Julio Gonzalez Jr. bị giới chức Mỹ trục xuất và anh đã chấp nhận quay về Venezuela, khi chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump mạnh tay siết chính sách nhập cư. Khi người đàn ông 36 tuổi này lên chuyến bay khởi hành từ Texas hồi tháng 3, anh tin mình sẽ được đưa trở lại quê hương.

Tuy nhiên, máy bay sau đó hạ cánh ở El Salvador. Gonzalez và những người xung quanh nhận ra họ bị đưa tới Trung tâm Giam giữ Khủng bố (CECOT), "siêu nhà tù" khét tiếng được mở vào năm 2023 ở ngoại ô thủ đô San Salvador để giam các thành viên cấp cao của băng đảng tội phạm.

Mỹ đã trả cho chính phủ của Tổng thống El Salvador Nayib Bukele 6 triệu USD để giam hàng trăm người nhập cư bị trục xuất tại nhà tù lớn nhất thế giới.

"Bộ phim kinh dị bắt đầu từ đó", Gonzalez kể.

Những người bị trục xuất khỏi Mỹ bị áp giải vào nhà tù CECOT tại Tecoluca, El Salvador ngày 16/3. Ảnh: AP

Bị trục xuất

Gonzalez cho biết do không thể tìm được việc làm ở Venezuela, anh đã tìm đường đến Mexico và chờ đợi nhiều tháng ở biên giới để được Cơ quan Hải quan và Biên phòng Mỹ tiếp nhận hồ sơ xin tị nạn và cho phép nhập cảnh hợp pháp vào Mỹ tháng 4/2023.

Nhưng ngay khi đặt chân lên đất Mỹ, Gonzalez bị cáo buộc liên quan đến Tren de Aragua, băng đảng Venezuela bị Mỹ liệt vào danh sách tổ chức khủng bố nước ngoài, và bị giam trong một năm. Anh cho biết mình không có tiền án tiền sự ở bất kỳ nơi nào anh từng sống và làm việc.

Cơ quan Thực thi Di trú và Hải quan Mỹ (ICE) cho phép Gonzalez được tại ngoại và chuyển về sống cùng người bảo lãnh ở Mỹ vào năm 2024, nhưng yêu cầu anh phải đeo thiết bị theo dõi ở chân và chấp hành các cuộc hẹn kiểm tra thường xuyên. Anh sau đó làm nhân viên dọn vệ sinh văn phòng và sơn nhà để kiếm sống ở Mỹ.

Sau khi không thể đăng ký tị nạn, Gonzalez nộp đơn xin được cấp tình trạng bảo vệ tạm thời, chương trình của Bộ An ninh Nội địa cho phép công dân của một số quốc gia được phép ở lại và làm việc ở Mỹ trong một khoảng thời gian nhất định.

Khi đơn này chưa nhận được câu trả lời, Gonzalez lần nữa bị bắt giam và yêu cầu ký tài liệu đồng ý bị trục xuất về Venezuela. Anh ban đầu dự kiến về nhà vào ngày 13/3, nhưng máy bay không thể cất cánh vì thời tiết xấu. Anh sau đó báo với cha mẹ rằng sẽ có mặt tại nhà vào ngày 15/3.

9h sáng 15/3, cha mẹ Gonzalez mất liên lạc với con trai. Sau đó, họ thấy tên anh trong danh sách tù nhân bị trục xuất đến El Salvador. Gonzalez nói anh không biết tại sao mình lại bị giam ở CECOT. Anh khẳng định bản thân không phải là thành viên băng đảng hay tội phạm. Chính quyền Mỹ không cung cấp bằng chứng cho cáo buộc này.

125 ngày tại CECOT

Gonzalez cho biết bản thân cùng hàng chục người khác bị cùm chân trong suốt chuyến bay. Khi tới El Salvador, họ bị đẩy vào một chiếc xe buýt chở tới khu phức hợp màu xám khổng lồ. Lính gác yêu cầu họ quỳ gối và cúi đầu sát nền nhà, trong khi mũi súng chĩa thẳng về phía họ. Một người đàn ông nói: "Chào mừng đến với El Salvador, lũ khốn".

