Gần 7 năm trước, người dân xã miền núi Quảng Hợp cũ, nay xã Phú Trạch nằm dưới dãy núi Hoành Sơn, đào cây sim ngoài tự nhiên về trồng lấy quả. Sim sinh trưởng trên những khu đất cằn cỗi trong vườn nhà, trang trại, thay thế cây keo, bạch đàn.

Tháng 8 hàng năm khi mùa mưa đến, người dân lên rừng tìm những chỗ còn cây sim đào về trồng, nếu không có thời gian thì mua mỗi gốc 15.000 đồng. Loại cây này dễ sống, trong năm đầu rễ cây chưa phát triển cần tưới nước, từ năm thứ ba trở đi không tưới.

Sau hai năm, cây ra hoa vào tháng 4 âm lịch. Để đậu quả nhiều, trời nắng nóng người dân cần tưới nước chu kỳ 7-15 ngày một lần. Cây sim ưa sáng nên trồng ở nơi nhiều ánh sáng sẽ giúp quang hợp tốt hơn.

Mùa hè gió Lào bỏng rát, ông Nguyễn Văn Mai, thôn Thanh Xuân bơm nước ngầm tưới cây. Ông trồng 10 sào sim, bình quân hai ngày hái một lần được khoảng 80 kg quả.

Theo ông Mai, trên núi sim mọc tự nhiên dày đặc nhưng cây keo phát triển, mỗi lần thu hoạch lấy gỗ, lá, cành bị đốt cháy khiến cây sim khan hiếm. Trong khi đó loại quả hoang dại này trở thành mặt hàng được ưa chuộng, đến mùa quả chín người dân lên rừng hái quả bán. Nhận thấy tiềm năng, hàng trăm người dân đào sim về trồng. Người ít trồng vài chục bụi quanh vườn nhà, người nhiều làm trang trại 7 ha.

Vườn sim của chị Trần Thị Hoa, thôn Hợp Phú sau hai năm trồng đã cho quả. "Hai ngày tôi hái quả một lần được 30 kg, giá bán đầu vụ 30.000 đồng/kg, nay chính vụ còn 28.000 đồng", chị nói.

Ông Phạm Xuân Lệnh, thôn Hợp Phú, trồng 4 ha sim, trong đó 2 ha cho quả. Mỗi ngày, ông thu hoạch 120 kg quả.

Sim chín rộ, diện tích lớn hái không kịp nên ông thuê người hái. "Bình quân mỗi ha sim cho thu nhập 70 triệu đồng năm, so với trồng gỗ keo cao gấp 3-4 lần. Cây keo thường gặp rủi ro, dễ gãy đổ khi gió bão", ông so sánh.

Một cây sim cho quả trĩu cành. Đầu tháng 6 âm lịch, quả bắt đầu chín bói và giữa tháng 6 ngày hè chín rộ kéo dài đến cuối tháng 8.

Quả sim nhỏ, xen lẫn trong lá nên người hái phải quan sát và dùng tay lấy từng quả. Sim để chín sẽ rụng xuống nên khi quả từ màu xanh chuyển qua đỏ sẫm là phải hái. Sim chín mọng vỏ màu tím đen, bên trong nhiều hạt, vị ngọt nhẹ.

Quả sim sau khi hái sẽ được gom lại để bán cho thương lái. Sau 7 năm trồng và thu hoạch quả, cây sim cao hơn 2 m khó lấy quả. Người dân đốn hạ để lại gốc, cây sẽ ra cành mới và một năm sau cho quả nhiều.

Sim được thương lái thu mua tại chỗ. Loại cây này có tên khoa học Rhodomyrtus tomentosa, thuộc họ Myrtaceae, có nhiều tên gọi khác là hồng sim, đào kim nương, cương nhẫm, dương lê... Quả sim ngoài để ăn còn có thể dùng để ngâm rượu. Theo Đông y, các bộ phận của cây sim từ lá, thân, rễ, hoa đều có thể dùng làm thuốc.

Từ nguồn thu trồng sim, ông Lệnh có tiền xây dựng căn nhà màu xanh khang trang. "Ở vùng đất cằn cỗi này, cây sim đang cho giá trị kinh tế cao. Trong làng nơi khu vực đất đai có nước tưới người dân chuyển đổi qua trồng sim", ông nói.

Đắc Thành