"Hệ thống Phòng thủ tầm cao giai đoạn cuối (THAAD) được Mỹ triển khai ở Israel đã sử dụng hết 15-20% kho dự trữ tên lửa trên toàn cầu trong 11 ngày tham chiến, tiêu tốn hơn 800 triệu USD cho riêng đạn đánh chặn", tờ Newsweek của Mỹ cho biết hôm 27/6.

Thống kê được các chuyên gia đưa ra dựa trên dữ liệu nguồn mở, trong đó có video quay bầu trời thủ đô Amman của Jordan ngày 13-24/6. Trong video, trận địa THAAD Mỹ đã phóng ít nhất 39 tên lửa, phòng không Israel cũng khai hỏa 34 quả đạn Arrow-3 và 9 tên lửa Arrow-2 trong cùng giai đoạn.

"Con số thực tế còn cao hơn nhiều, vì video không ghi lại toàn bộ các trận tập kích của Iran. Dù vậy, 39 quả đạn THAAD vẫn là mức tiêu thụ rất lớn trong vòng 11 ngày, gần tương đương cơ số đạn đầy đủ của một hệ thống hoàn chỉnh là 48 tên lửa", Sam Lair, nhà nghiên cứu tại Trung tâm Nghiên cứu Không phổ biến Vũ khí James Martin thuộc Đại học Middlebury ở Mỹ, nhận xét.

"Dựa trên ước tính tương đối thận trọng, các vụ phóng từ trận địa THAAD trong video tương đương 50-66% tổng số tên lửa được sử dụng. Điều này đồng nghĩa lực lượng Mỹ đã khai hỏa khoảng 60-80 quả đạn THAAD trong vòng 11 ngày", chuyên trang quân sự Military Watch của Mỹ nhận định.

Báo cáo ngân sách của Cơ quan Phòng thủ Tên lửa (MDA) thuộc Lầu Năm Góc cho thấy mỗi quả đạn THAAD có giá 12-15 triệu USD, tùy lô sản xuất. 39 tên lửa khai hỏa có tổng chi phí 468-600 triệu USD, trong khi mức tiêu thụ 60-80 quả đạn có thể khiến quân đội Mỹ tốn ít nhất 720 triệu USD và cao nhất là 1,2 tỷ USD.

Trong năm tài khóa 2025, Mỹ chỉ sản xuất được 12 quả đạn THAAD. Dự thảo ngân sách năm tài khóa 2026 của MDA đặt mục tiêu xuất xưởng 32 tên lửa. "Điều này đồng nghĩa Mỹ sẽ mất không dưới hai năm để bù đắp lượng tên lửa mà tổ hợp THAAD khai hỏa trong 11 ngày tham chiến ở Israel", nhà nghiên cứu Sam Lair cho hay.

Văn phòng báo chí Lầu Năm Góc cho biết "không có thông tin gì để cung cấp" khi được đề nghị bình luận về những ước tính trên.

Các trận địa phòng thủ tên lửa tại Israel. Ảnh:Viện Nghiên cứu Quốc tế Middlebury

Mỹ triển khai khẩu đội THAAD đầu tiên tới Israel vào tháng 10/2024. Khẩu đội thứ hai dường xuất hiện ở quốc gia này vào tháng 4, nhưng Lầu Năm Góc không xác nhận thông tin.

"THAAD đã đánh chặn thành công nhiều mục tiêu giá trị cao, nhưng một số vụ khai hỏa không đạt hiệu quả về chiến thuật và kinh tế. Ví dụ như trận tập kích nhằm vào Tel Aviv ngày 18/6, khi hàng loạt đầu đạn THAAD phóng lên để đánh chặn mồi bẫy hoặc các tên lửa không nhắm tới địa điểm trọng yếu", biên tập viên Boyko Nikolov của chuyên trang quân sự Bulgarian Military nhận xét.

Chênh lệch chi phí cũng làm nổi bật thách thức trong nhiệm vụ phòng thủ tên lửa. Giới chuyên gia nhận định các tên lửa Iran thường có giá không quá một triệu USD, so với mức nhiều triệu USD của đạn Arrow-2/3 hay THAAD.

"Tình trạng cạn đạn nhanh chóng tại Israel, nơi Mỹ triển khai hai trong 7 khẩu đội THAAD trên toàn cầu, nhấn mạnh nhu cầu về các giải pháp tiết kiệm chi phí hơn. Việc dựa vào các hệ thống có chi phí vận hành cao như THAAD sẽ không bền vững trong xung đột kéo dài, đặc biệt khi ngày càng nhiều bên áp dụng chiến lược tập kích quy mô lớn với chi phí thấp", Nikolov nêu quan điểm.

Bệ phóng của tổ hợp THAAD được Mỹ chuyển tới Israel tháng 2/2019. Ảnh: US Army

Một hệ thống THAAD hoàn chỉnh gồm đài điều khiển, radar AN/TPY-2, các thiết bị kỹ thuật và 6 bệ phóng với tổng cộng 48 đạn sẵn sàng khai hỏa. Tên lửa đánh chặn của tổ hợp THAAD có tầm bắn 200 km và trần bay 150 km, trang bị cảm biến ảnh nhiệt để bám bắt mục tiêu và phá hủy chúng bằng va chạm trực tiếp, không dùng thuốc nổ.

THAAD được đánh giá là một trong những hệ thống phòng không tốt nhất thế giới, có khả năng chặn tên lửa đạn đạo từ tầm ngắn tới tầm xa ở giai đoạn cuối, khi chúng lao xuống mục tiêu. Tuy nhiên, hệ thống này cũng từng để lộ nhược điểm trong quá trình tham chiến, khi cùng khai hỏa với lá chắn Arrow của Israel để chặn một tên lửa Houthi trong vụ tập kích ngày 4/5, song đều trượt mục tiêu.

Nguyễn Tiến (Theo Newsweek, Bulgarian Military, AFP)