Ngày 12/6/2024, tàu chở than MV Tutor, treo cờ Liberia và thuộc sở hữu của công ty Hy Lạp, đang trên Biển Đỏ trong hành trình từ Nga tới Ấn Độ. Giống nhiều tàu chở hàng khác, toàn bộ 22 thủy thủ đoàn của MV Tutor đều là người Philippines.

Hôm đó là Quốc khánh Philippines và cũng là sinh nhật một thành viên của đoàn thủy thủ. Thuyền trưởng Christian Domrique, 40 tuổi, nói với các thủy thủ rằng "buổi chiều sẽ dành để tổ chức một bữa tiệc thịnh soạn".

Blas Dominic Ranque, người phụ trách bếp ăn của tàu, đã dậy từ sớm để chuẩn bị bữa tiệc với những món yêu thích của người Philippines như thịt ba chỉ nướng, bánh gạo nếp. Tuy nhiên, họ phải bỏ qua tiết mục karaoke yêu thích, vì con tàu chở hàng đang ở Biển Đỏ.

"Không thể hát hò vì chúng tôi đang trong vùng biển nguy hiểm", Ranque nói.

Thủy thủ tàu MV Tutor chuẩn bị cho bữa tiệc ngày 12/6/2024. Ảnh: WP

Nhưng niềm háo hức về bữa tiệc đã nhanh chóng thế chỗ bằng nỗi hoảng loạn. Emerson Loria, thủy thủ trưởng 43 tuổi, đang ở đài chỉ huy của tàu thì phát hiện một chiếc thuyền nhỏ gắn động cơ lao nhanh về phía họ. Biển Đỏ thường xuất hiện nhiều xuồng máy, nhưng điều khiến Loria lo lắng là khi quan sát bằng ống nhòm, ông thấy hai bóng người ngồi bất động trên đó. Ông bắt đầu quay video.

Một thủy thủ nói rằng "không có người trên đó", trong khi một người khác cho rằng "đó chỉ là hình nộm thôi". Ngay lập tức, lính gác hét lớn "vào trong tàu ngay".

Đó là chiếc xuồng không người lái được điều khiển từ xa, gắn hai con ma nơ canh và chất đầy thuốc nổ. Nó lao thẳng vào đuôi tàu. Vụ nổ làm cả con tàu rung chuyển, kính vỡ vụn.

Thủy thủ đoàn nhanh chóng phát tín hiệu khẩn cấp và vội mặc áo phao. Tiếng còi báo động chói tai vang lên, một thành viên thủy thủ đoàn nói qua bộ đàm "chúng tôi bị trúng bom".

Điểm danh sĩ số trên tàu, họ chỉ còn lại 21 người đang hoảng loạn. Nixon Asejo, kỹ sư máy hai 54 tuổi, đã mất tích. Vào thời điểm vụ tấn công xảy ra, Asejo đang ở trong phòng máy. Chiếc xuồng không người lái đã làm thủng thân tàu, khiến phòng máy nhiều tầng ngập trong nước biển và dầu.

Các thủy thủ dùng đèn pin soi vào phòng máy để tìm kiếm Asejo, gọi lớn tên ông nhưng không có tiếng trả lời. "Chúng tôi không tìm thấy anh ấy", Domrique nói.

Họ giờ chỉ biết cầu nguyện. Trong khi đó, Houthi ăn mừng vụ tấn công trên mạng xã hội, tuyên bố họ "đã khiến con tàu bị hư hại nghiêm trọng và có nguy cơ bị chìm".

Trước khi bắt đầu chuyến đi 25 ngày từ Nga tới Ấn Độ, Domrique và thủy thủ đoàn đã chuẩn bị sẵn sàng cho nguy cơ đối mặt cướp biển và biển động nguy hiểm. Họ thậm chí đã diễn tập phòng cháy chữa cháy và cứu người rơi xuống biển.

Tuy nhiên, họ không chuẩn bị cho tình huống bị tấn công bằng tên lửa hoặc xuồng không người lái. "Chúng tôi có lính gác trang bị vũ khí để chống lại cướp biển. Nhưng Houthi không phải cướp biển. Họ sử dụng bom và thiết bị không người lái cả trên biển và trên không. Làm sao chúng tôi có thể chống lại họ?", Domrique nói.

Thủy thủ đoàn túm tụm ở cầu thang và hành lang hẹp, bởi đây hiện được xem là nơi chắc chắn nhất của con tàu. Họ tin sẽ nhận được giúp đỡ trong vài giờ, nhưng thực tế thời gian đó lên tới nhiều ngày.

Thủy thủ trưởng Loire lo lắng đến mức "không thể đi thẳng người". Ranque không dám ngủ, anh run rẩy trên giường, lo sợ sẽ có thêm một cuộc tấn công. Điều Loire lo sợ thực sự xảy ra. Vài giờ sau vụ nổ đầu, một tên lửa tấn công MV Tutor.

"Chúng tôi không biết phải đi đâu. Chúng tôi không biết Houthi đang ở đâu, dưới nước hay trên trời", Domrique nói. Anh thậm chí còn không biết Houthi là ai và không có mạng để tra Google. Anh đánh giá cơ hội sống sót của thủy thủ đoàn là "khoảng 50-50".

Kỹ sư điện của tàu đã khởi động máy phát điện khẩn cấp để khôi phục liên lạc. Thủy thủ đoàn không dám đi xuống tầng dưới, nơi để thịt dự trữ trong nhiều tháng, "vì sợ hồn ma người mất tích Nixon Asejo đang ở đó". Họ chủ yếu ăn cá mòi và thịt đóng hộp.

