Tỷ phú Elon Musk ngày 30/5 rời chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump, kết thúc 130 ngày giữ vai trò "nhân viên chính phủ đặc biệt", dẫn dắt Ban Hiệu suất Chính phủ (DOGE). DOGE được thành lập ngay ngày ông Trump nhậm chức, có hai nhiệm vụ chính là tinh giản bộ máy liên bang và cắt giảm lãng phí.

Dù đã rời đi, ông Musk vẫn còn ảnh hưởng lớn đến DOGE. Nhiều nhân viên tại DOGE, vốn là đồng minh của CEO Tesla, muốn bảo toàn thành quả và quyền hạn mà họ có được. Trong khi đó, một số quan chức Nhà Trắng tìm cách gạt DOGE khỏi nhánh hành pháp, khi quan hệ giữa ông Trump và ông Musk xấu đi đáng kể, bùng phát thành cuộc đấu khẩu gay gắt từ hôm 5/6.

Khác biệt này tạo ra thế đối đầu giữa hai bên, khiến DOGE rơi vào tình trạng chia rẽ và hoang mang, theo các nguồn thạo tin. Nhân viên DOGE được hỏi họ trung thành với Tổng thống Trump hay ông Musk trong các cuộc họp nội bộ.

Elon Musk xuất hiện bên cạnh Tổng thống Mỹ Donald Trump tại Nhà Trắng ngày 30/5. Ảnh: AP

Ảnh hưởng của ông Musk thể hiện rõ thông qua Steve Davis, người được coi là "cánh tay phải" giúp tỷ phú dẫn dắt DOGE. Davis là lãnh đạo The Boring Company, công ty xây dựng hạ tầng do ông Musk sáng lập.

Dù Nhà Trắng cuối tháng 5 thông báo Davis đã rời DOGE, ông được cho là vẫn thường xuyên liên lạc với nhân viên cơ quan này qua ứng dụng nhắn tin Signal. Davis nói với một số người rằng thông tin ông nghỉ việc "là bịa đặt".

Tỷ phú Musk cũng giữ liên lạc với đội ngũ DOGE. Trong cuộc gặp mặt ngày 10/6, Musk và Davis nói với nhân sự chủ chốt của DOGE rằng CEO Tesla tiếp tục hậu thuẫn công việc của họ, khuyến khích họ giữ vững hướng đi đã chọn.

Sau khi thành lập, DOGE đã hoạt động quyết liệt, can thiệp sâu vào mọi hoạt động của bộ máy chính phủ, cắt giảm hàng loạt nhân sự và ngân sách. Tuy nhiên, họ làm dấy lên tranh cãi về giới hạn quyền lực, khi cho giải thể nhiều cơ quan, tìm cách tiếp cận dữ liệu nhạy cảm của chính phủ, châm ngòi nhiều vụ kiện.

Trong thời gian dẫn dắt DOGE, Musk và đồng minh đã bổ nhiệm thành viên các công ty SpaceX, Tesla và X vào nhiều vị trí trong chính quyền liên bang. Họ đang muốn hoàn tất công việc dang dở, để chuyển sang phiên bản "DOGE 2.0", tập trung nhiều hơn vào việc cải tổ các trang web chính phủ và hệ thống công nghệ thông tin, thay vì cắt giảm nhân sự.

Phe thân Musk đã tiếp cận Chánh văn phòng Nhà Trắng Susie Wiles cuối tháng 6, nhấn mạnh rằng DOGE sắp kết thúc "giai đoạn phá bỏ" để bắt đầu "chế độ phát triển".

"Bà Susie đã lắng nghe, và chưa có quyết định lớn nào được đưa ra", một quan chức Nhà Trắng xác nhận.

Steve Davis, được coi là "cánh tay phải" của Elon Musk tại DOGE, tại trụ sở SpaceX, Los Angeles, bang California tháng 7/2019. Ảnh: AFP

Trong khi đó, các quan chức chính quyền bày tỏ lo ngại khi đặt niềm tin vào những nhân viên DOGE còn trung thành với Musk trong cơ quan liên bang. Một số cho rằng ông Musk và ông Davis "có thể đang duy trì 'vòi bạch tuộc' trong chính phủ nhằm phục vụ lợi ích cho doanh nghiệp của họ".

Chính quyền Tổng thống Trump đã tăng cường giám sát hoạt động của DOGE và đảo ngược một số quyết định của cơ quan này.

Một nhóm nhân viên DOGE không làm việc tại trụ sở chính ở Cơ quan Dịch vụ Tổng hợp mà họ được phân công đến các cơ quan liên bang khác với tư cách nhân viên chính phủ đặc biệt, để thực thi các chỉ đạo của DOGE trong nội bộ các đơn vị. Nhà Trắng hiện nay trao cho lãnh đạo các cơ quan này nhiều quyền kiểm soát hơn đối với nhân viên DOGE.

Hồi tháng 6, lãnh đạo Cơ quan An sinh Xã hội Frank Bisignano đã tìm đến Nhà Trắng để xin chỉ đạo trong vấn đề này. Nhà Trắng phản hồi rằng lãnh đạo các cơ quan có thể quyết định giữ lại hay sa thải nhân viên DOGE.

Không chỉ gặp trở ngại từ Nhà Trắng, nhóm thân Musk còn đối mặt với phản ứng ngay trong nội bộ DOGE.

Các quan chức DOGE lo ngại Davis, một doanh nhân ngoại đạo, có thể vẫn tiếp cận được thông tin nhạy cảm của chính phủ thông qua các liên hệ tại cơ quan. Một số đã trình bày quan điểm với giới chức Nhà Trắng, như Sam Corcos, nhân viên DOGE tại Bộ Tài chính Mỹ. Các nguồn tin của WSJ tiết lộ Davis đã tức giận, kêu gọi sa thải những quan chức này.

Người phát ngôn Bộ Tài chính Mỹ cho biết Corcos vẫn đang tiếp tục công việc tại cơ quan, giúp triển khai "kế hoạch hiện đại hóa Sở Thuế vụ, điều mà người nộp thuế Mỹ xứng đáng được hưởng sau ba thập kỷ".

Mối quan hệ giữa ông Trump và Musk không có dấu hiệu cải thiện khi Musk đã tuyên bố sẽ lập đảng mới mang tên "Nước Mỹ", vì tỷ phú bất bình trước "đạo luật to đẹp" của phe Cộng hòa. Ông Trump chỉ trích Musk "hoàn toàn đi chệch hướng" và thành lập đảng mới chỉ mang lại "sự phá hoại và hỗn loạn hoàn toàn".

"Musk có thể vui vẻ với ý tưởng đó, nhưng tôi nghĩ nó thật lố bịch", ông Trump bình luận.

Tổng thống Trump ngày 1/7 cảnh báo DOGE là "con quái vật có thể quay lại nuốt chửng" ông Musk, nhắm vào các khoản trợ cấp cho Tesla. "Musk đang mất đi các ưu đãi về xe điện. Ông ấy bực bội về nhiều thứ, song có thể mất nhiều hơn thế nữa", ông chủ Nhà Trắng nói.

Như Tâm (Theo WSJ, Reuters, AFP)