Ngay từ khi tranh cử, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã coi vấn đề nhập cư là trọng tâm chính sách của mình. Sau khi trở lại Nhà Trắng hồi cuối tháng 1, ông yêu cầu Cơ quan Thực thi Di trú và Hải quan Mỹ (ICE) tiến hành các cuộc truy quét và trục xuất lớn đối với người nhập cư bất hợp pháp ở Mỹ.

Ngày 6/6, đặc vụ ICE mang theo vũ khí và trang bị chiến thuật đồng loạt tiến hành các cuộc đột kích truy quét người nhập cư trái phép tại nhiều khu vực ở Los Angeles, bang California.

Angelica Salas, giám đốc Liên minh Quyền của Người nhập cư Nhân đạo (CHIRLA), cho hay các đặc vụ ICE ập vào hai siêu thị Home Depot, một tiệm bánh và một cửa hàng bán sỉ quần áo, bắt tổng cộng hơn 45 người. Hơn một nửa trong số đó là người Mexico nhập cư vào Mỹ. Đến ngày 7/6, ICE tuyên bố đã bắt 118 người trong chiến dịch truy quét này.

Cuộc trấn áp nhập cư "như chiến dịch quân sự" lập tức làm dấy lên làn sóng biểu tình khắp Los Angeles, với hàng trăm người tụ tập ở trung tâm thành phố để yêu cầu thả những người bị bắt. Các cuộc biểu tình ban đầu phần lớn diễn ra ôn hòa và sau đó bị cảnh sát ra lệnh giải tán, nhưng sau đó nhiều vụ đụng độ xảy ra.

Người biểu tình đã ném trứng, gạch đá về phía cảnh sát. Lực lượng an ninh đáp trả bằng cách sử dụng bình xịt hơi cay, bắn đạn hơi cay và lựu đạn choáng về phía người biểu tình.

Người biểu tình đối đầu với Vệ binh Quốc gia tại Los Angeles, bang California ngày 8/6. Ảnh: AP

Khi các cuộc biểu tình leo thang trong ngày 6/6, quan chức Bộ An ninh Nội địa (DHS) bắt đầu chuẩn bị phương án tăng cường nguồn lực và nhân sự tại Los Angeles để bảo vệ đặc vụ ICE. Các biện pháp hỗ trợ gồm triển khai xe bọc thép, vũ khí phi sát thương và đạn hơi cay, cùng hàng trăm nhân sự, theo hai nguồn tin am hiểu vấn đề.

Các quan chức Mỹ khi đó cũng đã cân nhắc liệu có hủy bỏ chiến dịch đột kích của ICE hay không, nhưng đánh giá chung sau đó kết luận cuộc truy quét cần phải tiếp tục.

Quyết định cuối cùng được DHS đưa ra là gửi thêm nguồn lực, đặc vụ đến khu vực để bảo vệ nhân viên ICE và đảm bảo an ninh cho một trong những tòa nhà liên bang mà đám đông biểu tình bao vây.

Ông Trump đã điện đàm khoảng 40 phút với Thống đốc California Gavin Newsom, thành viên đảng Dân chủ, về các cuộc biểu tình. Một quan chức Nhà Trắng cho biết trong cuộc gọi đó, ông Trump đã yêu cầu Thống đốc Newsom "huy động cảnh sát vì tình hình đang vượt kiểm soát".

Trong suốt ngày 7/6, quan chức DHS và Nhà Trắng liên tục trao đổi về tình hình thực tế, khi các nguồn lực và nhân sự bổ sung tiếp cận thành phố. Song làn sóng biểu tình không có dấu hiệu hạ nhiệt. Người biểu tình tập trung gần một cửa hàng được ICE sử dụng làm nơi tập kết lực lượng tại khu vực Paramount, Los Angeles.

Họ phá xe của lực lượng biên phòng Mỹ tại khu vực Paramount, hô khẩu hiệu yêu cầu đặc vụ ICE rời đi, đồng thời dựng các khối xi măng và xe đẩy hàng làm chướng ngại vật.

Đến tối 7/6, khi DHS nhận thấy không thể bổ sung thêm nguồn lực từ các cơ quan liên bang để đối phó biểu tình, Nhà Trắng quyết định điều động Vệ binh Quốc gia bang California, theo nguồn tin am hiểu vấn đề.

Cảnh sát bắn lựu đạn gây choáng về phía người biểu tình bên ngoài Tòa nhà Liên bang Los Angeles ngày 6/6. Ảnh: Reuters

Vệ binh Quốc gia là lực lượng quân sự dự bị của quân đội Mỹ, nhưng cũng sẵn sàng ứng phó với các tình huống khẩn cấp ở nội địa. Họ được đặt dưới quyền chỉ huy của thống đốc bang, nhưng Tổng thống Mỹ có thể nắm quyền kiểm soát, huy động và triển khai lực lượng này trong trường hợp cần thiết.

