Los Angeles, thành phố lớn thứ hai của Mỹ, đã trải qua hai đêm áp lệnh giới nghiêm liên tiếp, khi đối mặt làn sóng biểu tình quy mô lớn và những vụ đụng độ, bạo lực liên quan đến chiến dịch truy quét nhập cư của chính quyền Tổng thống Donald Trump.

Biểu tình bắt đầu bùng phát từ ngày 6/6, khi các đặc vụ Cơ quan Thực thi Di trú và Hải quan Mỹ (ICE) tiến hành các cuộc đột kích quy mô lớn vào các khu vực đông dân nhập cư ở Los Angeles như Westlake, nơi có các cửa hàng Home Depot, nhà máy may mặc và công trường xây dựng vốn tập trung nhiều lao động nhập cư.

Los Angeles Times cho biết ít nhất 330 người đã bị bắt trong tuần đầu tiên của chiến dịch truy quét do ICE tiến hành, trong đó 113 người có tiền án hình sự liên quan đến ma túy và hành hung.

Hàng nghìn người Los Angeles đã xuống đường phản đối, ban đầu với các cuộc tuần hành ôn hòa, nhưng tình hình nhanh chóng leo thang vào ngày 7/6, khi các cuộc biểu tình tại Paramount và Compton trở nên bạo lực. Người biểu tình ném đá, đốt phá xe cộ và chặn các tuyến đường lớn như xa lộ 101, buộc cảnh sát liên bang phải sử dụng hơi cay, đạn cao su và lựu đạn gây choáng để giải tán đám đông.

Đáp lại, Tổng thống Donald Trump ra lệnh triển khai 2.000 binh sĩ Vệ binh Quốc gia đến Los Angeles, bất chấp sự phản đối của Thống đốc California Gavin Newsom, người gọi đây là hành động "vi hiến" và "có động cơ chính trị". Sở Cảnh sát Los Angeles (LAPD) vào thời điểm đó từ chối tham gia chiến dịch truy quét cùng ICE, tuân thủ chính sách "thành phố trú ẩn" với truyền thống bảo vệ người nhập cư của Los Angeles.

Căng thẳng leo thang ngày 8/6, khi hàng trăm người bao vây Trung tâm Giam giữ Metropolitan, tìm cách vượt qua hàng rào chống bạo động khiến hai cảnh sát bị thương. Sự leo thang này khiến LAPD ban bố "cảnh báo chiến thuật toàn thành phố", động thái hiếm hoi nhằm huy động toàn bộ lực lượng để kiểm soát tình hình.

Đến ngày 10/6, ông Trump tăng cường thêm 2.000 lính Vệ binh Quốc gia cùng 700 quân nhân thủy quân lục chiến tới Los Angeles nhằm "khôi phục trật tự" sau khi cáo buộc chính quyền địa phương không kiểm soát được "tình trạng vô luật pháp".

Bộ trưởng Quốc phòng Pete Hegseth còn tuyên bố khoảng 500 lính Vệ binh Quốc gia đã được huấn luyện để hỗ trợ ICE trong các cuộc truy quét, một bước đi gây tranh cãi vì nó làm mờ ranh giới giữa quân đội và lực lượng hành pháp dân sự.

Giáo sư Jack Goldstone từ Đại học George Mason cho rằng đây là bước ngoặt trong cuộc đối đầu giữa chính phủ liên bang và chính quyền địa phương, buộc Thị trưởng Los Angeles Karen Bass phải ban bố lệnh giới nghiêm ban đêm, từ 20h đến 6h sáng tại khu vực trung tâm thành phố.

Lệnh giới nghiêm bao trùm khu vực Civic Center, nơi tập trung các tòa nhà quan trọng như Tòa Thị chính, trụ sở LAPD và các cơ sở liên bang. Theo Los Angeles Times, mục tiêu của lệnh giới nghiêm là "ngăn chặn tình trạng bạo lực leo thang vào ban đêm" và bảo vệ tài sản công cộng.

Quyết định áp lệnh giới nghiêm của Thị trưởng Bass được coi là chiến lược phòng thủ của chính quyền địa phương nhằm giành lại quyền kiểm soát, ngăn tình hình leo thang hơn nữa và bảo vệ cộng đồng trước áp lực "quân sự hóa" từ chính phủ liên bang.

Thị trưởng Bass nhấn mạnh rằng lệnh giới nghiêm nhằm ngăn chặn "những kẻ xấu lợi dụng tình hình" và bảo vệ cộng đồng nhập cư khỏi sự hoang mang do các cuộc truy quét gây ra.

