Bộ Quốc phòng Nga ngày 8/6 thông báo các đơn vị của Sư đoàn Xe tăng Cận vệ số 90 thuộc cánh quân Trung tâm đã tiến tới địa giới hành chính phía tây của tỉnh Donetsk và đang phát triển cuộc tấn công vào lãnh thổ tỉnh Dnipropetrovsk, miền trung Ukraine.

Đây là lần đầu quân đội Nga tuyên bố tấn công tỉnh Dnipropetrovsk kể từ khi xung đột bùng phát. Phát ngôn viên Điện Kremlin Dmitry Peskov sau đó cho biết một trong những mục tiêu của Nga trong chiến dịch Dnipropetrovsk là "thiết lập vùng đệm an ninh" tại tỉnh này.

Phó chủ tịch Hội đồng An ninh Liên bang Nga Dmitry Medvedev tuyên bố Moskva mở chiến dịch sau khi Kiev từ chối nhượng bộ về vấn đề lãnh thổ trong các cuộc đàm phán hòa bình ở Thổ Nhĩ Kỳ. "Những ai không muốn thừa nhận thực tế xung đột trong đàm phán sẽ phải đối mặt với thực tế mới trên thực địa", ông cho biết.

Dnipropetrovsk là tỉnh then chốt nằm ở miền trung Ukraine, giáp với tỉnh Kharkov, Donetsk, Zaporizhzhia và Kherson. Đây cũng là trung tâm khai khoáng và công nghiệp quan trọng của Ukraine. Ước tính có khoảng ba triệu người sống ở tỉnh này trước khi nổ ra xung đột, trong đó một triệu người tập trung tại thành phố thủ phủ Dnipro.

Bước tiến của Nga tại Dnipropetrovsk có thể gây thêm áp lực đối với các đơn vị Ukraine đang cố thủ tại Pokrovsk, trung tâm hậu cần quan trọng và một trong những thành trì cuối cùng do Ukraine kiểm soát tại tỉnh Donetsk.

"Mũi tiến công vào Dnipropetrovsk sẽ vòng qua hệ thống phòng tuyến được Ukraine xây dựng từ lâu. Chiến dịch sẽ giúp quân đội Nga chia cắt một phần nhóm tác chiến Ukraine đang cố thủ tại địa giới hành chính giữa tỉnh Donetsk và Zaporizhzhia", chuyên gia quân sự Nga Andrey Marochko nhận định.

Daniel Davis, chuyên gia quân sự và cựu trung tá lục quân Mỹ, cảnh báo nguy cơ Ukraine để mất tỉnh Dnipropetrovsk và cả những địa phương lân cận.

"Ukraine có thể sẽ mất tất cả, thay vì chỉ giới hạn ở khu vực bờ đông sông Dnieper, vốn là một trong những mục tiêu chính trong chiến dịch của Nga. Nếu mũi tiến quân vào Dnipropetrovsk đạt được thành công, Nga có thể buộc Ukraine phải thỏa thuận hoặc thậm chí đầu hàng", ông nói.

Pháo phản lực BM-21 Grad Nga phóng rocket vào vị trí Ukraine tháng 12/2024. Ảnh: BQP Nga

Đại tá Pavlo Palisa, Phó chánh Văn phòng Tổng thống Ukraine, tuần trước dẫn thông tin của tình báo nước này nhận định Nga đặt mục tiêu kiểm soát toàn bộ khu vực bờ đông sông Dnieper, trong đó có một phần tỉnh Dnipropetrovsk, cũng như tỉnh Odessa và Mykolaiv ven Biển Đen trong năm 2026.

Viện Nghiên cứu Chiến tranh (ISW) có trụ sở tại Mỹ cho rằng Nga dường như đang "xây dựng tiền đề về thông tin để tuyên bố sáp nhập tỉnh Dnipropetrovsk", cũng như chuẩn bị cho xung đột kéo dài và giành thêm lợi thế trên chiến trường.

Tuy nhiên, ISW đánh giá hoạt động của Nga ở tỉnh Dnipropetrovsk lúc này vẫn nằm trong nỗ lực tiến công ở mặt trận tây nam Dontesk, chưa phải khởi đầu của chiến dịch quy mô lớn nhằm kiểm soát các khu vực có ý nghĩa quan trọng cho hoạt động quân sự.

Một số chuyên gia quân sự phương Tây nhận định quân đội Nga tiến vào tỉnh Dnipropetrovsk là điều tất yếu. Tuy nhiên, họ cho rằng ít có khả năng Nga và Ukraine tung lực lượng lớn ở mặt trận này, do kiểm soát hoàn toàn Donetsk vẫn là mục tiêu hàng đầu của Moskva.

Emil Kastehelmi, chuyên gia thuộc nhóm nghiên cứu Black Bird có trụ sở tại Phần Lan, dự báo quân đội Nga có thể tiến sâu thêm một chút vào tỉnh Dnipropetrovsk, dù điều này không thay đổi cục diện chung trên tiền tuyến.

Hãng thông tấn AFP nhận định ngoài mục tiêu quân sự, lực lượng Nga tiến vào thêm một tỉnh sẽ là đòn giáng mang tính biểu tượng và chiến lược, trong bối cảnh quân đội Ukraine những tháng gần đây đang thất thế trên chiến trường.

Các tỉnh Dnipropetrovsk, Donetsk và Zaporizhzhia. Đồ họa: RYV

Theo kết quả phân tích của AFP hồi đầu tháng, quân đội Nga đang tăng tốc tiến quân sau quãng thời gian chậm lại vào mùa đông. Trong tháng 5, lực lượng Nga đã kiểm soát thêm 507 km2 lãnh thổ, trong đó có khoảng 400 km2 ở tỉnh Donetsk.

Con số này lần lượt là 240 km2 và 379 km2 trong tháng 3-4, không tính đến lãnh thổ tỉnh Kursk của Nga. Trong khi đó, quân đội Ukraine không tái chiếm được bất cứ khu vực nào trong cùng giai đoạn.

Điều này có thể giúp củng cố vị thế của Moskva trên bàn đàm phán, trong lúc Mỹ hối thúc Nga và Ukraine đàm phán chấm dứt chiến sự.

Jakub Janovsky, chuyên gia quân sự tại Cộng hòa Czech, đánh giá Nga sẽ chỉ tiến 1-2 km vào lãnh thổ tỉnh Dnipropetrovsk và chiến dịch khó lòng thay đổi cục diện chiến sự. "Nga có lẽ vẫn tập trung nhiều hơn vào tỉnh Donetsk. Tuy nhiên, không thể loại trừ khả năng họ sẽ khai thác điểm yếu trên phòng tuyến của Ukraine nếu tìm ra chúng", ông nêu quan điểm.

Nguyễn Tiến (Theo CNN, AFP, AP)