Sáng 6/6, cảnh tượng cả tuyến phố Hàng Ngang - Hàng Đào (quận Hoàn Kiếm) vốn rất sầm uất, giờ vắng lặng, hầu hết các cửa hàng đóng cửa im ỉm như ngày Tết khiến chị Lan ngỡ ngàng.

Sau hai vòng chạy xe từ đầu đến cuối phố, chị Lan đành gửi xe đi bộ. Người phụ nữ 35 tuổi khom lưng, nhòm qua từng khe cửa hé mở để tìm tiệm nào còn bán hàng. "Tôi quen mua đồ ở đây rồi nên cố tìm", chị giải thích.

Cuối cùng chị cũng tìm được một nơi vẫn hoạt động dù cửa ngoài đóng gần kín. Thấy chị Lan bước vào, chủ tiệm lại khép cửa, vừa bán vừa giải thích: "Sợ bị kiểm tra thuế nên chúng tôi tạm đóng vài hôm". Khách vừa ra, cửa cuốn lại được kéo xuống gần sát đất, trông như không hoạt động.

Mua được quần áo đã khó, chị Lan nhận ra tìm một đôi giày còn vất vả hơn. Các cửa hàng giày dép trên phố gần như đóng cửa toàn bộ. Theo chỉ dẫn, chị Lan phải gọi điện cho chủ tiệm qua zalo để chọn mẫu và được hướng dẫn giao dịch trực tuyến, bởi "thời gian này không bán trực tiếp".

Sau gần hai tiếng, người phụ nữ 35 tuổi vẫn chưa mua đủ đồ.

Gần 11h trưa 6/6, tuyến phố Hàng Đào - Hàng Ngang, quận Hoàn Kiếm thưa thớt người qua lại bởi 80% cửa hàng trên phố đều đóng cửa. Ảnh: Nga Thanh

Chị Kiều Tuyết, 45 tuổi, ở quận Hai Bà Trưng, cũng phải khó khăn lắm mới mua vài bộ quần áo ngủ trên phố Hàng Đào. Sau 30 phút đi bộ, chị vào được một cửa hàng quen. Việc mua bán diễn ra trong chưa đầy 10 phút. Khách được khuyến khích trả tiền mặt, hạn chế chuyển khoản.

Theo chị, khoảng một tuần nay, người mua hàng trên một số tuyến phố Hà Nội có hai cách. Nếu là khách quen, thấy cửa hé thì chủ động lách người chui vào. An toàn hơn thì gọi điện đặt hàng trước rồi qua lấy hoặc hẹn giao.

"Đi mua bán mà cứ phải vụng trộm như làm việc phạm pháp", chị Tuyết nói.

Khảo sát của VnExpress trong ngày 6/6 cho thấy, không chỉ Hàng Ngang, Hàng Đào, mà nhiều tuyến phố khác như Hàng Bông, Hàng Giầy hay chợ Đồng Xuân, chợ Hàng Da (quận Hoàn Kiếm), phố Chùa Bộc (quận Đống Đa), chợ Ninh Hiệp (huyện Gia Lâm), tỷ lệ cửa hàng thời trang, giày dép, mỹ phẩm đóng cửa chiếm đến 80%. Số còn lại chỉ mở hé cửa hoặc cử nhân viên ngồi ngoài chờ shipper đến giao hàng.

Tình trạng tương tự cũng được ghi nhận tại nhiều chợ đầu mối, chợ dân sinh ở các tỉnh thành khác. Nhiều người dùng mạng xã hội cũng chia sẻ hình ảnh người mua phải gõ cửa, lách qua khe cửa hẹp để vào trong lựa đồ.

Một khách nước ngoài phải khom lưng, nhòm vào cửa hàng bán quần áo chỉ hé cửa, biển hiệu cũng phủ bạt che thông tin, trên phố Hàng Ngang, quận Hoàn Kiếm để chọn đồ, trưa 6/6. Ảnh: Nga Thanh

Bà Nguyễn Thị Oanh, 60 tuổi, tiểu thương bán quần áo trên phố Hàng Đào, nói hầu hết các cửa hàng đóng cửa từ ngày 1/6 vì lo ngại bị truy thu thuế và các đợt kiểm tra nguồn gốc hàng hóa. Cửa hàng của bà cũng như nhiều hộ kinh doanh khác chấp nhận mất khách.

"Từ hôm đóng cửa, có ngày tôi không bán nổi 3-4 bộ quần áo. Nhưng ế còn hơn bị phạt nặng, tiền đâu mà trả", bà Oanh nói.

Thông tin về việc các hộ kinh doanh có doanh thu lớn phải sử dụng hóa đơn điện tử kết nối với cơ quan thuế khiến bà Oanh thêm lo lắng. Bà ưu tiên thanh toán tiền mặt, thậm chí từ chối khách nước ngoài quẹt thẻ và hướng dẫn họ đi đổi tiền. "Tôi chưa rõ cách tính thuế ra sao nên tốt nhất cứ nghe ngóng, hạn chế giao dịch chuyển khoản tối đa", bà chia sẻ.

