Phát ngôn viên Bộ Quốc phòng Tây Ban Nha ngày 6/8 cho biết chính phủ nước này "không còn xem xét" kế hoạch mua tiêm kích tàng hình F-35 do Mỹ chế tạo, thay vào đó sẽ cân nhắc giữa sản phẩm của liên doanh Eurofighter hoặc Hệ thống Chiến đấu Trên không Tương lai (FCAS) đang được phát triển. Người này không nêu lý do Tây Ban Nha đưa ra quyết định trên.

Khi được yêu cầu bình luận về thông tin, tập đoàn Lockheed Martin, nhà sản xuất dòng F-35, cho rằng "xuất khẩu vũ khí cho nước khác là giao dịch giữa các chính phủ", nhấn mạnh vấn đề này nên do chính phủ Mỹ hoặc Tây Ban Nha trả lời.

Tiêm kích F-35A tại căn cứ không quân Nellis, bang Nevada, Mỹ tháng 9/2021. Ảnh: USAF

Tờ El Pais trước đó đưa tin chính phủ Tây Ban Nha đã dành 7,2 tỷ USD trong ngân sách năm 2023 để mua tiêm kích mới. Tuy nhiên, kế hoạch chi tiêu cho quân sự trong năm nay của Tây Ban Nha khiến điều này trở nên bất khả thi.

Thủ tướng Tây Ban Nha Pedro Sanchez hồi đầu năm công bố kế hoạch tăng ngân sách quốc phòng, nhằm đáp ứng yêu cầu hiện tại của NATO là 2% GDP trong năm 2025. Tuy nhiên, ông từ chối tăng chi tiêu lên mức 5% trong dài hạn, bất chấp áp lực từ Mỹ và các đồng minh trong NATO.

Tiêm kích tàng hình F-35 có giá khoảng 80-100 triệu USD mỗi chiếc tùy phiên bản. Khoảng 1.000 chiếc đã xuất xưởng và bàn giao cho quân đội Mỹ cùng đồng minh. Các tiêm kích F-35 dự kiến hoạt động tới năm 2088, chương trình sẽ tốn hơn 2.000 tỷ USD để chế tạo và duy trì hoạt động.

Ngoài vấn đề chi phí, một số quốc gia đồng minh của Mỹ, trong đó có Canada và Bồ Đào Nha, đã từ bỏ kế hoạch chi hàng tỷ USD để mua tiêm kích F-35, sau khi xuất hiện lo ngại phi đội F-35 có "công tắc ẩn" cho phép Mỹ vô hiệu hóa chúng từ xa.

Ngay cả khi không có "công tắc ẩn", quân đội các nước châu Âu vẫn phụ thuộc rất nhiều vào nguồn phụ tùng, cập nhật phần mềm và hỗ trợ kỹ thuật từ Mỹ. Điều này cho phép Washington gây sức ép, thậm chí cản trở nỗ lực vận hành và triển khai khí tài của đồng minh.

Nguyễn Tiến (Theo AFP, AP, Reuters)