"Tôi không biết chuyện gì đang xảy ra với ông Putin. Các bên đang đối thoại, thế mà ông ấy lại phóng tên lửa vào Kiev và nhiều thành phố, khiến nhiều người thiệt mạng. Tôi hoàn toàn không thích điều đó chút nào", Tổng thống Mỹ Donald Trump nói với phóng viên ngày 25/5, trước khi lên Không lực Một từ New Jersey trở về thủ đô Washington.
Bình luận mới của ông Trump về người đồng cấp Nga Vladimir Putin được đưa ra sau khi Nga liên tiếp tiến hành loạt trận tập kích quy mô lớn với hàng trăm UAV, tên lửa vào các thành phố Ukraine. Đợt dội "mưa lửa" của Nga vào Ukraine diễn ra chỉ vài ngày sau khi ông Trump điện đàm với ông Putin, cuộc nói chuyện mà ông chủ Nhà Trắng mô tả là hai giờ "tuyệt vời" và hứa hẹn sẽ có các cuộc đàm phán hòa bình trực tiếp giữa các bên.
"Tôi có quan hệ tốt với Tổng thống Nga Putin, nhưng điều gì đó đã xảy ra với ông ấy", ông Trump viết. "Ông ấy đang khiến nhiều người thiệt mạng khi phóng tên lửa vô cớ vào các thành phố Ukraine". Tổng thống Mỹ thêm rằng Nga sẽ trả giá đắt nếu ông Putin "thật sự muốn giành toàn bộ Ukraine chứ không phải một phần đất nhỏ".
Đây không phải lần đầu tiên Tổng thống Trump công khai bày tỏ thiếu kiên nhẫn với người đồng cấp Nga cũng như tiến trình đàm phán chậm chạp. Hồi tháng 3, ông từng bày tỏ "tức giận" khi ông Putin từ chối đề xuất ngừng bắn 30 ngày do Mỹ đưa ra.
Hồi tháng 4, ông yêu cầu ông Putin "dừng lại" sau cuộc tấn công tên lửa của Nga vào Kiev, sau đó chia sẻ "có lẽ ông ấy không thực sự muốn chấm dứt xung đột".
 |
Tổng thống Mỹ Donald Trump bên ngoài Cánh Tây Nhà Trắng ngày 8/5. Ảnh: AP |
Tổng thống Mỹ cũng tỏ rõ thất vọng với nỗ lực tìm kiếm hòa bình đang tiến triển chậm chạp, dù ông từng tuyên bố sẽ chấm dứt chiến sự sau 24 giờ nắm quyền. Ông đầu tháng này đã tăng cường sức ép lên cả Nga và Ukraine để thúc đẩy đàm phán trực tiếp.
Phái đoàn Nga và Ukraine hồi giữa tháng gặp nhau tại Thổ Nhĩ Kỳ. Đây là lần đầu hai bên cùng ngồi vào bàn đàm phán kể từ tháng 3/2022, trước khi tiến trình hòa giải sụp đổ một tháng sau đó. Tuy nhiên, cuộc đàm phán chỉ giúp hai bên tiến hành cuộc trao đổi tù binh lớn nhất kể từ đầu xung đột, nhưng không đạt được lệnh ngừng bắn như kỳ vọng.
Nga cho biết nước này hài lòng với kết quả trao đổi và sẵn sàng tiếp tục đàm phán với Ukraine. Trong khi đó, Kiev bày tỏ không hài lòng và cho rằng Moskva đã đưa ra những điều kiện "không thể chấp nhận được". Ông Trump sau đó điện đàm với ông Putin, nhưng cũng không nhất trí được về lệnh ngừng bắn.
"Tổng thống Trump đã nói rõ rằng ông ấy muốn thấy hai bên đạt thỏa thuận hòa bình", Thư ký báo chí Nhà Trắng Karoline Leavitt nói, thêm rằng Tổng thống vẫn "để ngỏ mọi phương án", dường như ám chỉ đến lệnh trừng phạt nhắm vào Nga.
