Tọa đàm đối thoại chính sách về tăng trưởng kinh tế ngày 3/6, PGS.TS Phạm Thế Anh, Đại học Kinh tế Quốc dân, nhìn nhận Việt Nam đang đối mặt các đợt sốt giá bất động sản, ảnh hưởng tới mục tiêu tăng trưởng cao và bền vững giai đoạn tới.

Theo ông, các đợt lên giá địa ốc khiến giới đầu tư trong nước có xu hướng tìm kiếm lợi nhuận từ chênh lệch giá trên thị trường tài sản, thay vì rót tiền vào sản xuất để tạo giá trị gia tăng cho nền kinh tế. Việc này còn làm tăng chênh lệch giàu nghèo trong xã hội, kéo giá dịch vụ như tiền thuê nhà, hàng hóa, dịch vụ... tăng theo và giảm năng lực cạnh tranh quốc gia.

"Việt Nam nên cân nhắc đánh thuế căn nhà thứ hai trở đi bởi nhiều lợi ích mà sắc thuế này có thể đem lại", ông Thế Anh đề xuất.

Theo Bộ Xây dựng, trong quý đầu năm, lượng giao dịch bất động sản căn hộ chung cư, nhà ở riêng lẻ, đất nền tăng 16-32% so với quý trước, trong khi giá các loại hình bất động sản tiếp tục có xu hướng đi lên. Tại cuộc họp tháng trước, Phó thủ tướng Trần Hồng Hà thừa nhận thực trạng đáng lo ngại là tốc độ tăng giá bất động sản ở Việt Nam thuộc nhóm cao nhất thế giới, trong khi khả năng tiếp cận nhà ở của người dân ngày càng giảm. Thị trường địa ốc cũng đang mất cân đối cung và cầu, cơ cấu sản phẩm bất hợp lý.

Chuyên gia Phạm Thế Anh cho rằng việc đánh thuế với căn nhà thứ hai sẽ hạn chế đầu cơ và găm giữ bất động sản, vốn đang tạo ra các "đô thị ma" và tình trạng khan hiếm nguồn cung trên thị trường thứ cấp, đẩy giá nhà đất lên cao phi lý.

"Khi chi phí sở hữu căn nhà thứ hai tăng lên do thuế, những người găm giữ sẽ có xu hướng sử dụng hiệu quả hơn bằng cách cho thuê, đưa vào sản xuất kinh doanh, hoặc buộc phải bán bớt", ông phân tích. Điều này, theo ông Thế Anh, sẽ làm tăng nguồn cung, góp phần hạ nhiệt giá nhà, giúp thị trường lành mạnh và tránh lãng phí tài nguyên.

PGS.TS Phạm Thế Anh, Đại học Kinh tế Quốc dân, trình bày báo cáo tại tọa đàm, ngày 3/6. Ảnh: Phương Linh

Việt Nam đặt mục tiêu tăng trưởng hai chữ số trong giai đoạn tới để trở thành nước có thu nhập cao vào năm 2045. Do đó, Việt Nam cần có đủ nguồn lực tài chính cho các dự án hạ tầng lớn - yếu tố then chốt để đạt được mục tiêu tăng trưởng này.

Ở khía cạnh này, theo PGS.TS Phạm Thế Anh, thuế bất động sản cũng là một trong những khoản thu bền vững mới để tái đầu tư vào phát triển cơ sở hạ tầng tại địa phương như công viên, đường sá, bệnh viện, trường học. Hơn nữa, nguồn thu này cũng mở ra cơ hội để Việt Nam cắt giảm các loại thuế khác như thuế thu nhập doanh nghiệp, thu nhập cá nhân - những sắc thuế đang làm giảm động lực sản xuất kinh doanh và tiêu dùng.

Thực tế, đây không phải lần đầu giải pháp đánh thuế bất động sản thứ hai được đưa ra nhằm hạ giá nhà. Cách đây 8 năm, Chính phủ từng đề xuất thí điểm đánh thuế bất động sản thứ hai tại TP HCM, nhưng sau đó không được thông qua. Có nhiều ý kiến phản biện, một trong số đó cho rằng thời điểm đánh thuế khi đó còn quá sớm.

Năm ngoái, Hội Môi giới bất động sản Việt Nam (VARS) cũng đưa ra đề xuất này trong bối cảnh giá bất động sản liên tục tăng, chưa có tín hiệu giảm, nhất là phân khúc chung cư. Chuyên gia đề xuất chính sách thuế bất động sản áp cho hai đối tượng, gồm người mua căn nhà thứ hai trở lên và chủ sở hữu bỏ hoang dự án. Mức thuế sẽ tăng dần với giao dịch mà người bán có thời gian sở hữu ngắn.

Tuy nhiên, việc sử dụng công cụ thuế để điều tiết thị trường gặp không ít thách thức. Giới chuyên môn cho rằng để sử dụng hiệu quả công cụ thuế, cơ quan quản lý cần xây dựng, hoàn thiện cơ sở dữ liệu, thông tin về thị trường bất động sản. Từ đó, việc xác định nhà thứ hai, ba... và giá trị của chúng mới công khai, minh bạch. Các mức thuế suất cũng cần nghiên cứu kỹ, tránh trùng lặp, thuế chồng thuế khiến người dân bị "kiệt quệ" sức mua.

Phương Dung