Trong phán quyết liên quan vụ chính quyền Tổng thống Donald Trump muốn bỏ luật cấp quyền công dân cho người sinh ra tại Mỹ, Tòa án Tối cao hôm 27/6 nói việc thẩm phán liên bang ban hành lệnh cấm trên quy mô toàn quốc "có khả năng đã vượt quá thẩm quyền mà quốc hội trao cho tòa liên bang".

"Tòa án liên bang không có quyền giám sát chung với nhánh hành pháp, mà chỉ giải quyết các vụ kiện và tranh cãi phù hợp với thẩm quyền mà quốc hội trao cho họ", thẩm phán Amy Coney Barrett cho biết. "Khi kết luận rằng nhánh hành pháp đã hành động trái pháp luật, tòa án cũng không được có động thái vượt quá thẩm quyền để phản ứng".

Phán quyết được bà Barrett và 5 thẩm phán bảo thủ khác trong Tòa án Tối cao Mỹ ủng hộ, song bị ba thẩm phán theo khuynh hướng tự do còn lại phản đối.

Tòa án Tối cao Mỹ ở Washington hồi tháng 2. Ảnh: AP

Tòa án Tối cao không đưa ra phán quyết trực tiếp về tính hợp hiến của sắc lệnh hành pháp mà ông Trump đưa ra hồi tháng 1, trong đó nói chính quyền liên bang sẽ không cấp hộ chiếu, giấy chứng nhận quốc tịch hoặc các giấy tờ khác cho trẻ em có mẹ đang ở Mỹ bất hợp pháp hoặc tạm thời, và có cha không phải là công dân Mỹ hoặc thường trú nhân.

Trọng tâm của vụ kiện không phải là vấn đề này, mà xoay quanh việc xác định liệu thẩm phán liên bang có quyền ban hành lệnh cấm trên quy mô toàn quốc đối với sắc lệnh hành pháp của tổng thống hay không, trong lúc sự việc vẫn đang được xem xét tại tòa.

Trước đó, các tòa án liên bang tại Maryland, Massachusetts và Washington tuyên bố sắc lệnh hành pháp của Tổng thống Trump là vi hiến và ra lệnh chặn sắc lệnh này trên phạm vi toàn quốc. Chính quyền ông Trump kháng cáo khẩn cấp lên Tòa án Tối cao nhằm thu hẹp phạm vi lệnh chặn, cho rằng chỉ nên giới hạn với từng nguyên đơn trong các vụ kiện tại ba bang trên.

Trong các cuộc tranh luận về vụ kiện trước Tòa án Tối cao hồi tháng 5, cả các thẩm phán bảo thủ lẫn tự do đều bày tỏ lo ngại về tình trạng ngày càng nhiều tòa án liên bang ban hành lệnh cấm trên phạm vi toàn quốc những năm gần đây.

Tổng thống Mỹ Donald Trump tại căn cứ Andrews ở Maryland hôm 25/6. Ảnh: AP

AFP và các hãng thông tấn khác đánh giá đây là thắng lợi quan trọng về pháp lý của ông Trump, giúp loại bỏ một rào cản lớn đối với các sắc lệnh hành pháp của Tổng thống Mỹ cũng như củng cố quyền lực của Nhà Trắng, không chỉ dưới thời ông Trump mà còn cả các nhiệm kỳ sau.

"Chiến thắng lớn tại Tòa án Tối cao. Kể cả trò lừa về quyền công dân cho người sinh ra tại Mỹ cũng đã bị giáng đòn mạnh, dù là theo cách gián tiếp", ông Trump viết trên mạng xã hội Truth Social.

Sắc lệnh hành pháp của Tổng thống Trump về chấm dứt cấp quyền công dân theo nơi sinh chỉ là một trong số nhiều động thái đã bị các thẩm phán trên khắp đất nước, bao gồm cả người theo đảng Cộng hòa và phe Dân chủ, chặn lại kể từ khi ông nhậm chức hồi tháng 1.

Phạm Giang (Theo AFP)