Thuyền trưởng cho rằng không nên chia sẻ các video về vụ tấn công, bởi lo sợ mẹ anh sẽ lên cơn đau tim. Nhưng khi Internet hoạt động trở lại, các thành viên thủy thủ đoàn không thể không chia sẻ. Domrique cho biết rất nhanh sau đó "mọi người trên toàn thế giới đều biết chuyện gì đã xảy ra với con tàu của tôi".

Loria đã nhắn tin cho em trai rằng "nếu anh không thể trở về, hãy giúp đỡ gia đình anh và giúp họ lấy bảo hiểm hoặc tiền bồi thường nhé".

Ngày 15/6, ba ngày sau vụ tấn công, thủy thủ đoàn nghe thấy tiếng trực thăng trên đầu. Đội cứu hộ của Hải quân Mỹ đã tới và giải cứu họ khỏi con tàu. Họ sau đó được đưa tới tàu tuần dương của Hải quân Mỹ, trước khi được trở về Manila.

Asejo, kỹ sư máy mất tích, không bao giờ được tìm thấy. "Chỉ có hành lý của anh ấy trở về", Loria nói.

Tàu MV Tutor được cho là đã chìm sau một tuần bị tấn công.

Houthi mô tả vụ tấn công MV Tutor, tàu dài gần 230 m với trọng tải toàn phần hơn 82.000 tấn, cùng nhiều tàu hàng khác là nhằm mục đích bày tỏ tình đoàn kết với người Palestine ở Dải Gaza trong cuộc xung đột giữa Israel và Hamas. Họ nói sẽ tiếp tục nhắm vào các tàu "có giao dịch" với Tel Aviv. Song thủy thủ đoàn của MV Tutor khẳng định tàu của họ không có liên hệ với Israel.

Kể từ khi xung đột Gaza bắt đầu, Houthi đã thực hiện hơn 145 vụ tấn công vào các tàu hàng trên Biển Đỏ, đánh chìm ít nhất 4 tàu. Hồi tháng 7, Houthi, tuyên bố leo thang "giai đoạn thứ tư của cuộc phong tỏa hàng hải" chống lại Israel. Họ nói rằng họ sẽ không dừng lại cho đến khi cuộc chiến ở Gaza kết thúc.

Philippines có hơn nửa triệu người làm việc trên các con tàu trên khắp thế giới, chiếm 25% lực lượng lao động hàng hải toàn cầu. Nhiều người trong số họ đã phải chịu đựng các cuộc tấn công của Houthi như nhóm thủy thủ trên tàu MV Tutor.

Ít nhất 8 thủy thủ, hầu hết là người Philippines, đã thiệt mạng trong 3 vụ tấn công của Houthi. Một thủy thủ đoàn với 17 người Philippines từng bị bắt làm con tin trên tàu trong một năm.

Hồi tháng 7, Houthi đánh chìm tàu chở hàng Magic Seas và Eternity C. 38 trong 44 thành viên thủy thủ đoàn là người Philippines. Houthi đã công bố video cho thấy 10 thủy thủ của Eternity C, trong đó có 9 người Philippines, bị bắt làm con tin.

Khói bốc lên từ tàu MV Tutor sau khi bị Houthi tấn công trên Biển Đỏ ngày 12/6/2024. Ảnh: Reuters

Chính phủ Philippines đã cảnh báo các công ty ngừng tuyển người Philippines cho những chuyến đi qua Biển Đỏ. Quan chức chính phủ kêu gọi thủy thủ không nên bất chấp tính mạng vì những lời hứa trả lương gấp đôi. Tuy nhiên, nhiều người phớt lờ những lời cảnh báo.

Jacqueline Smith, điều phối viên hàng hải của Liên đoàn Công nhân Vận tải Quốc tế, cho biết nhiều thủy thủ cảm thấy khó có thể từ chối yêu cầu. Họ được trả lương gấp đôi cho mỗi ngày làm việc trong các khu vực rủi ro, trong đó có Biển Đỏ.

Nếu từ chối, họ sẽ được hồi hương và bồi thường hai tháng lương. Tuy nhiên, Smith cho biết các thủy thủ lo ngại rằng nếu chọn phương án đó "công ty sẽ không bao giờ thuê họ nữa". "Có rất nhiều người dự bị đang chờ để thế chỗ của họ để có thể kiếm được nhiều tiền hơn khi ở quê nhà", cô nói.

Sau khi thoát chết trở về, các thành viên thủy thủ đoàn của MV Tutor đã phải gặp bác sĩ tâm thần vì bị sang chấn tâm lý. Loire, thủy thủ 15 năm kinh nghiệm, đã bỏ nghề, ngay cả khi anh phải lo toan cho ba đứa con đang tuổi đi học. Anh thấy bất bình khi các công ty vẫn tiếp tục đưa các thủ thủy qua Biển Đỏ, bất chấp rủi ro từ các cuộc tấn công.

Trở lại biển trên một con tàu mới vào mùa đông năm ngoái, Domrique đã kể cho thủy thủ đoàn mới về vụ tấn công vẫn ám ảnh tâm trí anh bấy lâu. Anh cảm thấy có lỗi khi nghĩ tới Asejo, nhưng cũng thấy tự hào khi tất cả những người còn lại đều sống sót.

Anh đã soạn "bản cam kết" về việc từ chối đi qua Biển Đỏ và yêu cầu các thành viên thủy thủ đoàn ký vào. Domrique là người trực tiếp điều khiển con tàu và anh nghĩ "chủ tàu có thể làm gì cơ chứ?".

Thùy Lâm (Theo Washington Post, Al Jazeera)