Jose Mourinho nâng danh hiệu Champions League sau khi cùng Inter Milan thắng Bayern Munich 2-0 trên sân Bernabeu, Madrid, Tây Ban Nha ngày 22/5/2010. Ảnh: Reuters

Đó là mùa hè 2008. Tại Camp Nou, Barca đang xem xét lựa chọn giữa Mourinho và Pep Guardiola, nhằm thay thế HLV Frank Rijkaard. Cả hai từng làm việc trực tiếp cùng nhau cuối những năm 1990, khi Mourinho làm trợ lý cho Bobby Robson và Louis van Gaal ở đội một Barca, còn Guardiola là đội trưởng.

Sau cùng, Guardiola được chọn, và điều đó dẫn đến nhiều tranh cãi. Trong khi Mourinho đã đoạt Champions League và Ngoại hạng Anh, Guardiola mới chỉ dẫn dắt đội dự bị của Barca trong một năm.

Cũng chính khoảnh khắc bị Barca từ chối đã thay đổi Mourinho sâu sắc. Chiến lược gia người Bồ Đào Nha chuyển sang chủ nghĩa hiện thực, đặt chiến thắng lên trên hết, đặc biệt là yếu tố thẩm mỹ. Nhà báo Jonathan Wilson của tờ Guardian nhận xét: "Đó là thời điểm Mourinho trở thành Chúa tể bóng tối".

Jose Mourinho (phải) và Pep Guardiola khi còn cùng làm việc tại Barca ngày 16/4/2000. Ảnh: Offside

Đỉnh cao chủ nghĩa thực dụng của Mourinho đến tại Camp Nou trong hành trình giành chức vô địch Champions League cùng Inter năm 2010. Thầy trò Mourinho đến sân nhà của Barca, đương kim vô địch châu Âu do Guardiola dẫn dắt, với lợi thế thắng 3-1 từ trận lượt đi bán kết.

CĐV Barca vẫn tin vào chiến thắng. Thủ quân Javier Zanetti nhớ lại: "Không khí trước trận đấu rất căng thẳng. Khi chúng tôi bước vào sân, có một biểu ngữ khổng lồ với dòng chữ 'ngược dòng' bằng tiếng Catalonia".

Việc tiền vệ Thiago Motta nhận thẻ đỏ từ phút 28 càng củng cố niềm tin đó. Nhưng nó cũng mở ra màn trình diễn 60 phút kiên cường mà Mourinho tin rằng đã định hình bản thân và toàn bộ sự nghiệp của ông.

"Nếu được chọn một trong những màn trình diễn giàu cảm xúc nhất trong hơn 20 năm sự nghiệp, tôi phải chọn trận đấu đó", Mourinho nói về việc giành vé chung kết Champions League tại Camp Nou. "Chơi với 10 người ở Barcelona là điều phi thường. Tôi nghĩ mình đã rất xuất sắc trong cách tổ chức đội hình. Chúng tôi đã phòng ngự bằng cả trái tim và sự nhiệt huyết. Đây là thất bại đẹp nhất sự nghiệp của tôi. Chúng tôi đã cống hiến tất cả. Chúng tôi thua 0-1, nhưng đã vào chung kết".

Tới chung kết, Inter tiếp tục thắng Bayern Munich do sếp cũ Van Gaal dẫn dắt. Đây là chức vô địch Champions League thứ hai của Mourinho - danh hiệu đầy bất ngờ, trong đó kỹ năng quản lý con người của ông đóng vai trò quan trọng.

Danh hiệu của Porto năm 2004 cũng là câu chuyện của kẻ yếu, đội bóng duy nhất ngoài năm giải VĐQG hàng đầu châu Âu vô địch Champions League trong thế kỷ này, và cũng là câu chuyện về khả năng quản lý con người của Mourinho.

Benni McCarthy, người ghi bốn bàn giúp Porto vào chung kết, nói về Mourinho: "Ông ấy nhiệt huyết, quan tâm và là bậc thầy chiến thuật. Tôi chưa từng thấy điều đó. Ông ấy là HLV đầu tiên biết gần như mọi thứ về từng cầu thủ - hoàn cảnh, xuất thân. Bạn có bao nhiêu thành viên trong gia đình? Bố mẹ bạn còn sống không? Ông ấy muốn biết về sự trưởng thành, những khó khăn, thăng trầm của tôi".

Mourinho cho biết: "Bài học đó theo tôi suốt sự nghiệp. Tôi luôn cảm thấy mình có thể vô địch các giải châu lục. Nếu bạn xây dựng tập thể mạnh, có văn hóa chiến thuật tuyệt vời, có khả năng phục hồi cao, có sự ổn định về tinh thần để đối phó với những thời điểm khó khăn, đặc biệt là trong các trận đấu loại trực tiếp, bạn luôn có cơ hội. Những đội vô địch Champions League luôn là tập thể vững mạnh".

