Nói về chuyển đổi xanh, ông Frederick Teo, CEO GenZero, nhận định các lĩnh vực phát thải cao có thể nhạy cảm khi chuyển đổi. CEO công ty đầu tư xanh được hậu thuẫn bởi Temasek Holdings (Singapore) lấy ví dụ ngành năng lượng, đang đối mặt với thách thức tính bền vững về môi trường, an ninh năng lượng và khả năng chi trả của người dùng.

Công nhân dỡ than bên trong một nhà kho ở thành phố Tondo, vùng đô thị Manila, Philippines, ngày 11/1/2016. Ảnh: Reuters

Các thách thức này có thể vượt qua bằng tín chỉ carbon, ông Frederick nói tại Diễn đàn quản trị cấp cao Việt Nam - Singapore ngày 13/6. Thêm vào đó, đây là công cụ tài chính khí hậu giúp các nước Đông Nam Á, gồm Việt Nam, tạo cơ hội tăng trưởng xanh cho cộng đồng địa phương.

Ví dụ, nhà máy điện than quy mô 246 MW của tập đoàn South Luzon Thermal Energy (SLTEC) là cơ sở đầu tiên trên thế giới được GenZero thí điểm sáng kiến tín chỉ carbon chuyển đổi, thay thế bằng năng lượng sạch. Dự án tiến hành từ năm 2022, dự kiến hoàn tất giao dịch vào năm tới. Đây là mô hình tín chỉ mới, đẩy nhanh tiến độ đóng cửa nhà máy gây ô nhiễm này sớm hơn 10 năm, vào năm 2030 thay vì 2040.

Tín chỉ carbon (carbon credit) là một loại giấy phép hoặc chứng chỉ có thể giao dịch, có giá trị mua bán và cung cấp cho người nắm giữ tín chỉ quyền phát thải một tấn CO2 hoặc loại khí thải khác nằm trong danh sách khí thải nhà kính.

Dòng tiền bảo lãnh từ GenZero và các đối tác bù đắp cho khoản thu dự kiến mất từ việc đóng cửa sớm nhà máy, triển khai cơ sở năng lượng tái tạo thay thế. Nguồn tiền này đồng thời hỗ trợ quá trình chuyển đổi công bằng cho 200 lao động và cộng đồng địa phương bị ảnh hưởng.

Nhà máy trên ước tính thải 1,9 triệu tấn CO2 mỗi năm. Việc đóng cửa sớm giúp giảm 19 triệu tấn CO2 thải vào khí quyển. Lượng giảm thải được dự kiến đăng ký và bán tín chỉ, bổ trợ tài chính cho hoạt động chuyển đổi.

GenZero chọn tài trợ chuyển đổi nhà máy này bởi tín hiệu sáng từ thỏa thuận giao dịch carbon dự kiến hoàn tất giữa Singapore và Philippines. CEO công ty đầu tư xanh này cũng lưu ý rằng Singapore và Việt Nam sắp có thỏa thuận giao dịch carbon xuyên biên giới, tương tự với Philippines.

Ông Frederick Teo, CEO GenZero, tại sự kiện ngày 13/6. Ảnh: Thủy Trương

"Hai nước đang hoàn tất thỏa thuận đầu tiên trong khu vực ASEAN cho phép giao dịch tín chỉ carbon, một bước đi quan trọng để xây dựng thị trường carbon khu vực", ông Jaya Ratnam, Đại sứ Singapore tại Việt Nam, thông tin thêm.

Tín hiệu sáng tiếp theo để nhà máy điện than của Philippines được tài trợ là mức thuế carbon cao của hai nước, dự kiến mang lại mức giá khả quan cho tín chỉ tạo ra, bù đắp được chi phí.

Tại Singapore, thuế carbon hiện hơn 18 USD mỗi tấn, dự tính tăng lên mức 38-61 USD vào năm 2030. Trong đó, 5% lượng phát thải chịu thuế có thể bù trừ bằng tín chỉ carbon. Với Philippines, thuế dự kiến 65 USD mỗi tấn.

"Tính toán trên cơ chế thuế, giá tín chỉ đạt được 50 USD mỗi tấn là khả thi", CEO GenZero nói. Ông thêm rằng nếu tín chỉ chất lượng cao, mức giá có thể lên tới 100 USD mỗi tấn. Nguồn cầu tín chỉ có thể đến từ nhiều nơi, từ chính phủ đến các công ty công nghệ. Nếu không có dòng vốn khí hậu, việc tự thân nhà máy điện than chuyển đổi khó khả thi về mặt tài chính.

Thực tế, phương pháp luận dùng tín chỉ carbon để chuyển đổi nhà máy điện than đã được Verra, tổ chức xác lập tín chỉ carbon, công bố cuối tháng trước. Điều này cho phép xác định các dự án đủ điều kiện cấp tín chỉ, cũng như cách tính lượng khí thải giảm được từ các nhà máy điện than đóng cửa sớm, cho phép họ tạo tín chỉ carbon.

Đây là Sáng kiến Tín chỉ chuyển đổi than sang năng lượng sạch, được phát triển bởi Quỹ Rockefeller. Sau khi phương pháp luận cùng các bộ quy tắc được Verra thông qua, Rockefeller đã công bố mục tiêu hỗ trợ 60 dự án chuyển đổi điện than đến năm 2030, dự kiến thu hút 110 tỷ USD.

Bên cạnh tín chỉ carbon, Việt Nam và Singapore còn hợp tác về năng lượng với Khuôn khổ Đối tác năng lượng Việt Nam - Singapore, một sáng kiến tập trung vào các dự án năng lượng tái tạo quy mô lớn và hệ thống kết nối điện xuyên biên giới.

Sáng kiến này hỗ trợ mua bán điện xuyên biên giới giữa Singapore và Việt Nam, đồng thời đặt nền móng cho Mạng lưới điện ASEAN (APG), vốn được nghiên cứu nhiều thập kỷ. Ngoài Singapore, Việt Nam cũng đang nghiên cứu khả năng xuất khẩu điện sạch sang Malaysia.

2024 là năm nóng nhất từng được ghi nhận, với mức nhiệt trung bình cao hơn khoảng 1,55 độ C so với thời kỳ tiền công nghiệp. Cũng trong năm này, thế giới trải qua hơn 150 thảm họa khí hậu chưa từng có, từ các đợt nắng nóng kéo dài, lũ lụt diện rộng cho đến những cơn bão mạnh khắp toàn cầu.

Khu vực châu Á, đặc biệt là Đông Nam Á, sẽ tiếp tục phải hứng chịu những ảnh hưởng nặng nề nhất. "Nếu không hành động, những hệ lụy từ biến đổi khí hậu sẽ ngày càng trầm trọng. Chuyển đổi xanh không còn là một lựa chọn, đó là yêu cầu bắt buộc và cấp thiết", ông Jaya nói.

Thủy Trương