Mặc bộ vest và cà vạt màu xanh, ông Duterte ngày 14/3 cất giọng yếu ớt khi xác nhận tên và ngày sinh. Trong phiên điều trần ngắn này, cựu tổng thống Philippines được thông báo về những cáo buộc nhằm vào mình cũng như các quyền của bản thân với tư cách là bị cáo.

Chủ tọa Iulia Motoc cho phép ông tham dự từ xa vì vừa phải bay chặng đường dài tới thành phố The Hague của Hà Lan, nơi đặt trụ sở ICC. Ông Duterte đã bị giới chức Philippines bắt ngày 11/3 khi vừa đáp máy bay xuống Manila, sau đó được đưa lên phi cơ để tới The Hague.

Ông Duterte xuất hiện trên màn hình khi tham dự phiên điều trần theo hình thức trực tuyến hôm 14/3. Ảnh: AFP

Salvador Medialdea, luật sư của ông Duterte, nói trước tòa rằng thân chủ của mình "đã bị bắt cóc khỏi đất nước".

"Ông ấy đã bị đưa tới The Hague ngay lập tức. Với luật sư thì đó là hành vi dẫn độ không theo quy trình pháp lý. Với những người không am hiểu về pháp lý, đây đơn giản là vụ bắt cóc", Medialdea cho biết.

Luật sư này thêm rằng ông Duterte đang gặp vấn đề nghiêm trọng về sức khỏe và "không thể đóng góp gì" cho phiên tòa ngoài xác nhận danh tính. Cựu tổng thống Philippines trông buồn ngủ trong suốt quá trình, thường xuyên nhắm mắt một lúc lâu.

Tuy nhiên, thẩm phán Motoc nói với ông Duterte rằng bác sĩ của tòa án nhận định cựu tổng thống Philippines "hoàn toàn tỉnh táo và khỏe mạnh".

Bà ấn định ngày 23/9 là thời điểm tổ chức phiên điều trần tiếp theo để xác nhận các cáo buộc nhằm vào ông Duterte. Tại phiên điều trần này, nghi phạm có thể phản đối các bằng chứng do công tố viên đưa ra. Tòa án sau đó mới quyết định có tiếp tục xét xử hay không, quá trình có thể kéo dài vài tháng, thậm chí hàng năm.

Ông Duterte, 79 tuổi, là cựu nguyên thủ quốc gia châu Á đầu tiên đối mặt với cáo buộc tại ICC. Ông bị cáo buộc phạm tội ác chống lại loài người trong chiến dịch trấn áp tội phạm ma túy kéo dài nhiều năm do bản thân phát động tại Philippines khi còn tại chức. Các tổ chức nhân quyền cho rằng hàng nghìn hoặc hàng chục nghìn người đã bị sát hại trong chiến dịch này.

Trong đơn yêu cầu bắt ông Duterte, các công tố viên ICC cho biết những hành vi phạm tội mà cựu lãnh đạo bị cáo buộc là "một phần của cuộc tấn công có hệ thống và trên quy mô rộng nhằm vào dân thường ở Philippines".

"Có khả năng hàng chục nghìn vụ giết người đã xảy ra", các công tố viên cho hay, thêm rằng chiến dịch của ông Duterte chủ yếu nhắm vào đàn ông nghèo và thường không có bằng chứng cho thấy họ có liên quan đến ma túy.

Những người ủng hộ ông Duterte bên ngoài trụ sở ICC tại The Hague hôm 14/3. Ảnh: AFP

Gia đình các nạn nhân ca ngợi phiên tòa là cơ hội để "đòi lại công lý", trong khi những người ủng hộ ông Duterte tin rằng cựu tổng thống Philippines đã bị "bắt cóc" và đưa tới The Hague giữa lúc xảy mâu thuân nghiêm trọng với gia đình Tổng thống đương nhiệm Ferdinand Marcos.

Hàng nghìn người tập trung bên ngoài trụ sở ICC và hô vang "hãy để ông ấy về nước".

Trong video được chia sẻ trên tài khoản Facebook của cựu tổng thống khi máy bay chở ông tới Hà Lan chuẩn bị hạ cánh, ông Duterte nói với người dân Philippines rằng "tôi là lãnh đạo lực lượng hành pháp và quân đội của chúng ta. Tôi đã nói sẽ bảo vệ các bạn và tôi chịu trách nhiệm về tất cả những điều này".

Phạm Giang (Theo AFP)