Tại Kettl Tea, quán matcha theo phong cách tối giản ở Los Angeles, phục vụ 25 loại matcha trong thực đơn nhưng chỉ có 4 loại còn hàng, do nguồn cung toàn cầu khan hiếm. Zach Mangan, chủ quán, cho hay một trong những việc khó khăn nhất là phải nói với khách không còn loại matcha họ muốn.

Với hương cỏ tươi đặc trưng, màu xanh bắt mắt và công dụng giúp tỉnh táo, matcha đã trở thành "cơn sốt" toàn cầu. Năm 2024, matcha chiếm hơn một nửa tổng lượng 8.798 tấn trà xanh xuất khẩu của Nhật, gấp đôi so với 10 năm trước, theo số liệu của Bộ Nông nghiệp Nhật Bản.

Bột matcha được làm từ lá trà tencha. Ảnh: AFP

"Sức hút của matcha tăng gấp nhiều lần trong thập kỷ qua, nhưng đặc biệt bùng nổ trong hai, ba năm gần đây", Mangan nói và cho hay matcha là một "biểu tượng văn hóa" tại phương Tây, xuất hiện từ thực đơn kem cho đến thực đơn đồ uống trong quán cà phê. Theo Mangan, thị trường matcha gần như tăng gấp đôi chỉ trong một năm qua. Cửa hàng của cô không thể nhập thêm hàng từ đầu năm.

Trong khi các hàng quán xoay xở tìm nguồn nguyên liệu, nông dân trồng trà và sản xuất matcha ở Nhật "kiệt sức" vì không đáp ứng nổi nguồn cung ngày một lớn.

Tại Sayama, thành phố cách Tokyo khoảng 40 km về phía tây bắc, ông Masahiro Okutomi, thế hệ thứ 15 của một gia đình làm trà truyền thống đang vật lộn vì quá tải đơn hàng. Ông Okutomi phải thông báo trên website tạm ngừng nhận đơn hàng matcha mới.

Việc sản xuất matcha đòi hỏi công phu, sử dụng lá trà tencha được che bóng trước khi thu hoạch, hấp, sấy và bỏ gân lá, dùng làm nguyên liệu để nghiền thành bột matcha. Đây không phải lá trà uống trực tiếp mà chỉ dùng để sản xuất matcha cao cấp.

"Để làm ra matcha đạt chuẩn cần nhiều năm rèn nghề, đầu tư thiết bị, nhân công và thời gian dài hơi", ông Okutomi nói. Ông cho rằng matcha được ưa chuộng trên toàn thế giới là tín hiệu tốt, nhưng trong ngắn hạn lại trở thành gánh nặng vì nguồn cung không thể đáp ứng kịp.

Okutomi tại cánh đồng trà của ông ở Sayama. Ảnh: AFP

Cơn sốt matcha càng bùng lên mạnh mẽ nhờ sức lan tỏa từ mạng xã hội. Andie Ella, KOL người Pháp, 23 tuổi, có hơn 600.000 người theo dõi trên YouTube và đã tự phát triển thương hiệu matcha riêng. Tại cửa hàng lưu động màu hồng pastel của cô ở Harajuku, Tokyo, hàng dài người hâm mộ xếp hàng chờ chụp hình và mua các hộp matcha vị dâu hay chocolate trắng.

"Matcha có sức hút hình ảnh rất lớn", Ella chia sẻ. Thương hiệu matcha do cô phát triển ở vùng quê Mie, ra mắt từ tháng 11/2023, đã bán ra 133.000 hộp và hiện có đội ngũ tám nhân viên. Nhu cầu khách mua matcha vẫn tiếp tục tăng đều.

Tại tiệm trà Jugetsudo ở khu Tsukiji, chợ cá cũ nổi tiếng của Tokyo, nay là điểm du lịch hút khách, quản lý Shigehito Nishikida cho biết cửa hàng phải chủ động kiểm soát lượng hàng trong kho. Dù không giới hạn số lượng bán lẻ, tiệm nhiều lần từ chối các đơn mua số lượng lớn nếu nghi ngờ khách mua đi bán lại.

"Trong hai, ba năm qua, cơn sốt tăng mạnh, khách muốn tự pha matcha theo video học từ mạng xã hội", Shigehito Nishikida chia sẻ.

Anita Jordan, du khách Australia 49 tuổi, cho hay con trẻ của ông mê matcha, nhờ bố đi tìm loại ngon nhất mang về sau chuyến du lịch Nhật.

Giới chuyên gia lo ngại thị trường matcha toàn cầu có thể gặp khó nếu Mỹ nâng thuế nhập khẩu từ 10% lên 24% theo kế hoạch của Tổng thống Donald Trump. Thiếu nguồn cung cộng thêm thuế cao buộc các cửa hàng phải tăng giá.

"Chúng tôi không dễ gì tăng giá, nhưng khách vẫn mua, thậm chí còn lo matcha sẽ hết hàng", chủ quán Kettl Tea tại Los Angeles, nói. Tại quán, matcha thường được pha latte hoặc đánh tay với nước nóng trong bát gốm để thưởng thức trọn vị. Giá một ly matcha nguyên chất thấp nhất 10 USD, 20 gram bột matcha để tự pha tại nhà dao động từ 25 đến 150 USD.

Chính phủ Nhật đang khuyến khích nông dân mở rộng diện tích trồng trà để hạ giá thành, nhưng theo ông Okutomi, việc này dễ làm giảm chất lượng sản phẩm. Với những vùng nông thôn nhỏ, mở rộng quy mô gần như không khả thi. Hiện số đồn điền trà ở Nhật đã giảm xuống còn một phần tư so với 20 năm trước, do nông dân già đi và thiếu người kế nghiệp.

"Đào tạo thế hệ trẻ cần thời gian, không thể vội vàng", ông Okutomi nói.

Mai Phương (Theo SCMP)