Nỗi đau càng thêm chồng chất khi bác sĩ đưa ra phác đồ điều trị với chi phí ước tính 50-70 triệu đồng/tháng, vượt xa khả năng chi trả của gia đình.

Tại Bệnh viện K (Hà Nội), người phụ nữ nói trong gia đình không có ai mắc bệnh. Sau khám, chụp chiếu, làm xét nghiệm đột biến gene, bác sĩ Hà Hải Nam, Phó trưởng Khoa Ngoại bụng 1, xác định chị Mai mắc ung thư có thể do thói quen ăn uống, sinh hoạt.

Hơn chục năm nay, chị cùng chồng bán thức ăn vặt cho trẻ, chủ yếu xúc xích, thịt nướng, nem chua... Phần thực phẩm không bán hết thường được chiên hoặc nướng đi nướng lại cho gia đình ăn để tránh lãng phí. Đến khi có triệu chứng đi ngoài phân đen, ra máu, bệnh nhân mới đến kiểm tra, phát hiện có khối u trực tràng, sinh thiết chẩn đoán ung thư.

"Chế độ ăn không khoa học trở thành yếu tố nguy cơ dẫn đến ung thư, thậm chí khiến bệnh tiến triển nhanh hơn", bác sĩ Nam nói.

Thịt đỏ như thịt bò từ trước tới nay được các nhà dinh dưỡng khuyến cáo nên ăn ít. Ảnh: Live Science

Đây không phải là trường hợp cá biệt. Bác sĩ Nam cho biết gần đây, ông tiếp nhận nhiều bệnh nhân trẻ tuổi mắc ung thư tiêu hóa do lối sống và dinh dưỡng thiếu khoa học. Một thanh niên 30 tuổi, đi xuất khẩu lao động, thường xuyên thức khuya, tiêu thụ đồ ăn nhanh, lười vận động, phát hiện ung thư đại tràng giai đoạn ba, đã di căn. Một trường hợp khác, 36 tuổi, nghiện rượu, thuốc lá, thích ăn thịt, lười ăn rau, cũng mắc ung thư ở độ tuổi còn rất trẻ.

Theo thống kê của Tổ chức Ung thư Thế giới (Globocan) năm 2020, Việt Nam có hơn 14.000 ca mắc mới và hơn 7.500 ca tử vong do ung thư đại trực tràng. Đáng lo ngại, bệnh đang có xu hướng gia tăng ở nhóm tuổi 30-40, thậm chí dưới 20 tuổi.

Bác sĩ Nguyễn Bình Nguyên, Trung tâm Tiêu hóa Gan Mật, Bệnh viện Bạch Mai, cho biết điều này đến từ lối sống và chế độ ăn uống "Tây hóa" của nhiều người trẻ. Thực đơn nhiều thịt đỏ, thịt chế biến sẵn, ít rau quả, cộng thói quen hút thuốc, uống rượu bia và lười vận động là những "thủ phạm" chính. Tổ chức Nghiên cứu Ung thư Quốc tế (IARC) đã đưa thịt đỏ, đặc biệt là thịt chế biến ở nhiệt độ cao như chiên hay nướng vào nhóm 2A, tức là "có thể gây ung thư cho con người".

Các nghiên cứu khoa học chỉ ra rằng việc tiêu thụ thịt đỏ hay thịt chế biến sẵn nhiều lần mỗi tuần làm tăng đáng kể nguy cơ ung thư tiêu hóa. Ví dụ, chỉ cần ăn 100g thịt đỏ mỗi ngày đã có thể tăng nguy cơ ung thư lên 17%. Nếu thêm 50g thịt chế biến sẵn hàng ngày (như xúc xích, thịt xông khói), nguy cơ này sẽ thêm 18%. Các chất bảo quản thường dùng trong thịt chế biến sẵn như nitrat, nitrit khi vào cơ thể có thể chuyển hóa thành hợp chất gây ung thư. Một nghiên cứu từ Singapore cũng cho thấy những thực phẩm chế biến giàu đường và chất béo còn sản sinh ra hợp chất methylglyoxal, tác động đến gene chống khối u và tăng nguy cơ mắc ung thư.

Việc chế biến thức ăn bằng cách chiên, nướng nhiều lần, sử dụng thực phẩm ôi thiu, quá hạn, hay lạm dụng gia vị không đảm bảo an toàn cũng là những yếu tố nguy hiểm. Đặc biệt, lối sống lười vận động, ngồi nhiều, hút thuốc lá và lạm dụng rượu bia sẽ càng làm hệ tiêu hóa "gánh nặng" hơn.

Bên cạnh chế độ ăn uống, các yếu tố khác như tuổi tác, tiền sử viêm ruột mạn tính, xạ trị vùng bụng, hoặc gia đình có người mắc ung thư đại trực tràng, đa polyp tuyến, cũng làm tăng nguy cơ mắc bệnh. Khoảng 5% trường hợp liên quan đến đột biến gene như hội chứng Lynch.

Bác sĩ Hà Hải Nam và ê kíp đang phẫu thuật cho bệnh nhân. Ảnh: Bác sĩ cung cấp

Theo bác sĩ, mọi người có thể giảm nguy cơ ung thư bằng những thay đổi nhỏ trong cuộc sống hằng ngày. Ăn nhiều rau củ, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt, hạn chế thịt đỏ và đặc biệt nói không với thịt chế biến sẵn. Tăng cường vận động và duy trì tập thể dục ít nhất 30 phút/ngày sẽ không chỉ giúp cơ thể khỏe hơn mà còn đẩy lùi nguy cơ ung thư hiệu quả.

"Nếu bạn hút thuốc, đây là lúc để bỏ. Nếu bạn uống rượu bia, hãy hạn chế. Đi sàng lọc sức khỏe định kỳ, đặc biệt khi bạn trên 45 tuổi hoặc có yếu tố nguy cơ, cũng là cách giữ sức khỏe cho bản thân và gia đình", bác sĩ nói.

Cụ thể, nên sàng lọc định kỳ để phát hiện sớm polyp tiền ung thư. Nếu cắt bỏ polyp kịp thời, nguy cơ ung thư giảm tới 90%. Theo khuyến cáo Hiệp hội Ung thư Mỹ, người từ 45 tuổi nên sàng lọc dù không có triệu chứng. Với người có yếu tố nguy cơ cao (tiền sử cá nhân ung thư đại trực tràng hoặc polyp đại trực tràng, gia đình ung thư đại trực tràng, bệnh ruột viêm, tiền sử xạ trị vùng bụng hoặc chậu), cần sàng lọc sớm hơn, thậm chí từ 20-30 tuổi.

Ung thư đại trực tràng thường bắt đầu âm thầm, không có dấu hiệu rõ ràng ở giai đoạn đầu. Đến khi bệnh tiến triển, triệu chứng có thể xuất hiện như đầy bụng, rối loạn tiêu hóa, đi ngoài ra máu, phân chuyển màu hoặc bị táo bón xen kẽ tiêu chảy. Nếu để muộn, người bệnh có thể gặp biến chứng nguy hiểm như tắc ruột, thủng đại tràng hay xuất huyết tiêu hóa.

Thùy An