"Trẻ em thường bị viêm tụy cấp nhưng ít khi diễn tiến thành mạn tính", BS.CKII Phan Thị Tường Vân, khoa Nhi, Phòng khám Đa khoa Tâm Anh Quận 7, giải thích và loại trừ các nguyên nhân phổ biến như chấn thương hay sỏi mật ở trẻ em thì di truyền hoặc bất thường bẩm sinh là hai nguyên nhân chính gây bệnh. Kết quả chụp MRI cho bé Trâm chưa ghi nhận các biến đổi cấu trúc tụy hay có sỏi, song xét nghiệm máu ghi nhận đột biến gene SPINK1. Gene này khi đột biến có thể làm giảm hoặc mất chức năng của protein SPINK1 được sản xuất trong tuyến tụy, làm tăng nguy cơ gây viêm.

Trước đó hai tháng, bé Trâm đau bụng dữ dội, bụng căng đau, kèm nôn ói dịch xanh và vàng, đến một bệnh viện cấp cứu được chẩn đoán viêm tụy cấp. Sau đó, bé đau bụng nặng thêm hai lần, đến Phòng khám Đa khoa Tâm Anh Quận 7 kiểm tra phát hiện viêm tụy mạn tính.

Bác sĩ điều trị cho bé bằng thuốc kết hợp chế độ ăn ít dầu mỡ, chia nhỏ bữa, không ăn dồn một bữa quá no khiến tụy bị kích thích gây đợt viêm cấp. Hiện, sức khỏe bé ổn định song cần duy trì lối sống khoa học kết hợp với thuốc giảm đau, tái khám định kỳ để kiểm tra men tụy và khả năng đáp ứng thuốc. Nếu có biểu hiện nôn ói nhiều và đau bụng dữ dội là dấu hiệu bùng phát đợt viêm cấp, bé cần nhanh chóng nhập viện, tránh biến chứng nhiễm trùng huyết. Trong trường hợp đau nặng và kháng thuốc, bác sĩ có thể chỉ định thủ thuật phong bế đám rối thần kinh tạng để làm tê liệt dây thần kinh truyền cảm giác đau từ tụy.

Bệnh nhi được chụp MRI tại Phòng khám Đa khoa Tâm Anh Quận 7. Ảnh minh họa: Bệnh viện cung cấp

Tuyến tụy là cơ quan nằm phía sau dạ dày, có chức năng sản xuất các enzyme tiêu hóa trong ruột non, đồng thời tiết ra hormone như insulin và glucagon để điều hòa lượng đường trong máu. Khi viêm, các enzyme này bị kích hoạt ngay khi còn ở trong tuyến tụy, dẫn đến tổn thương chính mô tụy, gây ra viêm, sưng và đau đớn.

Viêm tụy chủ yếu được chia thành hai loại, trong đó viêm tụy cấp là tình trạng xảy ra đột ngột và thường kéo dài trong vài ngày, mức độ có thể từ nhẹ đến rất nặng. Bệnh biểu hiện đau bụng dữ dội vùng bụng trên, có thể khởi phát đột ngột và lan ra sau lưng. Cơn đau thường nặng hơn sau khi ăn. Buồn nôn và nôn, sốt, tim đập nhanh. Hầu hết bệnh nhân bị viêm tụy cấp hồi phục hoàn toàn sau khi được điều trị đúng cách.

Viêm tụy mạn là tình trạng viêm kéo dài, tái lại trong nhiều năm, gây ra những tổn thương vĩnh viễn cho tuyến tụy, dẫn đến suy giảm chức năng, gây ra các vấn đề nghiêm trọng như kém hấp thu dinh dưỡng, bệnh tiểu đường. Bệnh viêm tụy mạn có thể tự bùng phát đợt viêm cấp mà không cần yếu tố kích thích mạnh. Nếu các đợt viêm tụy cấp xảy ra quá thường xuyên có thể phá hủy mô tụy, dẫn đến những tổn thương không thể hồi phục về sau. Bác sĩ Vân cho biết khoảng 50% các trường hợp viêm tụy tái phát có liên quan đến yếu tố gene, còn lại là do bất thường cấu trúc mô tụy hoặc sỏi, do thuốc...

Viêm tụy cấp và mạn tính khiến trẻ hấp thu dinh dưỡng kém, ảnh hưởng đến sự tăng trưởng, phát triển thể chất, mắc bệnh tiểu đường khi còn rất trẻ. Trẻ em bị viêm tụy mạn tính, nhất là thể di truyền do đột biến gene có nguy cơ ung thư tụy cao hơn nhiều khi trưởng thành, cần tầm soát định kỳ. Bệnh có thể ảnh hưởng đến tâm lý của trẻ, cần sự quan tâm và hỗ trợ từ gia đình.

Đình Lâm

*Tên người bệnh đã được thay đổi