Sau cuộc đấu khẩu với Phó Chủ tịch Hội đồng An ninh Nga Dmitry Medvedev trên mạng xã hội tuần này, Tổng thống Mỹ Donald Trump ngày 1/8 thông báo điều động hai tàu ngầm hạt nhân đến "các khu vực thích hợp, nhằm đề phòng trường hợp những phát biểu kích động này không chỉ là lời nói suông".
Ông Medvedev hồi đầu tuần nói rằng lời đe dọa áp lệnh trừng phạt với Nga của ông Trump là "bước tiến đến chiến tranh", đồng thời bác bỏ tối hậu thư mới nhất mà Tổng thống Mỹ đưa ra hôm 29/7, cho Nga 10 ngày để giải quyết xung đột với Ukraine, nếu không sẽ đối mặt các biện pháp trừng phạt và thuế quan.
"Nhắn với ông Medvedev rằng hãy cẩn thận ngôn từ. Ông ấy đang tiến vào vùng cực kỳ nguy hiểm!", ông Trump đăng trên mạng xã hội hôm 31/7.
Chưa đầy ba giờ sau, ông Medvedev đáp trả bằng bài đăng trên Telegram, đề cập đến hệ thống răn đe hạt nhân Perimeter mà Nga thừa hưởng từ Liên Xô. Đây là hệ thống chỉ huy bán tự động, được thiết kế để đảm bảo vũ khí hạt nhân có khả năng tự động khai hỏa trong trường hợp toàn bộ ban lãnh đạo thiệt mạng trong đòn tập kích phủ đầu của đối phương.
Ông còn khuyến cáo Tổng thống Trump nên mường tượng về loạt phim truyền hình hậu tận thế The Walking Dead (Xác sống), dường như ám chỉ đến hậu quả của một cuộc chiến hạt nhân.
Tổng thống Mỹ trong bài đăng mạng xã hội ngày 1/8 chỉ trích bình luận này, cảnh báo "lời nói có thể dẫn tới những hậu quả không mong muốn". "Tôi hy vọng đây sẽ không phải là một trong những trường hợp đó", ông nói thêm.
![]() |
Tổng thống Mỹ Donald Trump phát biểu tại Nhà Trắng ngày 18/7. Ảnh: AFP |
Mỹ thường xuyên bố trí tàu ngầm chiến lược mang theo đầu đạn hạt nhân tại các vùng biển chiến lược nhằm thể hiện khả năng răn đe toàn cầu. Hiện chưa rõ liệu ông Trump có ngụ ý sẽ triển khai thêm tàu ngầm ra biển hay không hay tại sao việc di chuyển chúng đến các vị trí khác có thể tăng sức mạnh răn đe, vì chúng vốn mang theo tên lửa có tầm bắn xuyên lục địa.
Một cựu quan chức cấp cao Lầu Năm Góc giấu tên nhận định khả năng khác là ông Trump đang ám chỉ đến các tàu ngầm tấn công chạy bằng năng lượng hạt nhân của Mỹ. Chúng có thể được di chuyển đến gần Nga hơn để có thể chống lại các tàu ngầm hạt nhân chiến lược của Moskva nếu xảy ra xung đột.
Mỹ cũng có các tàu ngầm chạy bằng năng lượng hạt nhân mang theo tên lửa hành trình Tomahawk, có thể tấn công mục tiêu trên đất liền. Lầu Năm Góc đã dùng loại tàu ngầm này để phóng tên lửa Tomahawk vào cơ sở hạt nhân Isfahan của Iran hồi tháng 6.
Các nhà phân tích của WSJ cho rằng tuyên bố điều động tàu ngầm của ông Trump không phải là động thái leo thang về quân sự giữa hai siêu cường hạt nhân, mà nhằm phát tín hiệu răn đe tới Nga.
Kể từ khi chiến sự Ukraine nổ ra, ông Medvedev đã nhiều lần đưa ra các cảnh báo hạt nhân với phương Tây, tuyên bố Nga có thể buộc phải dùng vũ khí nguyên tử ở Ukraine. Sau mỗi thông điệp cứng rắn đó từ Nga, chính quyền tổng thống Joe Biden và các đồng minh châu Âu thường có xu hướng cân nhắc cẩn trọng hơn về động thái hỗ trợ quân sự cho Ukraine và từ chối chuyển giao vũ khí tầm xa cho Kiev vì lo ngại nổ ra xung đột trực tiếp với Moskva.
