"Nhằm đảm bảo an ninh cho Ukraine, phía Mỹ đã đề xuất một sự bảo đảm theo kiểu Điều 5 cho quốc gia không phải thành viên NATO, và được cho là đã có sự nhất trí từ Tổng thống Nga Vladimir Putin", hãng thông tấn AFP ngày 16/8 dẫn nguồn tin ngoại giao giấu tên cho hay.
Theo nguồn tin, đề xuất được Tổng thống Trump đưa ra trong cuộc điện đàm với Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky cùng các lãnh đạo châu Âu sau hội nghị thượng đỉnh Mỹ - Nga ở Alaska.
Thủ tướng Italy Giorgia Meloni, người cũng tham gia cuộc điện đàm, sau đó xác nhận Tổng thống Mỹ đã nêu ý tưởng về đảm bảo an ninh "lấy cảm hứng" từ Điều 5 trong hiệp ước phòng thủ tập thể của NATO. Tuy nhiên, bà không đề cập liệu ý tưởng này có được thảo luận trong cuộc gặp giữa ông Trump và ông Putin hay không.
Điểm khởi đầu cho đề xuất này là thiết lập điều khoản an ninh tập thể "cho phép Ukraine hưởng lợi từ sự hỗ trợ của tất cả đối tác, trong đó có Mỹ, và Washington sẽ sẵn sàng hành động trong trường hợp Ukraine bị tấn công lần nữa", Thủ tướng Meloni cho hay.
Thủ tướng Italy hồi tháng 3 nói với các thượng nghị sĩ nước này rằng phản ứng như vậy không nhất định dẫn tới chiến tranh. Bà lưu ý Điều 5 cho phép sử dụng vũ lực, nhưng "đó không phải lựa chọn khả thi duy nhất".
 |
Tổng thống Mỹ Donald Trump tại cuộc họp báo chung với Tổng thống Nga Vladimir Putin ở Căn cứ Liên hợp Elmendorf-Richardson, bang Alaska ngày 15/8. Ảnh: AFP |
Điều 5 hiệp ước NATO quy định bất cứ cuộc tấn công nào nhằm vào một thành viên của khối cũng được coi là đòn tấn công nhằm vào cả liên minh và NATO sẽ phối hợp đáp trả.
Ukraine đưa mục tiêu gia nhập NATO vào hiến pháp năm 2019, bất chấp những cảnh báo từ Nga rằng khả năng NATO triển khai lực lượng và vũ khí ở sát biên giới sẽ tạo ra mối đe dọa an ninh không thể chấp nhận được.
Nga sau đó coi đây là một trong những lý do để mở chiến dịch tấn công Ukraine. Chính phủ của Tổng thống Zelensky nộp đơn xin gia nhập NATO từ tháng 9/2022, hơn nửa năm sau khi chiến sự bùng nổ.
Tại hội nghị thượng đỉnh cuối năm 2024 ở Washington, các nước NATO ra tuyên bố chung khẳng định tương lai kết nạp Ukraine là "không thể đảo ngược", song chưa gửi lời mời gia nhập đến Kiev.
Tổng thống Trump đã nhiều lần bác bỏ khả năng kết nạp Ukraine vào liên minh quân sự này. Sau hội nghị thượng đỉnh với ông Putin, ông Trump điện đàm với ông Zelensky trước, sau đó các lãnh đạo châu Âu mới tham gia cuộc gọi.
"Phía Mỹ đã nêu đề xuất an ninh chung trong cuộc điện đàm với Tổng thống Zelensky và sau đó lặp lại trong cuộc điện đàm chung với các lãnh đạo châu Âu", nguồn tin ngoại giao cho biết thêm.
Một nguồn tin khác nói rằng các đảm bảo an ninh tương tự thành viên NATO đã được thảo luận, song nhấn mạnh "không ai biết đề xuất này sẽ được thực hiện như thế nào và tại sao ông Putin lại đồng ý trong khi quyết liệt phản đối Ukraine gia nhập NATO".
Mỹ và Nga hiện chưa lên tiếng về thông tin này.
Sau hội nghị thượng đỉnh ở Alaska ngày 15/8, Tổng thống Putin tuyên bố đã đạt được đồng thuận với ông Trump, bày tỏ hy vọng Ukraine và châu Âu không cản trở tiến trình chấm dứt xung đột. Trong khi đó, ông Trump đánh giá Washington và Moskva đạt được tiến triển lớn nhưng chưa có thỏa thuận nào.
Tổng thống Zelensky sẽ đến thủ đô Washington ngày 18/8 để gặp ông Trump và trao đổi về "tất cả những chi tiết liên quan đến chấm dứt chiến sự".
Huyền Lê (Theo AFP, Reuters)
