Trần Quang Minh, 25 tuổi, là thủ khoa tốt nghiệp của trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, Đại học Quốc gia Hà Nội, với điểm trung bình học tập 3.91/4.

Tại lễ tốt nghiệp hồi cuối tháng 7, phát biểu của Minh kể về hành trình rời Trung Quốc để thi lại vào đại học ở Việt Nam, về tình cảm với gia đình và người mẹ quá cố khiến nhiều người xúc động.

"Tôi tự hào về những gì đạt được, chỉ tiếc giá như học sớm hơn thì mẹ đã có thể tới dự", tân cử nhân ngành Ngôn ngữ nói.

Trần Quang Minh. Ảnh: Nhân vật cung cấp

Minh vốn là học sinh lớp chuyên Sinh, trường THPT chuyên Thái Nguyên, tỉnh Thái Nguyên. Thích tìm hiểu văn hóa và Ngôn ngữ Trung Quốc nên từ lớp 10, nam sinh đã học tiếng Trung để chuẩn bị du học. Tốt nghiệp THPT năm 2018, Minh giành học bổng toàn phần vào Đại học Trùng Khánh, theo đuổi ngành Luật.

Năm 2020, Minh về Việt Nam nghỉ Tết nhưng bị kẹt lại, phải học online vì dịch Covid-19. Mẹ mắc ung thư từ trước khiến suốt thời gian xa nhà, anh luôn trong tâm trạng lo lắng. Lần này, anh có thời gian đưa mẹ du lịch, chụp ảnh.

Minh cho hay đại dịch làm gián đoạn quá trình học tập nhưng cũng cho anh thêm thời gian để suy nghĩ về cuộc sống. Anh quyết định không quay lại Trung Quốc học tiếp mà thi đại học ở Việt Nam.

Ngày ở Trùng Khánh, được gặp nhiều bạn bè ở các vùng miền, quốc gia nên Minh thường để ý cách phát âm, ngữ điệu của từng người. Nam sinh tò mò, tìm hiểu, so sánh với tiếng Việt, tiếng Trung... và thấy thú vị. Vì thế, Minh đăng ký ngành Ngôn ngữ học của Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn.

Năm 2021, Minh thi đạt hơn 27,5 điểm khối D78 (Ngữ văn, Tiếng Anh và Khoa học Xã hội), trở thành thủ khoa đầu vào ngành này của trường.

Minh cho hay lúc đầu chịu áp lực đồng trang lứa, tài chính, nhưng xác định cần có trách nhiệm với lựa chọn của mình nên học nghiêm túc. Ngay khi vào học, nam sinh đặt mục tiêu giành học bổng để không phải xin tiền gia đình đóng học phí. Minh cũng đi dạy thêm, phiên dịch tiếng Trung để trang trải sinh hoạt.

Học cùng các bạn kém ba tuổi nhưng Minh không gặp khó khăn để hòa nhập. Anh cho hay bí quyết học là sự chủ động, không ngại trao đổi với giảng viên về những chủ đề chưa nắm rõ. Nhờ đó, anh Minh giành 7/8 kỳ học bổng khuyến khích học tập của nhà trường.

Theo anh, ngành Ngôn ngữ học nhằm lý giải và tìm hiểu nguyên lý của ngôn ngữ. Vì thế, để có thêm kiến thức, ngoài đọc nhiều, anh tham gia nghiên cứu khoa học, làm dự án cùng thầy cô và đi theo các nghiên cứu sinh để học hỏi.

Anh Minh cùng bố (áo trắng) lên sâu khấu nhận giấy khen trong lễ trao bằng cử nhân và vinh danh thủ khoa của trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn hôm 30/7. Ảnh: Nhân vật cung cấp

Từ năm thứ hai, Minh cùng thầy và anh, chị rong ruổi tới nhiều vùng miền để thu thập dữ liệu, nghiên cứu ngôn ngữ các dân tộc ở Việt Nam. Những chất liệu mang về, kèm sự chăm chỉ, nghiêm túc, giúp Minh hai lần giành giải nhất nghiên cứu khoa học cấp khoa, trường, cùng giải nhì tại Giải thưởng Khoa học và Công nghệ dành cho sinh viên năm 2024 do Bộ Giáo dục và Đào tạo tổ chức.

Ngoài ra, Minh còn có một số bài báo được đăng trên tạp chí của Viện Ngôn ngữ học và trình bày tại hội thảo quốc tế.

Kinh nghiệm nghiên cứu cũng giúp chàng trai quê Thái Nguyên hoàn thành xuất sắc khóa luận tốt nghiệp về hệ thống thanh điệu trong tiếng Hà Nội trong phát âm của người trẻ, đạt điểm 10.

Là người hướng dẫn, tiến sĩ Ngôn ngữ học Tạ Thành Tấn, giảng viên trường Đại học Sư phạm Hà Nội, cho hay đề tài này nảy sinh trong chuyến thực địa khi hai thầy trò vào bản Giàng (Hà Tĩnh) nghiên cứu tiếng Kha Phong.

Kết quả của khóa luận chỉ ra rằng hệ thống thanh điệu tiếng Việt ở Hà Nội có sự thay đổi đáng kể trong vòng hơn 100 năm qua. Ví dụ, trong phát âm của người trẻ từ 18-30 tuổi hiện nay, thanh sắc không còn là một thanh đi lên mà đã thành một thanh đi ngang rồi mới đi lên. Hay thanh hỏi không còn đi xuống rồi lên cao mà chỉ đi dần xuống thấp.

"Lý thuyết vững chắc, thiết kế nghiên cứu chuẩn chỉnh, kỹ thuật nghiên cứu hiện đại là những điểm đặc biệt trong khóa luận của Minh", tiến sĩ Tấn nhận xét, cho biết ấn tượng nhất với học trò ở sự đa năng, đa tài và năng động.

Anh Minh (áo đen) trong chuyến nghiên cứu thực địa tại Quảng Trị hôm 6/8. Ảnh: Nhân vật cung cấp

Muốn nghiên cứu chuyên sâu về ngôn ngữ học nên thời gian làm khóa luận tốt nghiệp, Minh cũng chuẩn bị hồ sơ ứng tuyển chương trình thạc sĩ vào hai đại học hàng đầu Trung Quốc là Đại học Phúc Đán và Bắc Kinh. Lần lượt vào tháng 3 và 4, anh nhận tin trúng tuyển cả hai.

Minh đang tiếp tục các dự án nghiên cứu cùng thầy, trước khi trở lại Trung Quốc học thạc sĩ, tại Đại học Phúc Đán với học bổng toàn phần. Trường hiện xếp thứ 30 thế giới, theo QS 2026.

"Sau khi tốt nghiệp, tôi mong muốn được học lên cao và theo đuổi con đường giảng dạy, nghiên cứu ngôn ngữ", anh Minh nói.

Bình Minh