Bộ Tư Pháp Mỹ ngày 6/6 nộp đơn kháng cáo lên Tòa án Tối cao, yêu cầu hủy phán quyết ngày 22/5 của thẩm phán tòa liên bang Myong Joun tại Boston, người ra lệnh chặn thực thi sắc lệnh giải thể Bộ Giáo dục mà Tổng thống Mỹ Donald Trump ký hôm 20/3.

Ông Trump từ lâu đã coi việc giải thể Bộ Giáo dục là ưu tiên hàng đầu, dù ông thừa nhận rằng chỉ quốc hội mới có thẩm quyền thực hiện điều đó. Trong thời gian chờ đợi vấn đề này được đưa ra quốc hội, ông Trump hồi tháng ba ra sắc lệnh yêu cầu Bộ trưởng Giáo dục Linda McMahon thu hẹp hoạt động của bộ này "xuống mức nhỏ nhất có thể, phù hợp với quy định của pháp luật" để mở đường cho việc giải thể, khiến 1.400 người bị sa thải. Tổng thống muốn công tác quản lý giáo dục do chính quyền từng bang phụ trách, các chức năng của Bộ Giáo dục sẽ được phân bổ cho các cơ quan khác.

Tổng chưởng lý của 20 bang và thủ đô Washington, cùng các học khu địa phương và công đoàn giáo viên, đã khởi kiện và yêu cầu ngăn chặn sắc lệnh với lý do chiếm quyền quốc hội, vi hiến. Thẩm phán Joun hồi tháng 5 chặn sắc lệnh, yêu cầu chính quyền phục hồi chức vụ cho những nhân viên bị sa thải và chấm dứt các hành động tiếp theo nhằm đóng cửa bộ này.

Chính quyền Trump đã kháng cáo quyết định của thẩm phán Joun lên Tòa Phúc thẩm liên bang tại Boston, nhưng tòa này ngày 4/6 giữ nguyên phán quyết của ông Joun, khiến Bộ Tư pháp kháng cáo lên tòa án tối cao.

Tổng thống Mỹ Donald Trump giơ sắc lệnh hành pháp giải thể Bộ Giáo dục trong lễ ký tại Phòng Đông, Nhà Trắng, ngày 20/3. Ảnh: AFP

Trong đơn kháng cáo, Bộ Tư pháp cho rằng tòa án cấp dưới đã vượt thẩm quyền khi can thiệp vào các quyết định quản trị nội bộ của nhánh hành pháp.

"Chính phủ thừa nhận chỉ quốc hội mới có thẩm quyền giải thể Bộ Giáo dục. Chính phủ cũng thừa nhận cần duy trì đủ nhân lực để Bộ Giáo dục tiếp tục thực hiện các chức năng theo luật và đã giữ lại những nhân viên cần thiết cho công việc này. Việc cắt giảm nhân sự hoàn toàn phù hợp với hướng xử lý này", đơn kháng cáo có đoạn.

Trong khi đó, bên nguyên đơn cho rằng tình trạng sa thải hàng loạt nhân viên đã khiến Bộ Giáo dục không thể thực hiện các trách nhiệm đang được lưỡng viện giao phó, bao gồm hỗ trợ giáo dục đặc biệt, phân bổ hỗ trợ tài chính và thực thi các đạo luật về quyền công dân.

Bộ Giáo dục Mỹ thành lập năm 1979 theo luật do quốc hội thông qua, chịu trách nhiệm giám sát khoảng 100.000 trường công lập và 34.000 trường tư thục tại Mỹ dù 85% ngân sách cho trường công lập do chính quyền bang và địa phương đóng góp.

Bộ Giáo dục Mỹ cũng phân bổ các khoản ngân sách liên bang cho các trường học và chương trình đặc biệt, trong đó có chi phí trả lương cho giáo viên dạy trẻ em có nhu cầu đặc biệt, tài trợ học sinh theo học ngành nghệ thuật và thay mới cơ sở hạ tầng lạc hậu. Bộ đồng thời có trách nhiệm giám sát khoản vay sinh viên trị giá 1,6 nghìn tỷ USD mà hàng chục triệu người Mỹ đã và đang vay nợ để trang trải học phí đại học.

Động thái giải thể Bộ Giáo dục của chính quyền ông Trump nằm trong chiến dịch định hình lại chính phủ Mỹ và cải tổ bộ máy liên bang. Nhiều người theo chủ nghĩa bảo thủ tại Mỹ từ lâu đã muốn giải thể Bộ Giáo dục, cho rằng Bộ Giáo dục đã bị những người theo chủ nghĩa tự do "chiếm dụng" và không tạo ra được cải thiện đối với chất lượng học tập của quốc gia.

Hồng Hạnh (Theo Reuters)