Sau những lời trách móc mới nhất với ông Putin, khi được hỏi liệu có xem xét áp đặt trừng phạt với Nga hay không, ông Trump nói "chắc chắn rồi" nhưng không đề cập chi tiết.
Tuy nhiên, giới quan sát cho rằng dù các đồng minh châu Âu đã nhiều lần kêu gọi Mỹ cùng hợp lực tăng sức ép với Nga để chấm dứt xung đột, ông chủ Nhà Trắng vẫn chọn rút lui trong mỗi lần buộc phải đưa ra quyết định cuối cùng về áp lệnh trừng phạt Moskva.
"Cho đến nay, không có dấu hiệu thực sự nào cho thấy ông Trump sẵn sàng sử dụng đòn bẩy kinh tế đáng kể để buộc Điện Kremlin phải xem lại lập trường đàm phán cứng rắn của họ", Matthew Chance, nhà phân tích của CNN, nhận định.
Trả lời câu hỏi về phát biểu của ông Trump với ông Putin, người phát ngôn Điện Kremlin Dmitry Peskov ngày 26/5 cho rằng Tổng thống Mỹ dường như đã "phản ứng quá xúc động" với tiến trình đàm phán đã được khởi động nhờ nỗ lực của Mỹ.
Ông Peskov không chỉ trích ông Trump, mà chỉ nói rằng bất cứ ai "cũng đều bị quá tải cảm xúc" với tiến trình này, đồng thời ghi nhận nỗ lực của giới chức Mỹ, đặc biệt là cá nhân Tổng thống Trump, trong hỗ trợ tổ chức và khởi động tiến trình đàm phán hòa bình Ukraine.
Nhưng phát biểu mới nhất của ông Trump cho thấy Tổng thống Mỹ không còn che giấu nỗi thất vọng của mình với người đồng cấp Nga, theo bình luận viên Matthew Chance của CNN. Những nguồn tin thân cận cho hay Tổng thống Trump đã cân nhắc phương án từ bỏ nỗ lực thúc đẩy chấm dứt xung đột nếu những cú hích của ông không mang lại hiệu quả.
"Trong khi Nga dường như chưa đồng ý về lệnh ngừng bắn, ông Trump dường như đang ngày càng muốn từ bỏ nó. Kết quả là Mỹ dần cho thấy họ không còn đặt nặng việc ủng hộ Ukraine", Ian Bremmer, chủ tịch công ty tư vấn địa chính trị Eurasia Group ở Mỹ, cho hay.
Trong chiến dịch tranh cử và những tháng đầu nhiệm kỳ, ông Trump thể hiện rõ quyết tâm chấm dứt xung đột Ukraine, song điều đó đang thay đổi. Khi phát biểu trước các nhà tài trợ hàng đầu tại câu lạc bộ riêng ở bang Florida đầu tháng này, Tổng thống Mỹ thừa nhận nỗ lực chấm dứt xung đột Nga - Ukraine ngày càng gây thất vọng và khiến ông trằn trọc, theo những nguồn tin có mặt hôm đó.
Dù vậy, khi trò chuyện với các lãnh đạo Đức, Pháp, Italy, Phần Lan cùng đại diện Ủy ban châu Âu hồi giữa tháng, ông Trump nói không có ý định gây áp lực hay áp trừng phạt kinh tế mạnh tay với Nga.
"Về cơ bản, ông ấy nói 'tôi không còn liên quan'", một trong những quan chức am hiểu cuộc trò chuyện cho hay.
Quan chức này thêm rằng Tổng thống Mỹ đã bày tỏ rõ ràng rằng ông đang rút khỏi cuộc xung đột như những gì Phó tổng thống Mỹ JD Vance từng công khai tuyên bố "chúng tôi sẵn sàng rời đi".
"Đợt gia tăng bạo lực mới nhất ở Ukraine có khả năng khiến Tổng thống Mỹ tin rằng ông không thể đưa các bên tham chiến ngồi lại với nhau trong thời gian tới. Và giữa những bất bình và thất vọng, ông Trump có thể chỉ đơn giản là chọn rời đi", nhà phân tích Chance cho hay.
Thùy Lâm (Theo CNN, WSJ, Guardian)
