Căng thẳng biên giới giữa Campuchia và Thái Lan bùng phát thành xung đột từ sáng 24/7, hai bên đều tố cáo đối phương tấn công trước và khẳng định bản thân chỉ tự vệ.

Tình hình trở nên nghiêm trọng trong vòng chưa đến 6 giờ, khi quân đội Campuchia và Thái Lan đều triển khai vũ khí hạng nặng. Thái Lan cáo buộc Campuchia bắn pháo vào các khu dân cư, khiến nhiều người thiệt mạng. Bangkok sau đó triển khai nhiều đợt tiêm kích F-16 tấn công mục tiêu quân sự bên kia biên giới để trả đũa.

Campuchia tuyên bố đã bắn rơi một tiêm kích F-16, nhưng không quân Thái Lan khẳng định tất cả máy bay đều trở về căn cứ an toàn. Đến nay chưa có dấu hiệu nào cho thấy hoạt động của phi đội F-16 Thái Lan bị cản trở, một phần do không quân Campuchia hiện không sở hữu tiêm kích nào trong biên chế.

Trực thăng Z-9 của Campuchia tại Siem Reap tháng 4/2014. Ảnh: Flickr/Michal Hergott

Lực lượng nòng cốt của không quân Campuchia hiện nay là các trực thăng do Liên Xô, Trung Quốc, Pháp và Italy chế tạo, cùng vận tải cơ mua từ Trung Quốc, Pháp và Anh.

Bộ trưởng Quốc phòng Campuchia Tea Seiha ngày 20/6 tuyên bố nước này không sở hữu tiêm kích hay chiến hạm vì "chỉ tập trung vào năng lực phòng thủ". Ông nhấn mạnh quân đội Campuchia đủ khả năng bảo vệ đất nước với các hệ thống phòng không, pháo chống tăng và khí tài phòng thủ bờ biển.

"Chúng tôi đã hợp tác với một số đối tác thân thiện để tăng cường năng lực quân sự nhằm mục đích phòng thủ, hoàn toàn không phải tích trữ vũ khí nhằm tấn công nước khác", Bộ trưởng Quốc phòng Campuchia cho hay.

Tháng 5/2022, Thủ tướng Campuchia khi đó là ông Hun Sen cũng khẳng định nước này "không cần máy bay làm nhiệm vụ đánh chặn và bắn hạ phi cơ khác". "Thay vào đó, Campuchia cần sức mạnh tác chiến đường không để phòng thủ. Tôi gọi đó là lưới trời", ông Hun Sen nói.

Ông Hun Sen cho rằng nhiều người không hiểu thuật ngữ "lưới trời" và đề cập những ý kiến cho rằng Campuchia thiếu tiêm kích, tàu ngầm.

"Nếu chiến đấu cơ chỉ bay trên trời, chúng sẽ không gây tác động gì đến Campuchia. Nếu muốn tấn công, các phi cơ phải bổ nhào để nã pháo hoặc ném bom, khi đó chúng ta sẽ khai hỏa hàng trăm nghìn quả đạn nhằm vào chúng. Đây là điều tôi muốn nói về lưới trời", ông cho biết.

Trong bài phát biểu ngày 29/5, ông Hun Sen khẳng định không quân Campuchia từng sở hữu một số tiêm kích MiG-21bis, song chưa bao giờ triển khai chúng trong chiến đấu. Quân đội Campuchia đã loại biên toàn bộ tiêm kích MiG-21 từ năm 2010.

"Campuchia không phụ thuộc vào tiêm kích trong tác chiến hiện đại nữa. Chúng tôi đã phát triển lưới phòng không toàn diện, đáng tiếc là nhiều người không hiểu điều này nghĩa là gì", ông nói.

Tiêm kích MiG-21 được chuyển khỏi trung tâm huấn luyện Phnom Chum tháng 10/2021. Ảnh: Khmer Times

Ông Hun Sen nói Campuchia sẽ bỏ qua nếu phi cơ đối phương bay cao và không tấn công, nhưng luôn sẵn sàng khai hỏa nếu máy bay hạ độ cao để tập kích. "Đây là lý do chiến đấu cơ hiếm khi tham gia các cuộc xung đột biên giới. Hệ thống phòng không của Campuchia rất hiệu quả, chúng tôi đã thử nghiệm thành công tên lửa với tầm bắn lên đến 40 km", ông cho hay.

Lãnh đạo Campuchia cũng nhấn mạnh rằng không nên quá tin tưởng vào pháo hạng nặng, máy bay không người lái (UAV), tên lửa hoặc tiêm kích. "Dù vũ khí tiên tiến đến đâu, một bên không thể giành chiến thắng nếu không kiểm soát được các vùng đất", ông Hun Sen nói.

Nguyễn Tiến (Theo Phnompenh Post, Fresh News, AFP, AP)