Ngồi bán trà đá trên phố Hàng Ngang gần chục năm, bà Tuyết Hoa, 74 tuổi, nói cảnh tượng hiện tại giống thời cả nước chống dịch Covid-19. Theo bà, dù các cửa hàng im ắng, hoạt động mua bán vẫn diễn ra ngầm. Một số tiệm hé cửa để báo hiệu cho khách quen, số khác chuyển hẳn sang bán online.

"Mấy cửa hàng gần nhà tôi vẫn bán nhưng chỉ mở hé cửa để đưa đồ cho shipper rồi lại đóng ngay", bà Hoa kể. Phố phường vắng vẻ khiến việc kinh doanh của bà cũng trì trệ. Quán nước vốn là nơi shipper nghỉ chân, nay cả ngày không bán nổi chục cốc trà đá.

Người phụ nữ này cũng cho rằng phải sau ngày 15/6, khi đợt cao điểm chống buôn lậu, gian lận thương mại kết thúc, nhịp buôn bán mới có thể trở lại bình thường.

Một shipper phải cúi người sát mặt đất để lấy đơn hàng tại một cửa hàng thời trang trên phố Hàng Đào, quận Hoàn Kiếm, trưa 6/6. Ảnh: Quỳnh Nguyễn

Theo thay đổi của chính sách thuế khoán từ 1/6, các hộ kinh doanh có doanh thu trên 1 tỷ đồng mỗi năm phải sử dụng hóa đơn điện tử qua máy tính tiền kết nối với cơ quan thuế. Người kinh doanh phải trang bị thiết bị, phần mềm và xuất hóa đơn cho mỗi giao dịch bán hàng. Trên cơ sở đó, cơ quan thuế sẽ nắm được doanh thu thực tế. Doanh thu của các hộ, cá nhân kinh doanh sẽ được xác định lại, có thể bị điều chỉnh, thay vì "mức khoán" áp dụng trước đây.

Theo ThS Nguyễn Ngọc Tịnh - Phó chủ tịch Hội Tư vấn và Đại lý thuế TP HCM (HTCAA), kiêm Phó giám đốc Công ty TNHH Kiểm Toán DFK Việt Nam, các quy định mới về thuế khiến nhiều hộ kinh doanh lo lắng. Họ sẽ thêm chi phí đầu tư thiết bị, phần mềm, trong khi doanh thu và lợi nhuận không tăng. Nhiều hộ cũng lo ngại việc khai báo thuế, ghi sổ kế toán và lập chứng từ - vốn phức tạp, mất thời gian, trong khi không đủ năng lực tự thực hiện. Điều này có thể khiến lợi nhuận thực tế của các hộ, cá nhân kinh doanh bị giảm.

PGS.TS Phạm Ngọc Trung, nguyên Trưởng khoa Văn hóa và Phát triển, Học viện Báo chí và Tuyên truyền, bổ sung thêm, chiến dịch kiểm tra, xử lý hàng giả, hàng nhái, hàng không rõ nguồn gốc đang triển khai quyết liệt. Nhiều tiểu thương lo ngại hàng hóa vừa nhập không đảm bảo chất lượng, có thể vi phạm các quy định về thương hiệu, nguồn gốc xuất xứ nên quyết định tạm đóng cửa "nghe ngóng tình hình", tránh bị xử phạt, thu giữ hàng hóa.

Thực tế trên dẫn đến hai trạng thái. Một số hộ kinh doanh dừng bán hoàn toàn để tránh rắc rối. Số khác vẫn kinh doanh cầm chừng, chỉ "mở hé cửa" bán cho khách quen hoặc giao hàng khi có người đặt trước. Cách làm này giúp họ duy trì nguồn thu để trang trải các chi phí cố định như mặt bằng, điện nước, nhân viên.

"Tiểu thương vừa sợ, vừa muốn buôn bán nên rất mong ngóng chỉ thị từ cơ quan quản lý. Cần có văn bản hướng dẫn thống nhất để họ biết đường thực hiện", ông Trung nói.

Vị chuyên gia cũng nhận định, đây là giai đoạn chuyển mình tất yếu khi cơ quan quản lý thay đổi cách thức vận hành, hướng đến một thị trường minh bạch và văn minh hơn. Do đó, các hộ kinh doanh cần chủ động tìm hiểu, tuân thủ chủ trương, pháp luật trong kinh doanh để hoạt động buôn bán sớm ổn định trở lại.

Bên cạnh đó, giới chuyên gia cũng cho rằng đã đến lúc người kinh doanh nhỏ lẻ cần thay đổi tư duy về việc nộp thuế, xem đây là trách nhiệm để góp phần vào sự phát triển chung.

Từng chia sẻ trên VnExpress, luật sư Lương Huy Hà, Giám đốc Công ty Luật Lawkey, cho rằng người kinh doanh cần coi việc đóng thuế là trách nhiệm của mình. "Thay vì tìm cách đối phó, hộ kinh doanh nên tập trung phát triển, tạo ra thặng dư nhiều hơn để hoàn thành nghĩa vụ thuế", ông Hà nói.

Nga Thanh - Quỳnh Nguyễn