ThS.BS Trần Tử Nam, Trưởng khoa Ngoại Tim Mạch, Bệnh viện Tim Tâm Đức, giải thích bệnh tim bẩm sinh là những biến đổi trong cấu trúc của tim và có thể kết hợp với bất thường của các mạch máu lớn từ tim, xảy ra khi là bào thai. Những biến đổi này khiến chức năng và hoạt động của tim bị ảnh hưởng, dẫn đến nhiều bất thường trong tuần hoàn máu của cơ thể.

Bệnh tim bẩm sinh đứng đầu các nguyên nhân gây tử vong ở trẻ do dị tật bẩm sinh. Dữ liệu ghi nhận cứ 1.000 trẻ sinh ra có 8 bệnh tim bẩm sinh. Không nhận biết và điều trị kịp thời, bệnh tác động nghiêm trọng cho sức khỏe của trẻ khi trưởng thành, thậm chí đe dọa tính mạng.

Hiện nay, kỹ thuật siêu âm tim thai có thể phát hiện những dị tật tim bẩm sinh này từ tuần thứ 18 thai kỳ. Tuy nhiên đôi khi khó xác định nguyên nhân gây bệnh bởi phụ thuộc nhiều yếu tố, trong đó có những nguyên nhân tiềm ẩn.

Di truyền

Di truyền đóng vai trò quan trọng trong hình thành dị tật tim bẩm sinh ở trẻ. Bố mẹ hoặc người thân bệnh tim bẩm sinh, trẻ sẽ có nguy cơ cao mắc bệnh. Bố mẹ mang gene dị tật dù không triệu chứng vẫn có khả năng di truyền gene dị tật đó cho con.

Nhiễm độc thai

Thai phụ sử dụng một số loại thuốc mà không có chỉ định của bác sĩ hoặc dùng chất kích thích như rượu, bia, ma túy, có thể gây dị tật tim bẩm sinh ở thai nhi. Trong đó, mẹ hút thuốc là nguyên nhân số một gây các bệnh tim bẩm sinh ở trẻ. Ngoài ra, mẹ tiếp xúc với tia X-quang, chất phóng xạ hoặc sống trong môi trường có chất độc hại cũng có thể gây nhiễm độc thai.

Mẹ mắc bệnh trong thời gian mang thai

Mẹ mắc các bệnh nhiễm trùng như herpes, rubella, cytomegalo... trong ba tháng đầu thai kỳ, trẻ có nguy cơ cao mắc bệnh tim bẩm sinh. Mẹ bị đái tháo đường, lupus ban đỏ thai kỳ cũng có thể sinh con dị tật.

Em bé 11 ngày tuổi được phẫu thuật tim thành công. Ảnh: Thanh Xuân

Dấu hiệu bệnh tim là tím môi, đầu ngón tay chân, khó thở, thở nhanh, bú kém ở trẻ sơ sinh, hoặc ho, thở khò khè, dễ viêm phổi ở trẻ lớn hơn. Trẻ bệnh có thể chậm phát triển, da xanh xao, tím tái khi khóc, nguy cơ kèm các dị tật như hội chứng Down, hở hàm ếch. Một số trường hợp không có triệu chứng rõ ràng, chỉ phát hiện qua kiểm tra sức khỏe.

Trẻ bệnh tim bẩm sinh, nếu được phát hiện và điều trị kịp thời theo đúng quy trình vẫn có thể phát triển bình thường. Bác sĩ sẽ đưa ra những phương pháp điều trị hợp lý theo thể trạng của trẻ. Thông thường, có ba phương pháp chính trong điều trị, gồm dùng thuốc đặc trị, can thiệp tim mạch (thông tim) và phẫu thuật tim.

Hầu hết trẻ mắc dị tật tim bẩm sinh vẫn có thể tham gia các hoạt động và sinh hoạt như trẻ khác. Tuy nhiên, tránh các hoạt động thể thao quá mạnh hoặc thi đấu đối kháng, đặc biệt trẻ đang trong giai đoạn điều trị hoặc phục hồi. Các hoạt động thể dục vừa phải như bơi lội, đi xe đạp, đi bộ, chơi cầu lông... giúp trẻ duy trì tình trạng sức khỏe và năng động.

Phát hiện và điều trị sớm là chìa khóa giúp trẻ có cuộc sống khỏe mạnh, phát triển bình thường. Quan trọng nhất là cha mẹ cần lắng nghe cơ thể trẻ, đưa con đi khám khi có dấu hiệu nghi ngờ và tuân thủ hướng dẫn điều trị.

Mỹ Ý