Tuy nhiên, ông Trump dường như tin rằng Mỹ không thể tiếp tục "nhún mình" trước những thông điệp hạt nhân mà Nga đưa ra và cần có phản ứng cứng rắn tương xứng.
Mỹ hiện sở hữu 71 tàu ngầm chạy bằng năng lượng hạt nhân, trong đó 14 chiếc là tàu ngầm lớp Ohio mang tên lửa hạt nhân Trident II. Khoảng 8-10 tàu ngầm hạt nhân này đang tuần tra trên các vùng biển tại bất kỳ thời điểm nào, theo giới quan sát.
Các nhà phân tích cho rằng việc Mỹ triển khai tàu ngầm hạt nhân không phải là động thái bất thường, nhưng Lầu Năm Góc thường giữ kín thông tin về hoạt động của chúng, do chúng cần ẩn mình tối đa để duy trì khả năng răn đe và sẵn sàng tung đòn phủ đầu vào đối phương.
Bởi vậy, việc ông Trump đưa ra thông báo "điều động tàu ngầm" là rất bất thường. David Charter và George Grylls, hai nhà phân tích của The Times, nhận xét đây là dấu hiệu Tổng thống Mỹ đang tìm cách đáp trả mạnh mẽ khi bị khiêu khích.
Nhà Trắng cũng tin rằng Tổng thống Nga Vladimir Putin sẽ hiểu lời cảnh báo về tàu ngầm hạt nhân không nhằm mục đích leo thang căng thẳng, mà chỉ là lời răn đe và cảnh báo rằng không chỉ ông Medvedev mới có thể tung ra lời đe dọa hạt nhân.
Tổng thống Trump luôn tự tin mình là nhà đàm phán lão luyện. Dù ngày càng tăng cường chỉ trích Nga, ông dường như vẫn thận trọng để không gây áp lực quá mức, bởi ông tin quan hệ cá nhân giữa ông và Tổng thống Nga vẫn tốt đẹp và hai người có thể làm việc được với nhau.
![]() |
Một tàu ngầm tấn công nhanh lớp Virginia của hải quân Mỹ tại Rockingham, Australia hồi tháng 2. Ảnh: Reuters |
Dù vậy, nhiều cựu quan chức và chuyên gia phân tích vẫn bày tỏ lo ngại về tuyên bố mới của ông chủ Nhà Trắng. Họ cho rằng dù chỉ nhằm răn đe, lãnh đạo các nước cần tránh những cuộc tranh luận về loại vũ khí hủy diệt này.
"Thông báo điều động tàu ngầm chắc chắn làm gia tăng căng thẳng cho cuộc khẩu chiến giữa hai bên", Jim Townsend, cựu quan chức cấp cao Lầu Năm Góc về chính sách NATO, nhận định.
Giới quan sát lo ngại những cuộc đấu khẩu như vậy có thể tiềm ẩn nguy cơ leo thang, dẫn tới những tính toán sai lầm giữa hai cường quốc hạt nhân của thế giới.
Bài đăng mới trái ngược với những bình luận trấn an hơn mà Tổng thống Mỹ đưa ra tuần trước, trong đó ông nói muốn tìm cách duy trì giới hạn vũ khí hạt nhân tầm xa của Mỹ và Nga sau khi hiệp ước New START giữa Washington và Moskva hết hạn vào tháng 2.
"Nếu ông Trump thực sự lo ngại về vũ khí hạt nhân của Nga, ông ấy nên tham gia đàm phán nghiêm túc để duy trì giới hạn về kho vũ khí hủy diệt của hai nước. Đồng thời, hai bên cũng có thể đàm phán các biện pháp cụ thể để tránh xung đột và cắt giảm kho vũ khí", Daryl Kimball, thành viên tổ chức Hiệp hội Kiểm soát Vũ khí có trụ sở ở Mỹ, cho hay.
Liên đoàn các nhà khoa học Mỹ ước tính đến năm 2025, Nga sở hữu 5.459 vũ khí hạt nhân, trong khi con số của Mỹ là 5.177. Hai nước đều có khoảng 1.700 đầu đạn hạt nhân chiến lược đang được triển khai.
"Nếu muốn thu hút chú ý từ ông Medvedev, ông Trump nên cung cấp vũ khí mới cho Ukraine. Điều động tàu ngầm hạt nhân là cách tiếp cận sai lầm", Mike McFaul, cựu đại sứ Mỹ ở Nga, lưu ý.
Thùy Lâm (Theo WSJ, Washington Post, The Times)