Jose Mourinho hôn danh hiệu Champions League sau khi cùng Porto thắng Monaco 3-0 trên sân AufSchalke, Gelsenkirchen, Đức ngày 26/5/2004. Ảnh: Pinterest

Phong cách quản lý con người của Mourinho không phải lúc nào cũng hiệu quả. Khi dẫn dắt Man Utd hay Tottenham, "Người Đặc Biệt" có những cuộc tranh cãi ồn ào với các ngôi sao như Paul Pogba hay Dele Alli. Nhưng như chứng thực của Zanetti, đội trưởng Inter Milan trong chiến dịch Champions League 2010, Mourinho là bậc thầy quản lý con người và tạo ra văn hóa đội bóng.

"Mourinho đã tạo ra một gia đình", cựu danh thủ Argentina nói. "Chúng tôi có những bữa tiệc nướng asado kiểu Argentina trong tuần mà Mourinho cũng thích. Đó là khoảnh khắc của sự đoàn kết - khoảnh khắc gia đình. Tôi từng nói tôi sẽ nhảy vào lửa vì Mourinho. Mối quan hệ của chúng tôi không chỉ là HLV với cầu thủ hoặc HLV với đội trưởng, mà còn hơn thế nữa. Đó là một mối quan hệ con người rất mạnh mẽ, và nó sẽ luôn như vậy. Hai năm đó rất ý nghĩa với cả tôi và ông ấy, và sẽ mãi mãi ở trong tim chúng tôi. Ông ấy đã dạy chúng tôi rất nhiều và khiến chúng tôi tin rằng chúng tôi có thể làm nên lịch sử, và chúng tôi đã làm được".

Sau cả hai lần vô địch Champions League, Mourinho đều chuyển sang công việc mới trong vài tuần, lần đầu tiên đến Chelsea và năm 2010 gia nhập Real. Một lần nữa, đó là chủ nghĩa hiện thực đánh dấu sự nghiệp của ông. Hoàn thành công việc và lập tức tìm thử thách mới, khi bạn đang ở đỉnh cao quyền lực - cả về quản lý và tài chính.

Nhưng trong "Bí quyết vô địch Champions League: Jose Mourinho", những thước phim hậu trường từ Bernabeu - ngay sau trận chung kết Champions League 2010 - cho thấy khía cạnh khác của Mourinho. Đoạn phim cho thấy nhà cầm quân Bồ Đào Nha rời sân vận động, đi qua chiếc xe buýt mà ông đã vội vã rời đi vài phút trước đó mà hầu như không nói một lời.

Tuy nhiên, khi nhìn thấy Marco Materazzi, Mourinho không thể rời đi lạnh lùng như vậy. Ông xuống xe và cả hai chia sẻ một cái ôm đầy nước mắt trước khi "Người Đặc Biệt" trở lại xe và cuối cùng quay lưng lại với Inter. Lần xuất hiện công khai tiếp theo của ông là khi được công bố với tư cách tân HLV trưởng Real Madrid sau đó 9 ngày.

Thoạt nhìn, sự thay đổi chóng mặt này cho thấy Inter chỉ là một bến đỗ để nâng tầm Mourinho chứ không phải là một khoảnh khắc trọng đại. Nhưng, những giọt nước mắt và lời kể của nhà cầm quân Bồ Đào Nha sau 15 năm đem đến một câu chuyện khác, tình cảm hơn.

"Tôi đã bỏ chạy - tôi đến xe buýt để nói lời tạm biệt, và tôi thậm chí còn không bắt tay ai", Mourinho kể. "Tôi muốn trốn thoát. Tôi nghĩ nếu tôi lên xe buýt, nếu tôi trở lại Milan với họ, nếu tôi bước vào Giuseppe Meazza chật kín người, nếu tôi bước vào Duomo (Nhà thờ Milan) chật kín người, tôi sẽ không đến Real. Tôi nghĩ cảm xúc sẽ ngăn cản tôi đi. Nhưng tôi muốn đi. Tôi nghĩ đó là thời điểm thích hợp. Tôi phải trốn thoát. Materazzi đã ở đó. Nhưng đó là Dejan Stankovic, hoặc Diego Milito hoặc Julio Cesar, thì câu chuyện cũng sẽ như vậy".

Mourinho trong trận Fenerbahce gặp Galatasaray trên sân Sukru Saracoglu, thành phố Istanbul, Thổ Nhĩ Kỳ tối 2/4/2025. Ảnh: Reuters

15 năm sau, Mourinho có thể đã "dịu dàng" hơn một chút. Kỹ năng quản lý con người và phẩm chất ngôi sao của ông cũng có thể đã phai nhạt. Nhưng cái tôi, sự tự tin và niềm tự hào về những danh hiệu Champions League đã định hình sự nghiệp của ông vẫn mạnh mẽ như ngày nào. Như ông chỉ ra, cả hai kỳ tích với Porto và Inter đều chưa được tái hiện.

"Tại sao bây giờ tôi lại ở đây nói chuyện với các bạn?", Mourinho nói. "Không phải vì tôi đang ở Fenerbahce, hay vì tôi đã vô địch Ngoại hạng Anh với Chelsea. Mà là vì tôi đã hai lần vô địch Champions League. Đó là lý do. Bạn có thể làm được điều đó với nhiều CLB, và những HLV sau đó cũng làm được. Nhưng bạn đến Porto hay đến Milan thì mọi người đều biết. Người chiến thắng Champions League 2004, người chiến thắng Champions League 2010. HLV là ai? Mourinho".

Hồng Duy