Vấn đề trên được nhiều chuyên gia nêu tại hội thảo "Thúc đẩy kết nối Long Thành - TP HCM" do Báo Tuổi Trẻ tổ chức chiều 27/6. Sân bay Long Thành được xây dựng tại tỉnh Đồng Nai, trên diện tích 5.000 ha, tổng mức đầu tư hơn 336.000 tỷ đồng. Giai đoạn một dự kiến khai thác từ năm 2026, với công suất 25 triệu lượt khách mỗi năm.

PGS.TS Trần Quang Phú, Phó hiệu trưởng Đại học Giao thông Vận tải TP HCM, cho rằng dự án sắp đưa vào vận hành, trong khi hạ tầng kết nối chưa đồng bộ, có thể khiến sân bay không phát huy được hiệu quả như kỳ vọng.

PGS.TS Trần Quang Phú, Phó hiệu trưởng Đại học Giao thông Vận tải TP HCM. Ảnh: Quang Định

Theo ông Phú, điều kiện tiên quyết để Long Thành hoạt động hiệu quả là kết nối thuận tiện với TP HCM - trung tâm kinh tế của cả vùng. Tuy nhiên, kết nối hiện nay chủ yếu là đường bộ, qua các tuyến cao tốc TP HCM - Long Thành - Dầu Giây, quốc lộ 1 và 51, vốn đã quá tải. Các dự án liên kết khác như Vành đai 3, cao tốc Bến Lức - Long Thành, Biên Hòa - Vũng Tàu đang trong quá trình thi công; còn Vành đai 4 chỉ mới được Quốc hội thông qua chủ trương đầu tư.

Ông Phú đánh giá các dự án kết nối giữ vai trò huyết mạch, tiến độ triển khai sẽ quyết định hiệu quả khai thác sân bay. Với quy mô quốc tế, Long Thành cần hệ thống giao thông đa phương thức như: metro, buýt nhanh, đường sắt cao tốc, đường thủy, kết hợp điều hành thông minh, tương tự các sân bay Incheon (Hàn Quốc), Schiphol (Hà Lan)... Bên cạnh đó, dọc các trục kết nối, cần phát triển đô thị theo mô hình giao thông công cộng (TOD) để khai thác tối ưu quỹ đất.

"Trước mắt cần mở rộng cao tốc TP HCM - Long Thành - Dầu Giây, kết nối Vành đai 4, kêu gọi đầu tư đường sắt và tận dụng sông Sài Gòn, Đồng Nai mở tuyến vận tải thủy đến sân bay", ông đề nghị.

Nhà ga sân bay Long Thành, tháng 3/2025. Ảnh: Phước Tuấn

Đại diện chủ đầu tư, ông Nguyễn Cao Cường, Phó tổng giám đốc Tổng công ty Cảng hàng không Việt Nam (ACV), cho biết dự án gồm bốn thành phần, trong đó quan trọng nhất là nhà ga và hạ tầng hàng không. Hiện hơn 3.000 kỹ sư, công nhân cùng hàng nghìn thiết bị, máy móc đang được huy động thi công. Mục tiêu đến tháng 12 hoàn thành cơ bản nhà ga, thử nghiệm và khai thác thương mại từ năm 2026.

Tuy vậy, ông Cường cũng thừa nhận hiệu quả khai thác phụ thuộc lớn vào khả năng kết nối, đặc biệt là với TP HCM và sân bay Tân Sơn Nhất. Ông phân tích Long Thành không chỉ phục vụ các chuyến bay đi - đến trực tiếp mà còn là đầu mối trung chuyển, với lượng khách nối chuyến lớn.

Hiện, di chuyển từ Tân Sơn Nhất đến Long Thành mất ít nhất 2 tiếng, nếu kẹt xe có thể lên tới 5 tiếng, khiến hành khách e ngại. Khi nhu cầu đi lại thấp, các hãng bay cũng không mặn mà mở đường bay. "Đây là thách thức lớn. Muốn khai thác hiệu quả, cần sớm đầu tư cao tốc, metro, đường sắt tốc độ cao kết nối sân bay", ông Cường nói.

Vị trí sân bay Long Thành. Đồ hoạ: Khánh Hoàng

Từ góc độ địa phương, ông Huỳnh Tấn Lộc, Phó giám đốc Sở Xây dựng Đồng Nai, cho biết Long Thành là dự án chiến lược, kỳ vọng trở thành cực tăng trưởng mới, không chỉ cho Đồng Nai mà cả khu vực. Sân bay còn được định hướng là trung tâm hàng không, logistics và đô thị hiện đại.

Tỉnh đang đẩy nhanh một số dự án kết nối trọng điểm như Vành đai 3, cao tốc Biên Hòa - Vũng Tàu, mục tiêu hoàn thành trong năm nay. Đồng thời, nghiên cứu kéo dài tuyến metro Bến Thành - Suối Tiên kết nối đến sân bay Long Thành. Trên trục này sẽ quy hoạch các đô thị theo mô hình TOD, gắn với hệ thống giao thông công cộng.

Tuy nhiên, ông Lộc cũng nhìn nhận hiện nay phần lớn tuyến kết nối đến sân bay chỉ dành cho ôtô như cao tốc Dầu Giây - Long Thành, Bến Lức - Long Thành, Vành đai 3..., trong khi các phương tiện khác như xe máy gần như không có hướng tiếp cận.

"Cầu Cát Lái là hướng đi quan trọng cho xe máy từ TP HCM đến Long Thành, nhưng đến nay vẫn chưa triển khai", ông Lộc nói và cho biết Đồng Nai và TP HCM đã nhiều lần làm việc để sớm đẩy nhanh dự án này.

Giang Anh