Theo chuyên gia Goldstone, lệnh giới nghiêm về hình thức nhằm kiềm chế tình trạng hỗn loạn do các cuộc biểu tình, nhưng về bản chất đó là phản ứng trực tiếp với chiến thuật điều lực lượng quân sự và kịch bản chính quyền ông Trump kích hoạt Đạo luật Chống nổi dậy, cho phép quân đội can thiệp trực tiếp và thực thi chức năng hành pháp, chống bạo động.

Cảnh sát trưởng Robert Luna nhấn mạnh bất kỳ ai vi phạm lệnh giới nghiêm sẽ bị bắt ngay lập tức và LAPD cho thấy họ đang thực hiện nghiêm túc chính sách này. Hơn 200 người đã bị bắt trong đêm đầu tiên vì không tuân thủ lệnh giới nghiêm.

Theo giới chuyên gia, điều này cho phép chính quyền thành phố lấy lại quyền chủ động, thiết lập trật tự theo cách của mình, phản bác cáo buộc "vùng đất vô luật pháp" từ Nhà Trắng.

Bằng cách áp đặt lệnh giới nghiêm, chính quyền Los Angeles không chỉ ngăn chặn các hành động quá khích có thể dẫn tới bạo lực, mà còn hạn chế cơ hội để lực lượng quân đội do ông Trump triển khai can thiệp trực tiếp vào các hoạt động thực thi pháp luật địa phương.

Cảnh sát Los Angeles trong trang phục chống bạo động tuần tra trên đường phố trung tâm khi lệnh giới nghiêm có hiệu lực đêm 10/6. Ảnh: AFP

Thị trưởng Bass và Thống đốc Newsom dường như muốn gửi thông điệp rằng Los Angeles có khả năng tự quản lý tình hình mà không cần đến sự can thiệp quân sự từ Washington. Điều này đặc biệt quan trọng trong bối cảnh thành phố từng áp đặt giới nghiêm thành công trong các cuộc biểu tình năm 2020 sau cái chết của người da màu George Floyd, chứng minh rằng họ có kinh nghiệm đối phó với bất ổn xã hội.

Trong ngắn hạn, lệnh giới nghiêm đã mang lại một số kết quả tích cực. Theo AP, Los Angeles đêm 10/6 ghi nhận ít vụ bạo lực hơn so với các đêm trước, khu vực trung tâm thành phố cũng yên tĩnh hơn sau khi giới nghiêm có hiệu lực. Số vụ đụng độ giữa người biểu tình và cảnh sát giảm đáng kể, các doanh nghiệp trong khu vực Civic Center báo cáo ít thiệt hại hơn.

Tuy nhiên, lệnh giới nghiêm cũng đi kèm hạn chế đáng kể. Tiến sĩ Jennifer Chacon, chuyên gia luật nhập cư tại Đại học Stanford, nhận định rằng đây chỉ là biện pháp tình thế, không giải quyết được gốc rễ của vấn đề là nỗi bất bình của cộng đồng trước chính sách nhập cư cứng rắn.

Việc LAPD tung quân bắt hơn 200 người trong đêm đầu tiên áp lệnh giới nghiêm có thể làm gia tăng nỗi tức giận trong cộng đồng người nhập cư, đặc biệt là những người gốc Latin vốn chiếm đa số và cảm thấy bị nhắm mục tiêu trong các cuộc truy quét của ICE.

Ngoài ra, lệnh giới nghiêm cũng gây ra những tác động kinh tế tiêu cực. Các doanh nghiệp nhỏ ở trung tâm Los Angeles, đặc biệt là các nhà hàng và quán bar ở khu vực Little Tokyo, báo cáo thiệt hại đáng kể do phải đóng cửa sớm. Theo Los Angeles Times, một quán bar nổi tiếng ở Little Tokyo, The Mermaid, đã không có lợi nhuận kể từ khi các cuộc biểu tình bắt đầu. Điều này làm gia tăng áp lực lên nền kinh tế địa phương, vốn đã bị ảnh hưởng bởi các cuộc truy quét và bất ổn xã hội.

"Nếu không có các biện pháp hòa giải, Los Angeles có thể đối mặt với xung đột xã hội kéo dài, làm suy yếu sự gắn kết của thành phố đa dạng này', nhà xã hội học Manuel Pastor từ Đại học Nam California cảnh báo.

Phong Lâm (Theo Los Angeles Times, NBC News, Reuters)