Mạng xã hội Philippines những ngày cuối tháng 5 rộ lên làn sóng tranh luận gay gắt xoay quanh một chủ đề nhức nhối: Vì sao quốc gia với những bãi biển đẹp như mơ, văn hóa sống động và con người thân thiện vẫn chỉ đứng gần cuối bảng xếp hạng về lượng khách du lịch trong khu vực Đông Nam Á?

Mọi chuyện bắt đầu từ bài đăng của một nhà sáng tạo nội dung tên Thea Tan: Philippines có mọi thứ mà các quốc gia khác mơ ước như cảnh quan ngoạn mục, ẩm thực hấp dẫn, văn hóa phong phú và người dân nồng hậu. Thế nhưng vì sao du khách lại chọn Thái Lan, Việt Nam hay Bali mà không phải chúng ta?

Du khách đi dọc bờ biển trên đảo Boracay. Ảnh: AP

Trong quý I, Malaysia là quốc gia hút khách nhất Đông Nam Á với 10,1 triệu lượt, theo Cục Xúc tiến Du lịch Malaysia, Thái Lan đứng thứ hai (9,5 triệu lượt). Việt Nam xếp thứ ba (hơn 6 triệu lượt), tiếp đến là Singapore (4,3 triệu lượt). Theo số liệu của Cục du lịch Philippines, tính đến tháng 4, quốc gia này mới đón 2,1 triệu lượt khách ghé thăm.

Năm 2024, 5,9 triệu khách quốc tế đến Philippines, thấp hơn nhiều so với các quốc gia khác trong khu vực và tụt hậu so với cả Campuchia (6,7 triệu), chưa đạt mục tiêu 7,7 triệu của chính phủ.

Mặc dù ghi nhận một số "chiến thắng nhỏ" như mức chi tiêu tăng và thời gian lưu trú dài hơn, Tan vẫn cho rằng điều đó không thể che giấu thực tế. "Philippines không phải là điểm đến ưu tiên của ASEAN. Chúng ta khiến du khách mệt mỏi vì cơ sở hạ tầng tệ và việc di chuyển phức tạp", cô nói.

Thậm chí, ngay cả người dân Philippines cũng thấy du lịch trong nước quá vất vả và đắt đỏ, chưa nói đến du khách quốc tế. "Philippines có bãi biển đẹp, món ăn ngon, người dân thân thiện nhưng thiếu đường sá, sân bay, và vận tải công cộng thì như một trò đùa. Mà quan trọng nhất là giá cả - du lịch ở đây quá đắt", một người dân địa phương chia sẻ.

Sự thật này khiến không ít người giật mình, bởi những cái tên như Boracay hay Palawan thường xuyên xuất hiện trong các bảng xếp hạng du lịch toàn cầu. Năm 2024, Boracay được vinh danh là "đảo nghỉ dưỡng cao cấp hàng đầu thế giới".

Thế nhưng, số liệu không nói dối: lượng khách đến Philippines trong 4 tháng đầu năm vẫn thấp hơn 26% so với trước đại dịch.

Du khách tắm thác trên đảo Siquijor, Philippines. Ảnh: SCMP

Nhà nghiên cứu Edieser dela Santa từ Đại học Philippines cho rằng trước đây Philippines từng vượt Indonesia và Việt Nam về du lịch. Giờ thì cả Campuchia cũng vượt mặt.

Tuy nhiên, các chuyên gia lưu ý không nên chỉ nhìn vào lượng khách đến để đánh giá hiệu quả ngành du lịch. Bà Eylla Gutierrez từ Viện Quản lý châu Á, nhấn mạnh nên quan tâm đến giá trị kinh tế mà du lịch mang lại. Bà chỉ ra rằng như ở thành phố Baguio, du lịch góp tới 25% GDP. Philippines, theo bà, đang âm thầm chuyển đổi từ du lịch đại trà sang mô hình "ít khách hơn nhưng chất lượng hơn", tập trung vào giá trị bền vững, thay vì chỉ đếm lượt.

Những điểm đến như thành phố Baguio, miền Bắc Philippines, đã hưởng lợi lớn từ ngành du lịch, đóng góp tới 25% tổng sản phẩm nội địa (GDP) của thành phố, theo giới chức địa phương.

Bà Gutierrez cho biết ngày càng có nhiều lãnh đạo nhìn nhận rằng số lượng khách du lịch không phản ánh toàn diện hiệu quả ngành du lịch. Vì thế, đà chững lại về lượng khách đến Philippines hiện nay "không hẳn là sự sụt giảm, mà là sự chuyển mình" trong chiến lược du lịch quốc gia.

Điều này đồng nghĩa với ưu tiên những du khách có ý thức, chi tiêu cao và gắn bó với cộng đồng địa phương - xu hướng đang lan rộng trên toàn cầu trong quá trình phục hồi du lịch sau đại dịch.

Bà cũng dẫn chứng doanh thu du lịch của Philippines trong năm 2024 đã vượt mức trước đại dịch, đạt mức kỷ lục 760 tỷ peso (gần 13,2 tỷ USD), cho thấy mức chi tiêu cao hơn và xu hướng chuyển dịch sang mô hình du lịch giá trị cao, bền vững.

Sự thay đổi này, theo các chuyên gia, có thể giúp tránh lặp lại "bài học Boracay" năm 2018 - khi hòn đảo buộc phải tạm đóng cửa vì quá tải khách du lịch và các vấn đề môi trường nghiêm trọng như việc xả thải chưa qua xử lý ra biển.

Tuy nhiên, ông Edieser dela Santa, giảng viên Viện Du lịch châu Á, Đại học Philippines, cho rằng Philippines vẫn phục hồi chậm hơn các nước láng giềng và còn nhiều việc phải làm - đặc biệt trong việc cải thiện khả năng tiếp cận từ các thị trường khách du lịch lớn.

Ông chỉ ra rằng Manila hiện có ít chuyến bay thẳng từ các thành phố trong khu vực hơn so với Bangkok hay Jakarta, và chỉ có một hãng hàng không châu Âu khai thác đường bay thẳng đến thủ đô Philippines. Trong khi đó, Bangkok đón các chuyến bay thẳng hàng tuần từ các thành phố lớn như Paris, London hay Rome.

Ngoài ra, di chuyển nội địa giữa các điểm du lịch cũng phức tạp. Ví dụ, nhiều chuyến bay đến các đảo như Batanes và Siargao sử dụng máy bay cánh quạt sẽ phải khởi hành từ sân bay Clark - cách sân bay quốc tế Ninoy Aquino ở Manila từ 2 đến 3 giờ lái xe.

Điều này có thể giúp giảm tải cho sân bay chính, nhưng thời gian di chuyển dài và sự bất tiện có thể làm nản lòng du khách muốn khám phá nhiều điểm đến trong nước. Trong khi đó, đây lại là các đảo tiềm năng để hút khách.

Bà Gutierrez cho rằng để cải thiện ngành du lịch Philippines, cần có sự tham gia của toàn xã hội, từ nâng cấp hạ tầng, cải thiện kết nối, đến nâng cao năng lực quản lý điểm đến và phát triển kỹ năng nghề cho người dân.

"Tăng trưởng là trọng tâm của du lịch, đảm bảo lợi ích không chỉ dành riêng cho du khách mà cả người dân Philippines", bà Gutierrez nói.

Anh Minh (Theo SCMP)