Ngày 15/8, Khu Di tích Chủ tịch Hồ Chí Minh khai mạc triển lãm Việt Nam - Hồ Chí Minh - Những mốc son lịch sử dân tộc, nhân kỷ niệm 80 năm Cách mạng tháng Tám và Quốc khánh 2/9. Hơn 200 hình ảnh, tài liệu, hiện vật được bố cục thành 5 phần kể chuyện từ những năm thanh niên Nguyễn Ái Quốc đi tìm đường cứu nước đến Tổng khởi nghĩa, chiến thắng Điện Biên Phủ, giải phóng miền Nam thống nhất đất nước và giai đoạn đổi mới hội nhập quốc tế, từ năm 1911 đến nay.

Riêng tư liệu Nguyễn Ái Quốc - Người đi tìm đường cứu nước tái hiện 30 năm bôn ba từ ngày thanh niên Nguyễn Ái Quốc rời quê hương đến ngày trở về Cao Bằng (1911-1941).

Tranh Người đi tìm hình của nước họa lại ngày 5/6/1911, thanh niên Nguyễn Tất Thành rời bến Nhà Rồng (TP HCM), với mong muốn "Tự do cho đồng bào tôi, độc lập cho Tổ quốc tôi, đấy là tất cả những điều tôi muốn, đấy là tất cả những điều tôi hiểu".

Bến cảng Nhà Rồng đầu thế kỷ 20 (nay là số 1 đường Nguyễn Tất Thành, TP HCM), nơi Nguyễn Tất Thành (tên gọi Văn Ba) ra đi tìm đường cứu nước ngày 5/6/1911.

Tàu Đô đốc Latouche-Tréville đã đưa thanh niên Nguyễn Tất Thành rời Tổ quốc, bắt đầu hành trình tìm đường cứu nước.

Cảng Vieux-Port, Marseille đầu thế kỷ 20 - nơi thanh niên Nguyễn Tất Thành lần đầu đặt chân đến nước Pháp, tháng 7/1911.

Trong những năm bôn ba, người thanh niên yêu nước trải qua nhiều công việc như phụ bếp tại khách sạn Carlton ở London, Anh trong bốn năm. Nguyễn Tất Thành vừa mưu sinh vừa học tập, chuẩn bị hành trang tư tưởng tìm đường đến độc lập, tự do cho dân tộc.

Bản đồ hành trình Nguyễn Tất Thành đã đi qua trong chín năm 1911- 1920, từ Á đến Âu, sang châu Phi, châu Mỹ.

Tháng 6/1919, bản yêu sách 8 điểm đòi tự do dân chủ và quyền tự quyết cho người dân An Nam, ký tên Nguyễn Ái Quốc được gửi đến Hội nghị Versailles (Pháp) - mở đầu cho tiếng nói chính trị của người Việt tại diễn đàn quốc tế thời đó.

"Cải cách nền pháp lý ở Đông Dương bằng cách ban bố cho người bản xứ cũng được những đảm bảo về pháp lý như người Âu châu, xóa bỏ hoàn toàn và triệt để các tòa án đặc biệt dùng làm công cụ khủng bố và áp bức đối với bộ phận trung thực nhất trong nhân dân An Nam", điều 2 trong 8 điểm yêu sách nêu. Nhưng tất cả đều không được chấp thuận.

Ảnh chụp đầu thập niên 1920 bên tờ báo L’Humannité - cơ quan ngôn luận của Đảng Cộng sản Pháp, nơi người thanh niên 30 tuổi đấu tranh cho quyền lợi các dân tộc thuộc địa. Những năm này, Người tích cực viết báo, tham gia phong trào cộng sản quốc tế.

Nguyễn Ái Quốc phát biểu tại Đại hội 18 Đảng Xã hội Pháp ngày 26/12/1920, ủng hộ Sơ thảo lần thứ nhất những luận cương về vấn đề dân tộc và thuộc địa của Lênin, tham gia thành lập Đảng Cộng sản Pháp và trở thành người cộng sản đầu tiên của Việt Nam.

Nhà số 13 và 13/1 đường Văn Minh, Quảng Châu, Trung Quốc - trụ sở Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên do Nguyễn Ái Quốc sáng lập năm 1925. Hội đã mở trường huấn luyện chính trị, đào tạo cán bộ nòng cốt cho phong trào cách mạng việt Nam.

Hồ sơ mật vụ Anh và ảnh Nguyễn Ái Quốc với bí danh Tống Văn Sơ bị bắt tại Hong Kong năm 1931 theo yêu cầu mật thám Pháp. Dù được luật sư Loseby bào chữa và Tòa án Tối cao tuyên trả tự do, ông vẫn bị giam cầm tới cuối năm 1932 tại nhà tù Victoria (Hong Kong).

Ngày 28/1/1941 (mùng 2 Tết Nguyên đán) tại cột mốc 108 biên giới Việt - Trung thuộc thôn Pác Bó, xã Trường Hà, tỉnh Cao Bằng, Nguyễn Ái Quốc trở về Tổ quốc sau 30 năm bôn ba, trực tiếp cùng Trung ương Đảng lãnh đạo phong trào cách mạng tiến tới Tổng khởi nghĩa. Chín ngày sau khi về nước, Người viết bức thư Kính cáo đồng bào kêu gọi nhân dân tự lực đứng lên giành lấy độc lập cho dân tộc. "Hơn 20 triệu con Lạc cháu Hồng quyết không chịu làm vong quốc nô lệ mãi", thư nêu.

Triển lãm nằm trong chuỗi hoạt động khai mạc trưng bày chuyên đề Hành trình vì hòa bình; Viết tiếp câu chuyện hòa bình; ra mắt sách Chủ tịch Hồ Chí Minh với Đại tướng Nguyễn Chí Thanh, sách Phủ toàn quyền Đông Dương xưa và Khu Phủ Chủ tịch ngày nay…

"Thăm cõi Bác xưa thấy người vẫn như còn đâu đây, gần gũi thân thương như trở về nhà mình", bà Lê Thị Phượng, Giám đốc Khu di tích Chủ tịch Hồ Chí Minh tại Phủ chủ tịch, chia sẻ tại khai mạc. Đây là nơi Chủ tịch Hồ Chí Minh sống và làm việc lâu nhất, 15 năm từ ngày 19/12/1954 đến 2/9/1969. Sau khi Hồ Chủ tịch qua đời, Bộ Chính trị, Ban chấp hành Trung ương Đảng đã quyết định bảo quản khu lưu niệm, di tích và các hiện vật tại Phủ Chủ tịch.

Giang Huy - Hoàng Phương