"Quan chức chính quyền đã được thông báo về ngày càng nhiều cuộc tấn công của người biểu tình vào lực lượng thực thi pháp luật, như vụ những kẻ bạo loạn ném đá vào xe của họ", một quan chức Nhà Trắng nói. "Lực lượng hành pháp liên bang rõ ràng đang bị cản trở làm nhiệm vụ và đang bị tấn công".

Tổng thống Trump tối 7/6 ký bản ghi nhớ cho phép triển khai Vệ binh Quốc gia tới Los Angeles. Thông điệp từ ông Trump, các trợ lý và đồng minh là quyết định điều động Vệ binh Quốc gia được đưa ra vì Thống đốc Newsom đã không hoàn thành nhiệm vụ đảm bảo trị an.

"Các lãnh đạo vô trách nhiệm của California đã hoàn toàn thoái thác trách nhiệm bảo vệ công dân. Đó là lý do Tổng thống Trump đã ký bản ghi nhớ triển khai 2.000 lính Vệ binh Quốc gia để giải quyết tình trạng vô pháp đang diễn ra", Thư ký báo chí Nhà Trắng Karoline Leavitt thông báo.

Thống đốc Newsom đã kịch liệt phản đối, cảnh báo việc triển khai vệ binh chỉ làm bùng phát thêm hỗn loạn.

"Đây là hành động kích động có chủ đích và sẽ chỉ làm gia tăng căng thẳng. Chính quyền Los Angeles có thể hỗ trợ lực lượng thực thi pháp luật bất kỳ lúc nào. Chúng tôi đang phối hợp chặt chẽ với chính quyền địa phương và hiện tại không có yêu cầu nào chưa được đáp ứng", ông nói.

Ông sau đó cáo buộc Tổng thống Trump đang cố tình "tạo ra khủng hoảng", điều mà ông Trump và Bộ trưởng An ninh Nội địa Mỹ Kristi Noem bác bỏ.

Trong nhiệm kỳ đầu, ông Trump nhiều lần cân nhắc triển khai Vệ binh Quốc gia Mỹ trên khắp đất nước để trấn áp biểu tình hoặc ngăn tội phạm. Các trợ lý khi đó thuyết phục ông từ bỏ ý tưởng, cho rằng đây là hành động chưa có tiền lệ.

Tuy nhiên, Tổng thống Trump hiện không bị các trợ lý cản trở như vậy. Sau những cam kết về trấn áp tội phạm và nhập cư bất hợp pháp, ông Trump dường như muốn thể hiện rằng bản thân sẵn sàng sử dụng các biện pháp tối đa để hiện thực hóa những lời hứa.

Bộ trưởng Noem nói với CBS News rằng lực lượng Vệ binh Quốc gia dự kiến "sử dụng kỹ năng đặc biệt" để đảm bảo an ninh, trật tự. "Họ có mặt để bảo vệ an ninh và đảm bảo chúng ta có các cuộc biểu tình ôn hòa", bà nói.

Phó chánh văn phòng Nhà Trắng Stephen Miller gọi các cuộc biểu tình ở Los Angeles là "hành động nổi loạn chống lại luật pháp và chủ quyền của nước Mỹ".

Khói đen bốc lên từ cuộc đụng độ giữa người biểu tình và lực lượng thực thi pháp luật tại Los Angeles, bang California ngày 7/6. Ảnh: AFP

Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Peter Hegseth thậm chí còn đe dọa sẽ triển khai thủy quân lục chiến tại một căn cứ gần đó nếu biểu tình bạo lực tiếp diễn ở Los Angeles. Ông nhấn mạnh dưới thời Tổng thống Trump, mọi hành động bạo lực và phá hoại nhằm vào đặc vụ, cơ sở liên bang "sẽ không được dung thứ".

Ông Trump ngày 8/6 tuyên bố sẵn sàng viện dẫn Đạo luật Chống nổi loạn năm 1807, cho phép Tổng thống triển khai quân đội Mỹ ở trong nước. Khi được hỏi liệu ông có tin nổi loạn đang xảy ra ở Los Angeles hay không, ông nói "không, nhưng bạn thấy có những người có hành vi bạo lực và chúng tôi sẽ không để họ thoát tội".

Khoảng một giờ sau, ông đăng bài trên mạng xã hội rằng "những đám đông bạo lực, nổi loạn đang vây quanh và tấn công" đặc vụ liên bang ở Los Angeles để ngăn nỗ lực trục xuất của chính quyền.

"Chúng tôi sẽ xem những gì mình cần. Chúng tôi sẽ điều động bất kỳ điều gì cần thiết để đảm bảo luật pháp và trật tự", ông nói.

Thùy Lâm (Theo CNN, Washington, Reuters)