Sáng 16/4, đập Sabo phòng chống lũ bùn đá (lũ quét) tại lưu vực suối Nậm Păm, huyện Mường La được khánh thành, sau hơn 6 tháng xây dựng. Đập dài 61 m, đỉnh vai đập cao 9 m, tràn cao 6 m, chiều rộng đỉnh đập 3 m, đáy 6,6 m với 6 khe hở, giữa các khe rộng 2 m. Công trình được kỳ vọng góp phần bảo vệ 28 hộ dân, một trường mầm non, một nhà văn hóa ở phía bờ trái hạ lưu đập.

Đập Sabo nằm trong Dự án Nâng cao năng lực giảm thiểu rủi ro lũ quét và sạt lở đất khu vực miền núi phía Bắc, sử dụng vốn ODA không hoàn lại do Nhật Bản tài trợ thông qua Cơ quan hợp tác quốc tế Nhật Bản (JICA).

Đập ngăn bùn đá tại Sơn La. Ảnh: Cục Quản lý đê điều và Phòng chống thiên tai

Ông Nguyễn Trường Sơn, Cục phó Quản lý đê điều và Phòng chống thiên tai (Bộ Nông nghiệp và Môi trường), cho biết đây là dự án thí điểm. Do được xây dựng đơn lẻ nên đập Sabo sẽ khó phát huy hết hiệu quả.

"Chúng tôi đã đề xuất Chính phủ Nhật Bản tiếp tục hỗ trợ Việt Nam xây dựng đồng bộ hệ thống đập Sabo trên lưu vực sông Nậm Păm. Nếu được đầu tư xây dựng đồng bộ, hệ thống đập này có thể trở thành mô hình mẫu cho Việt Nam đánh giá hiệu quả, từ đó xem xét, huy động nguồn lực để đầu tư nhân rộng tại các khu vực khác có rủi ro tương tự", ông Sơn nói.

Từ thế kỷ 19, Nhật Bản đã nghiên cứu và phát triển công trình đập Sabo. Đập được xây dựng tại các điểm xung yếu, nơi thường xuyên xảy ra lũ quét, thiết kế để cho nước chảy qua nhưng giữ lại đất, đá, cây cối. Đến nay, hơn 64.000 công trình đập Sabo lớn, nhỏ đã được xây dựng tại Nhật Bản. Mô hình cũng được áp dụng ở Đài Loan, Hàn Quốc.

Sạt lở đất, lũ quét gây thiệt hại lớn về người và tài sản ở Việt Nam. Năm 2024, bão Yagi mạnh cấp 14, giật cấp 17 đổ bộ vào miền Bắc, thiệt hại lớn về người chủ yếu do sạt lở đất và lũ quét. Tại Lào Cai, phần lớn trong số 132 người chết và 19 người mất tích đến từ nguyên nhân này.