Đồ lỗi mốt, không còn vừa, hoặc đơn giản là không thích khiến chồng quần áo cũ đầy dần dưới đáy tủ. Thêm vào đó, sự phát triển của ngành thời trang nhanh và các nền tảng thương mại điện tử thúc đẩy thói quen tiêu dùng "nhanh-nhiều-ngắn hạn". Sản phẩm thời trang giá rẻ tràn lan biến nhiều quần áo thành "đồ dùng một lần".

Trong khi đó, vải dùng nhiều hóa chất trong quá trình nhuộm, phần nhiều pha trộn thêm vật liệu gốc nhựa polyester để giảm nhăn, tăng độ bền. Do đó, quần áo mất hàng thập kỷ để phân hủy khi bị bỏ ngoài bãi chôn lấp, gây ô nhiễm và phát thải khí nhà kính.

Kho vận hành của Glammie, đơn vị nhận ký gửi hàng thời trang, tại Hà Nội. Ảnh: Glammie

Công ty cổ phần REshare, một đơn vị vận hành gần 40 trạm thu gom quần áo cũ ở TP HCM, ước tính khoảng 13.000 tấn rác thời trang thải ra mỗi năm, phần lớn ra bãi rác. Thay vì vứt vào thùng rác, người tiêu dùng có thể chung tay giảm rác thời trang, với cách thức đơn giản là bán lại, hay cho, tặng từ thiện quần áo cũ, hoặc gửi đi xử lý, tái chế.

Quần áo để tái sử dụng (bán lại, tặng từ thiện) nên được giặt sạch, phơi khô trước khi gửi. Tùy mục tiêu hoạt động, mỗi tổ chức nhận ký gửi, thu gom sẽ có một số yêu cầu khác nhau. Ví dụ, Công ty TNHH Glammie Việt Nam (Hà Nội) nhận đồ thời trang nữ và trẻ em mới trên 90%, không ẩm mốc, ố, hay có mùi hôi, nhằm đảm bảo tỷ lệ ít nhất 70% sản phẩm ký gửi được bán thành công.

Đơn vị tuần hoàn thời trang Urban Circular Space hoạt động ở cả Hà Nội và TP HCM, nhận đồ còn giá trị sử dụng, hoặc chất liệu còn tốt để tái chế. Họ không nhận tất và nội y cũ.

Tuy hiện mới hoạt động tại TP HCM, REshare có điểm thu gom nhiều nhất. Bên cạnh đồ còn giá trị sử dụng (quần áo, balo, giày dép), họ gom cả đồ không còn khả năng mặc được để làm nguyên liệu tái chế. Ngoài ra, từ tháng 5, họ nhận xử lý rác quần áo không phát thải miễn phí (hợp tác cùng doanh nghiệp Thái Lan Insee trong hoạt động đốt rác thu nhiệt) cho cá nhân với các gói rác dưới 30 kg (bao gồm cả đồ lót, tất, nội y).

REshare cũng là đơn vị đầu tiên tại Việt Nam ứng dụng mô hình trạm thu gom 24/7 tương tự các nước châu Âu, được thiết kế để bỏ hàng một chiều, có khóa, nhận được các bao quần áo dưới 5 kg. Do đó, nếu gửi quần áo ở trạm này, người dùng cần chia nhỏ các bao quần áo để thuận tiện bỏ vào trạm.

Ngoài ra, đơn vị tái sinh đồ jeans như RenewJeans thường tổ chức nhận đồ mỗi tháng một lần. Các tổ chức môi trường, thiện nguyện như Green Life, Green Gem Shop, TaGom (Hà Nội), Nhà nhiều lá (TP HCM) cũng tổ chức một số đợt quyên góp quần áo cũ.

Thêm vào đó, đồ không dùng đến, không chỉ quần áo, có thể cho, tặng tại nhóm Facebook GRAC tặng đồ và Cộng đồng sống xanh với hơn 17.000 thành viên. Một lưu ý nhỏ là các thành viên này trải rộng trên nhiều địa bàn. Do đó, đầu mỗi bài đăng cho, tặng, người dùng cần nêu rõ địa điểm, để thành viên lân cận tiện xin, nhận đồ.

Để giảm rác thời trang, những người làm trong chuỗi tuần hoàn ngành này khuyến nghị người dùng có trách nhiệm từ hoạt động mua hàng, ví dụ cởi bỏ tâm lý "ngại mặc đồ cũ". Với đồ mới, ông Nghĩa Nguyễn, Tổng giám đốc REshare, khuyến khích hoạt động mua hàng có trách nhiệm hơn, hướng tới tính bền vững hay khả năng tái chế, thay vì chuộng hàng giá rẻ, chất lượng thấp.

Một phần quần áo chất lượng tốt sau phân loại tại kho REshare ở Tô Ngọc Vân, Thủ Đức, TP HCM, tháng 4. Ảnh: REshare

Với doanh nghiệp thời trang, các chuyên gia khuyến nghị họ tập trung vào chất lượng quần áo nhiều hơn, để tăng chất lượng trên thị trường bán lại và tái chế. Bà Lê Thị Bích Ngọc, Giám đốc Glammie Việt Nam, đề xuất doanh nghiệp thời trang có cơ chế nhận ký gửi sản phẩm cũ. Bà thêm rằng các nhãn hàng có thể hợp tác hoạt động trên với bên ký gửi thứ ba như Glammie, nhằm góp phần thúc đẩy thói quen tiêu dùng tuần hoàn từ người mua.

Dưới đây là một số điểm nhận quần áo cũ để bán lại (ký gửi), tặng từ thiện, hoặc tái chế, đồng xử lý (đốt thu hồi nhiệt không phát thải) miễn phí.

Tại Hà Nội:

Tại TP HCM:

Bảo Bảo