Thông tin được nêu trong văn bản trả lời kiến nghị cử tri Hưng Yên và Hà Nội về hoạt động khám tuyển nghĩa vụ quân sự.

Theo cử tri, hiện Bộ luật Hình sự chưa quy định hành vi "không chấp hành lệnh gọi khám sức khỏe" là tội phạm, trong khi Luật Nghĩa vụ quân sự quy định người không đi khám thì không đủ điều kiện để ra lệnh nhập ngũ. Điều này dẫn đến sự thiếu thống nhất giữa hai luật, gây khó khăn cho công tác xử lý vi phạm, ảnh hưởng đến tính nghiêm minh của pháp luật.

Cử tri đề xuất sửa đổi để xử lý hình sự đối với các trường hợp không thực hiện đúng quy định về đăng ký nghĩa vụ quân sự, không chấp hành lệnh gọi khám sức khỏe, lệnh gọi nhập ngũ hoặc lệnh tập trung huấn luyện; đặc biệt với người đã bị xử phạt vi phạm hành chính hoặc từng bị kết án mà tiếp tục tái phạm.

Tân binh nhập ngũ tại Hà Nội năm 2023. Ảnh: Giang Huy

Tiếp thu kiến nghị, Bộ Quốc phòng cho rằng quy định hiện hành tại Điều 332 Bộ luật Hình sự về tội trốn tránh nghĩa vụ quân sự đã tạo hành lang pháp lý cho việc xử lý vi phạm. Tuy nhiên, việc chưa quy định cụ thể hành vi không chấp hành lệnh gọi khám sức khỏe là một khoảng trống pháp lý, chưa phù hợp với thực tiễn và chưa thống nhất với Luật Nghĩa vụ quân sự.

Theo Bộ Quốc phòng, khám sức khỏe là bước chuyển tiếp giữa đăng ký nghĩa vụ và nhập ngũ; là tiêu chí bắt buộc để tuyển quân. Nếu không tham gia khám sức khỏe, công dân không thể đủ điều kiện nhập ngũ, gây khó khăn cho quy trình tuyển quân và việc xử lý vi phạm.

Bộ cũng chỉ ra một số bất cập trong áp dụng quy định hiện hành, như việc xác định rõ hành vi đã bị xử phạt hành chính về lỗi không đi khám sức khỏe, dẫn đến lúng túng trong truy cứu trách nhiệm hình sự. Do đó, việc nghiên cứu sửa đổi Điều 332 "là cần thiết nhằm nâng cao tính răn đe, tăng hiệu quả quản lý nhà nước trong thực hiện nghĩa vụ quân sự".

Theo Luật Nghĩa vụ quân sự, người không có mặt đúng thời gian, địa điểm ghi trong lệnh gọi nhập ngũ sẽ bị phạt 30-40 triệu đồng; bị phạt 40-50 triệu đồng nếu có hành vi gian dối nhằm trốn nghĩa vụ sau khi đã đủ điều kiện nhập ngũ; và bị phạt 50-75 triệu đồng nếu không chấp hành lệnh nhập ngũ. Ngoài phạt tiền, cá nhân vi phạm vẫn buộc thực hiện nghĩa vụ quân sự.

Ngoài ra, người tái phạm hoặc vi phạm nghiêm trọng có thể bị phạt cải tạo không giam giữ đến 2 năm hoặc phạt tù từ 3 tháng đến 2 năm. Trường hợp có tình tiết tăng nặng như tự gây thương tích để trốn nghĩa vụ, phạm tội trong thời chiến hoặc lôi kéo người khác cùng vi phạm, mức án có thể lên tới 1-5 năm tù.

Sơn Hà