Trong Tuyên bố Chủ tịch được công bố ngày 28/5 sau Hội nghị Cấp cao ASEAN lần thứ 46 tại Kuala Lumpur, Malaysia, các lãnh đạo ASEAN nhắc lại nhu cầu duy trì trật tự khu vực dựa trên luật lệ và kêu gọi các bên kiềm chế tối đa, tránh mọi hoạt động có thể làm leo thang tranh chấp hoặc đe dọa hòa bình, ổn định ở vùng biển đang tranh chấp, theo TTXVN.

"Chúng tôi tái khẳng định tầm quan trọng của việc duy trì và thúc đẩy hòa bình, an ninh, ổn định, an toàn và tự do hàng hải và hàng không trên Biển Đông", các lãnh đạo cho biết trong tuyên bố, đồng thời nhấn mạnh tầm quan trọng của việc thúc đẩy lòng tin và sự tự tin lẫn nhau giữa các bên liên quan.

Các lãnh đạo ASEAN kêu gọi các bên tránh hành động khiêu khích có thể làm phức tạp thêm tình hình, thay vào đó theo đuổi biện pháp hòa bình để giải quyết tranh chấp, tôn trọng đầy đủ các quy trình pháp lý và ngoại giao, và phù hợp với luật pháp được quốc tế công nhận, trong đó có Công ước Liên Hợp Quốc về Luật Biển (UNCLOS) năm 1982.

Thủ tướng Phạm Minh Chính cùng lãnh đạo các nước ASEAN và Timor-Leste ký Tuyên bố Kuala Lumpur ngày 26/5. Ảnh: VGP

Các lãnh đạo cũng nhấn mạnh nhu cầu tránh đe dọa hoặc sử dụng vũ lực và duy trì tính toàn vẹn của luật pháp quốc tế như một khuôn khổ hướng dẫn trong mọi nỗ lực quản lý căng thẳng và tranh chấp trong lĩnh vực hàng hải.

Các nước ASEAN nhấn mạnh tầm quan trọng của việc thực hiện đầy đủ Tuyên bố về ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC) năm 2002, đóng vai trò là cam kết chính trị nhằm tránh các hành động căng thẳng và giải quyết các tranh chấp thông qua đối thoại.

ASEAN hoan nghênh những tiến triển đạt được trong các cuộc đàm phán đang diễn ra hướng tới Bộ quy tắc ứng xử ở Biển Đông (COC), thêm rằng khối vẫn cam kết sớm hoàn tất COC hiệu quả và thực chất theo luật pháp quốc tế, bao gồm cả UNCLOS năm 1982.

Khối hoan nghênh các biện pháp thiết thực nhằm giảm căng thẳng trên biển và giảm thiểu rủi ro tai nạn, hiểu lầm và tính toán sai lầm, tái khẳng định tầm quan trọng của việc thực hiện các biện pháp xây dựng lòng tin và phòng ngừa để thúc đẩy sự minh bạch hơn giữa các bên liên quan đến Biển Đông.

Tuyên bố kết thúc bằng việc khẳng định lại lập trường lâu dài của ASEAN về nhu cầu duy trì và tôn trọng luật pháp quốc tế, đặc biệt là UNCLOS năm 1982, với tư cách là khuôn khổ pháp lý chung chi phối các đại dương và hành vi hàng hải trên thế giới.

Tuyên bố Chủ tịch có 139 mục, tuyên bố của ASEAN về vấn đề Biển Đông nằm trong nội dung Các vấn đề khu vực và quốc tế.

Ngọc Ánh