Jeffrey Lewis, chuyên gia tại Viện Nghiên cứu Quốc tế Middlebury, và Decker Eveleth, thành viên Trung tâm Phân tích Hải quân (CNA) có trụ sở tại Mỹ, hôm 13/8 công bố phân tích ảnh vệ tinh thương mại do hãng Planet Labs chụp trong vài tuần gần đây, nhận định rằng Nga sắp phóng thử tên lửa hành trình hạt nhân Burevestnik.

Theo hai chuyên gia, nhiều hoạt động đã diễn ra ở thao trường Pankovo tại quần đảo Novaya Zemlya ở Biển Barents, với sự xuất hiện của tàu và máy bay từng được sử dụng trong những cuộc thử nghiệm tên lửa Burevestnik trước đây.

Loạt thiết bị tại thao trường Pankovo trong ảnh vệ tinh chụp hôm 7/8. Ảnh: Planet Labs

Nhiều container, trang thiết bị và nhân sự đã xuất hiện ở thao trường Pankovo từ cuối tháng trước. Hai máy bay trang bị công cụ thu thập dữ liệu thử nghiệm đã đậu tại sân bay quân sự Rogachevo trên bán đảo Novaya Zemly từ giữa tháng 7. Hình ảnh do Lewis cung cấp cho thấy một phi cơ có đĩa radar lớn trên lưng, dường như là máy bay cảnh báo sớm A-50, đậu ở sân bay ngày 5/8.

Chuyên gia Mỹ còn ghi nhận sự hiện diện của ít nhất 5 tàu từng tham gia các cuộc thử nghiệm tên lửa Burevestnik. Theo dữ liệu trên trang web theo dõi hàng hải Vessel Finder, một phương tiện liên quan các cuộc thử nghiệm là tàu hàng Teriberka cũng có kế hoạch cập cảng Novaya Zemlya vào ngày 12/8, song chưa rõ nó đã đến nơi chưa.

Eveleth cho biết mái che bảo vệ bệ phóng Burevestnik cũng di chuyển liên tục từ giữa tháng 7, động thái mà ông nhận định là "bằng chứng rõ ràng" cho thấy Nga có kế hoạch phóng thử loại tên lửa này.

Quân đội Na Uy, quốc gia giáp Biển Barents, nhận định vùng biển này là "địa điểm lý tưởng để thử tên lửa", thêm rằng các thông báo và cảnh báo hàng hải do Nga phát đi cho thấy nước này "đang chuẩn bị cho hoạt động thử nghiệm". Dù vậy, lực lượng này không nói Nga định thử vũ khí nào.

Một nguồn tin an ninh phương Tây giấu tên nói với Reuters rằng Nga đang chuẩn bị phóng thử tên lửa Burevestnik.

Máy bay cảnh báo sớm tại sân bay Rogachevo trong ảnh vệ tinh chụp hôm 5/8. Ảnh: Planet Labs

Hai chuyên gia bắt đầu nghiên cứu ảnh vệ tinh sau khi Nga hôm 6/8 phát thông báo đề nghị tàu thuyền tránh xa khu vực thao trường Pankovo. Dựa trên loạt điện văn thông báo hàng không (NOTAM) do Moskva phát đi, các chuyên gia dự đoán Nga có thể phóng thử tên lửa Burevestnik muộn nhất là ngày 22/8.

Bộ Quốc phòng Nga từ chối bình luận về thông tin.

Tên lửa Burevestnik là một trong 6 siêu vũ khí được Tổng thống Putin công bố trong thông điệp liên bang hồi tháng 3/2018. Đây là những khí tài được kỳ vọng giúp Moskva duy trì vị thế siêu cường và cân bằng chiến lược với Washington.

Burevestnik sử dụng nguyên lý động cơ phản lực dòng thẳng (ramjet), trong đó quả đạn nén luồng không khí nhờ tốc độ rất cao trong khi bay, đốt nóng nó bằng lò phản ứng hạt nhân cỡ nhỏ bên trong và dùng luồng khí nóng này để tạo lực đẩy.

Lò phản ứng hạt nhân cung cấp nguồn năng lượng gần như vô tận cho tên lửa, giúp nó về lý thuyết có thể bay liên tục trên không trung trong nhiều năm nếu các hệ thống dẫn đường và thiết bị điện tử hoạt động ổn định.

Trong quá trình bay, tên lửa liên tục đổi hướng nhằm vòng tránh các hệ thống cảnh báo sớm và phòng không trên biển. Đây được coi là tính năng quan trọng, nhất là khi tên lửa có tầm bắn không giới hạn. Nó có thể bay vòng qua mọi tổ hợp phòng thủ và đánh trúng mục tiêu từ những hướng bất ngờ nhất.

Tên lửa Burevestnik trong vụ phóng thử năm 2018. Ảnh: BQP Nga

Tình báo Mỹ cho biết Nga từng nhiều lần phóng thử tên lửa Burevestnik hồi cuối năm 2017 và đầu năm 2018, trong đó một lần thất bại do động cơ hạt nhân không kích hoạt, khiến quả đạn rơi xuống biển không lâu sau khi sử dụng hết nhiên liệu ở tầng đẩy sơ cấp.

Nhiều chuyên gia phương Tây từng bày tỏ nghi ngờ về năng lực thật sự của Burevestnik, cũng như quan ngại nguy cơ tên lửa phát tán phóng xạ trong quá trình bay.

Theo giới quan sát, dự án Burevestnik trở nên quan trọng hơn với Nga sau khi Tổng thống Mỹ Donald Trump hồi tháng 1 công bố chương trình phát triển lá chắn Vòm Vàng. Họ cho rằng vụ thử nghiệm tên lửa có thể đã được lên kế hoạch trước khi Nga và Mỹ nhất trí tổ chức hội nghị thượng đỉnh giữa hai lãnh đạo vào ngày 15/8.

Phạm Giang (Theo Reuters)