"Hôm nay là ngày giải phóng tại Washington và chúng ta sẽ giành lại thủ đô", Tổng thống Mỹ Donald Trump nói ngày 11/8, khi công bố kế hoạch triển khai Vệ binh Quốc gia tới Washington và đặt Sở Cảnh sát thủ đô dưới sự kiểm soát trực tiếp của chính quyền liên bang.

Tổng thống Mỹ nói quyết định này được ông viện dẫn từ Điều 740 trong Đạo luật Tự quản khu vực thủ đô, nhằm "khôi phục trật tự" tại đây. Ông mô tả tình hình ở Washington "ngoài tầm kiểm soát", nhưng cam kết chính quyền sẽ sớm giành lại quyền kiểm soát, như những điều đã làm ở biên giới phía nam.

Tổng thống Mỹ Donald Trump tại Nhà Trắng ngày 11/8. Ảnh: AP

Điều 740 Đạo luật Tự quản cho phép tổng thống Mỹ kiểm soát lực lượng cảnh sát của Washington trong vòng 48 giờ nếu "cho rằng đang tồn tại các điều kiện đặc biệt của tình trạng khẩn cấp", yêu cầu trưng dụng lực lượng này cho các hoạt động liên bang. Ông Trump cho biết đã tuyên bố tình trạng khẩn cấp về an toàn công cộng ở Washington để kích hoạt Điều 740.

Tổng thống có thể gia hạn quyền kiểm soát Sở Cảnh sát Washington nếu thông báo cho chủ tịch và thành viên cấp cao của các ủy ban quốc hội phụ trách vấn đề lập pháp liên quan đến thủ đô Washington. Hiện chưa rõ ông Trump đã thực hiện điều này hay chưa. Tuy nhiên, bất cứ yêu cầu kiểm soát Sở Cảnh sát Washington nào từ 30 ngày trở lên đều phải được thông qua thành luật.

Ông Trump đã bổ nhiệm Terry Cole, lãnh đạo Cơ quan Phòng chống Ma túy (DEA) làm quyền chỉ huy liên bang của Sở Cảnh sát Washington. Ông khẳng định Cole là "một trong những người giỏi nhất đất nước" và yêu cầu ông điều hành cơ quan cảnh sát Washington "một cách cứng rắn".

Tổng thống Trump cũng tuyên bố triển khai Vệ binh Quốc gia đến Washington để "giúp thiết lập lại luật pháp, trật tự và an toàn công cộng tại thủ đô". "Lực lượng này sẽ được phép thực hiện nhiệm vụ của mình một cách đúng đắn", ông nói thêm.

Thủ đô Washington hiện do chính quyền Đặc khu Columbia điều hành dưới sự giám sát từ quốc hội Mỹ. Tuy nhiên, Tổng thống Trump từ lâu đã công khai bày tỏ không hài lòng với cách tổ chức này. Ông từng đe dọa liên bang hóa thành phố, tức tước quyền tự quản và đặt thủ đô Washington dưới sự kiểm soát của chính quyền liên bang, cũng như trao cho Nhà Trắng quyền quyết định cuối cùng về cách thức điều hành.

Ông Trump từ tuần trước đã cảnh báo sẽ triển khai Vệ binh Quốc gia nhằm trấn áp tội phạm ở thủ đô Washington, cho rằng tỷ lệ tội phạm đang gia tăng trong thành phố.

Tuy nhiên, theo số liệu thống kê từ cảnh sát, tội phạm bạo lực tại thủ đô Mỹ đã giảm 26% trong nửa đầu năm 2025 so với cùng kỳ năm ngoái. Số liệu được Bộ Tư pháp Mỹ công bố trước khi ông Trump nhậm chức cho thấy tỷ lệ tội phạm ở thành phố trong năm 2024 là mức thấp nhất ba thập kỷ.

"Trong hai năm qua, tỷ lệ tội phạm bạo lực ở thủ đô Washington đã giảm 52% và hiện ở mức thấp nhất trong 30 năm qua", Charles Allen, ủy viên Hội đồng Washington, phát biểu sau khi ông Trump tuyên bố kiểm soát sở cảnh sát thành phố. "Đây là động thái không cần thiết, không có cơ sở và là sự leo thang nguy hiểm quyền lực ở thủ đô".

Ngọc Ánh (Theo AFP, CNN, Reuters)