Một trong trải nghiệm đau đớn của Gonzalez khi vừa tới CECOT là mất toàn bộ tiền tiết kiệm. Khi bị giam ở Mỹ, anh đã giấu 6.400 USD tiền mặt trong đồ lót. Khi đến CECOT, anh được lệnh cởi quần áo và mặc bộ đồ theo quy định gồm dép trắng, tất và bộ quần áo trắng.

Sau khi thay đồ, Gonzalez không còn thấy số tiền tiết kiệm của mình. "Tôi vào đó mà không có điện thoại, không có tiền, không còn gì cả", anh nói.

Trong 4 tháng ở đó, Gonzalez cho biết anh liên tục bị đánh bằng gậy gỗ. Một số lính gác thường đá vào ngực hoặc bụng tù nhân. Người đàn ông Venezuela không được tiếp xúc với luật sư hay gọi điện cho gia đình.

"Các quan chức ở đó đối xử như thể chúng tôi là những tên tội phạm nguy hiểm nhất Trái Đất. Họ cạo trọc đầu và lăng mạ chúng tôi", Gonzalez kể.

Tại CECOT, Gonzalez cho biết người Venezuela bị giam trong những buồng có 9-15 người. Giường của họ là những chiếc ghế dài bằng kim loại, với những chiếc xô vừa dùng để đựng nước uống vừa để tắm giặt.

"Buồng giam trông giống như cái chuồng", anh nói, thêm rằng ở đó ban ngày nóng bức khó chịu, còn ban đêm lạnh buốt.

Gonzalez (mặc áo xám) bên các thành viên gia đình trong bữa tiệc mừng đoàn tụ ở Caracas, Venezuela. Ảnh: WP

Các tù nhân phải thức dậy lúc 4h sáng mỗi ngày và được quy định khung giờ tắm cố định. Nếu ai bị phát hiện tắm rửa bằng xô ngoài giờ cho phép, họ sẽ bị đưa đến khu vực mà họ gọi là "đảo", nơi lính canh sẽ trói tù nhân đó vào ghế và đánh bằng gậy.

Nỗ lực tuyệt thực để phản đối của tù nhân ở CECOT hồi tháng 4 càng khiến tình hình thêm tồi tệ. Lính canh đã bắn đạn cao su và đạn nhựa vào tù nhân. Khi những người bị giam yêu cầu được gặp luật sư, cai tù đáp "không có chuyện đó ở đây".

Tù nhân ở CECOT được ăn ba bữa mỗi ngày, với khẩu phần gồm bánh tortilla và hạt đậu. Để giết thời gian, họ thường chơi cờ vua bằng số hạt đậu còn sót lại và tập thể dục.

Tuần trước, Gonzalez đã trở về nhà, sau khi Washington đồng ý trả tự do cho 252 người Venezuela theo thỏa thuận với Caracas. Đổi lại, Venezuela thả 10 công dân và thường trú nhân Mỹ bị giam ở quốc gia Nam Mỹ này.

Gonzalez và những đồng hương của anh đã đoàn tụ với gia đình sau 125 ngày bị cô lập với thế giới bên ngoài. "Họ tra tấn chúng tôi cả về thể chất và tinh thần. Những gì đã trải qua thật không thể tả nổi", anh nói.

Venezuela đầu tuần này cho biết họ đang mở cuộc điều tra đối với một số quan chức El Salvador, bao gồm cả Tổng thống Nayib Bukele, về cáo buộc ngược đãi những người Venezuela bị trục xuất khỏi Mỹ.

Trong khi đó, bình luận về vấn đề này, phát ngôn viên Bộ An ninh Nội địa Mỹ cho biết đã trục xuất "gần 300 kẻ khủng bố thuộc băng đảng Tren de Aragua và MS-13" đến CECOT, "nơi họ không còn là mối đe dọa đối với người dân Mỹ nữa".

"Một lần nữa, giới truyền thông lại ra sức bảo vệ các thành viên băng đảng tội phạm bất hợp pháp", Trợ lý Bộ trưởng Tricia McLaughlin phát biểu trong một tuyên bố. "Chúng ta nghe quá nhiều về những câu chuyện 'bi thảm' của các thành viên băng đảng và tội phạm, nhưng lại không đủ về nạn nhân của họ".

Thùy Lâm (Theo Washinghton Post, CNN)