Ngày nay, không khó để bắt gặp hình ảnh nhiều người đọc ở nơi công cộng hay đăng ảnh tạo dáng cùng sách lên mạng xã hội. Tuy nhiên, một số ý kiến cho rằng không phải ai cũng đam mê sách vở thật sự. Trên The Guardian hôm 30/6, tác giả Alaina Demopoulos cho rằng một bộ phận giới trẻ đang chọn sách để "làm màu" (performative reading).

Nhiều bạn trẻ đọc, tạo dáng với sách ở nơi công cộng. Ảnh minh họa: The Guardian

Theo The New Statesman, sự xuất hiện của việc đọc làm màu (hay trình diễn) một phần do các phương tiện truyền thông xã hội trỗi dậy. Năm 2021, có hàng loạt câu lạc bộ sách do người nổi tiếng khởi xướng, trên TikTok, Instagram hay YouTube xuất hiện các cộng đồng như BookTok, Bookstagram. Xu hướng ghi lại thói quen và chia sẻ những tác phẩm hay giúp lan tỏa niềm yêu thích sách nhiều hơn, từ đó, "với một bộ phận gen Z (nhóm người sinh từ năm 1997 đến 2012), sách trở thành phụ kiện thời thượng", The Times viết.

Alaina Demopoulos giải thích hiện tượng này xuất phát từ mong muốn "cả thế giới thấy mình đang đọc", một số người cho rằng có gu khi cầm trên tay một cuốn sách chứ không phải "đeo airpods như số đông". Đồng thời, họ cũng chọn những tác phẩm văn học kinh điển, "càng khó tiếp nhận càng tốt". "Tóm lại, hành động đó chỉ để khoe với người khác rằng bạn có kiến thức, hoặc để tự mãn về bản thân", theo Demopoulos.

Nhiều người háo hức viết blog, quay vlog để đánh dấu số sách đọc trong một năm. Song, Thomas Oppong - cây bút của Medium - viết: "100 tác phẩm mỗi năm không khiến bạn thành công, trái lại, nếu áp dụng cách đọc theo kiểu cày bừa, không sâu, bạn sẽ quên sạch những gì đã đọc". Tác giả so sánh nhiều người sử dụng sách giống như đang "cày" phim, chỉ quan tâm đến số lượng.

Oppong trích lời của nhà triết học Mortimer J. Adler: "Với những cuốn sách hay, mục tiêu không phải bạn đọc được bao nhiêu, mà bạn thấm thía những gì từ các tác phẩm đó". Nhà văn cho biết chưa bao giờ đặt mục tiêu đọc nhiều trong một năm, anh đề cao việc hiểu và ghi nhớ nội dung. "Tôi đọc chậm và sâu. Độc giả thành công là những người khao khát học thật, xây dựng thói quen để tiếp thu kiến thức từ những bộ óc vĩ đại nên không vội vàng".

Ngoài ra, nhiều người đặt nghi vấn về chất lượng sách trên các cộng đồng như BookTok. Một số tác phẩm quảng bá "rầm rộ" trên TikTok như It Ends with Us (2016), Verify (2018) được cho là "lãng mạn hóa bạo lực gia đình". "Những cuốn tiểu thuyết này có văn phong hời hợt, cốt truyện rối. BookTok tạo nên xu hướng sách ăn liền như thời trang nhanh và đều được tôn thờ quá mức do hiệu ứng đám đông", theo The Huntington News.

Demopoulos khuyên độc giả không nên quá cực đoan với hiện tượng này. Bà đặt câu hỏi: "Vậy rốt cuộc ta còn được đọc ở đâu? Nếu chỉ ở trong nhà, việc này không khác gì lén lút làm điều tội lỗi. Với nhiều người sử dụng phương tiện công cộng hay nơi không có kết nối mạng, đây là khoảnh khắc hiếm hoi trong ngày để tập trung tuyệt đối vào một cuốn sách". Vì vậy, thay vì chỉ trích hay suy đoán một người có yêu sách thật hay không, hãy tôn trọng sở thích của họ để mỗi người tự do rung cảm theo tác phẩm họ thích.

Đọc để "làm màu" không phải cách tiếp cận tốt nhất với sách nhưng nếu nhìn theo hướng tính cực, xu hướng này giúp tăng doanh thu ngành xuất bản đáng kể, khuyến khích độc giả dành nhiều thời gian cho việc đọc. Theo thống kê của The Guardian, năm 2023, có tới 669 triệu cuốn sách được bán ra ở Anh, đây là mức cao nhất từng ghi nhận, trong đó nhóm mua chính thuộc thế hệ Z, số lượng người đến thư viện tại nước này cũng tăng theo.

Châu Anh (theo The Guardian, The Times)