Trong một buổi phỏng vấn trực tuyến trên nền tảng X vào tháng một, tỷ phú công nghệ Elon Musk đã chia sẻ rằng Trí tuệ nhân tạo (AI) đã học tất cả những kiến thức do nhân loại tạo ra và bắt đầu chuyển sang học những thông tin do chính AI tạo sinh. Điều này đã xảy ra vào khoảng năm 2024. Hình thức AI tự học kiến thức do chính mình tạo ra đã bắt đầu được áp dụng trong việc huấn luyện các mô hình AI ở các gã khổng lồ công nghệ như Microsoft, Google và Meta.

Tại Việt Nam, theo Báo cáo lương và thị trường tuyển dụng IT tại Việt Nam 2024 - 2025 từ ITviec, có đến 15,4% doanh nghiệp đã áp dụng chiến lược "không tăng trưởng, giảm biên chế" đối với đội ngũ IT do tập trung vào triển khai AI để tăng năng suất.

Một kỹ sư IT đang viết code. Ảnh: Freepik

Tác động của AI đến việc cung, cầu nhân lực IT

Trong 5 năm qua, thị trường tuyển dụng IT đã trải qua nhiều thay đổi lớn và sự kiện quan trọng, góp phần định hình và điều chỉnh xu hướng. Báo cáo Future of Jobs Report 2025 của World Economic Forum (WEF) chỉ ra rằng mức độ đầu tư và áp dụng AI tạo sinh ở nhiều ngành đã tăng trưởng đáng kể từ khi ChatGPT ra mắt vào tháng 11/2022. Đặc biệt, mức độ đầu tư vào AI tạo sinh đã tăng trưởng gấp 8 lần từ đầu năm 2023. Đồng thuận với số liệu trên, báo cáo Pulse Survey của PwC đã đúc kết được kỹ năng "Phân tích dữ liệu & AI/GenAI" nằm trong top 3 các kỹ năng được yêu cầu nhiều nhất cho các nhân sự IT toàn cầu với 58%.

Tại Việt Nam, kết quả khảo sát mới nhất từ ITviec đã chỉ ra các kỹ năng về điện toán đám mây (19,7%), xử lý dữ liệu (19,7%) và AI/học máy (22,7%) đều thuộc top 10 kỹ năng dự kiến tuyển dụng trong nửa đầu năm 2025 ngầm khẳng định nhu cầu tăng cao về chuyên môn trong quản lý dữ liệu, an ninh mạng và các công nghệ tiên tiến.

Về việc chuyển trọng tâm sang các kỹ năng mới kể trên, ông Naoto Iijima - Giám đốc công ty ITviec, chia sẻ rằng, việc tái đào tạo kỹ năng (reskilling) là một kết quả tất yếu của việc áp dụng IT trong công việc. Tái đào tạo kỹ năng có nghĩa các chuyên gia IT cần chủ động theo đuổi các công nghệ và góc nhìn kinh doanh mới mà không bị giới hạn bởi các bộ kỹ năng hiện có.

"Ngành IT Việt Nam đến nay đã phát triển thông qua nhu cầu mạnh mẽ về phát triển gia công phần mềm. Tuy nhiên, trong tương lai, ngay cả các dự án gia công phần mềm cũng sẽ yêu cầu các chuyên gia IT có thể làm được nhiều hơn là chỉ viết code theo hướng dẫn; họ phải có khả năng xác định chính xác các thách thức kinh doanh của khách hàng, xác định các yêu cầu và dẫn dắt việc thiết kế các hệ thống tối ưu", ông Naoto Iijima nhấn mạnh.

Ngoài thay đổi bộ kỹ năng cần thiết cho các nhân sự IT, công nghệ AI cũng đang ảnh hưởng đến tổ chức bộ máy doanh nghiệp. Báo cáo từ ITviec chỉ ra so với năm 2024, trong nửa đầu năm 2025, tỷ lệ công ty có kế hoạch không tăng trưởng hoặc giảm nhân sự đối với đội ngũ IT tăng từ 27% lên 36,4%, và tăng từ 0% lên 2,8%. Trong số các nguyên nhân dẫn đến sự thay đổi này, tỷ lệ nguyên nhân chú trọng vào triển khai AI để tối ưu năng suất tăng từ 5,9% lên 15,4%. "Điều này cho thấy các tổ chức đang ưu tiên ứng dụng công nghệ mới để nâng cao hiệu quả và tăng trưởng thay vì tuyển mới", đại diện ITviec nhận định.

Ảnh hưởng của kỹ năng AI với mức lương của chuyên gia IT

Theo báo cáo từ ITviec, ngành AI, công nghệ chuỗi khối (Blockchain) và công nghệ sâu (Deep Tech) hiện là những lĩnh vực có mức lương trung bình cao nhất tại TP HCM, lên tới 69,9 triệu đồng mỗi tháng. Cùng tương quan đó, báo cáo còn chỉ ra các vị trí công việc IT có liên quan chặt chẽ đến AI và Phân tích Dữ liệu như AI Engineer và Data Engineer đang ghi nhận mức lương cụ thể như sau:

Mức lương trung vị theo vị trí IT và khoảng năm kinh nghiệm. Nguồn: ITviec năm 2024 - 2025

Để có cái nhìn toàn cảnh hơn giữa các nhóm công nghệ cốt lõi và nhóm công nghệ mới (Big Data, AI), ITviec đã thống kê xu hướng mức lương qua các năm của nhóm công nghệ cốt lõi, cụ thể là nhóm Phát triển Phần mềm:

Mức lương trung vị của nhóm ngành Software Developer thuộc khoảng kinh nghiệm từ 3 đến dưới 5 năm. Nguồn: ITviec năm 2024 - 2025

Các số liệu trên cho thấy mặc dù nhu cầu về nhân lực trong lĩnh vực IT tăng cao nhưng việc thiếu sự xuất hiện của công nghệ và kỹ năng mới sẽ khiến mức lương không có sự thay đổi đáng kể. Báo cáo từ WEF cũng chỉ ra có đến 39% các kỹ năng hiện tại sẽ bị thay đổi hoặc lỗi thời sau giai đoạn 2025 - 2030. Thay vào đó, các kỹ năng sẽ phát triển nhanh nhất là AI và Big Data. Đây cũng là nhóm công nghệ đang có mức lương IT hấp dẫn nhất trên tại Việt Nam, theo thống kê của ITviec.

Trả lời câu hỏi "AI là kẻ thù hay đồng minh của chuyên gia IT?", ông Naoto Iijima - Giám đốc công ty ITviec, tin rằng AI không phải là "kẻ thù" mà là một "đồng minh đáng tin cậy" của các chuyên gia công nghệ thông tin. Bằng cách tận dụng AI, tốc độ giải quyết vấn đề trong ngành công nghệ thông tin sẽ tăng lên đáng kể, tạo ra những lợi thế cạnh tranh mới. Nếu các chuyên gia IT trang bị cho mình các kỹ năng để sử dụng triệt để AI, họ có thể giải quyết các thách thức kinh doanh nhanh chóng và chính xác.

Mặt khác, với tốc độ thay đổi đang diễn ra nhanh chóng, đây sẽ là một thời kỳ khó khăn cho những chuyên gia IT còn do dự trong việc áp dụng AI. Trong lĩnh vực kỹ thuật, khi một số tác vụ viết code trở nên phổ biến hơn và tự động hóa phát triển, sẽ làm xuất hiện nhu cầu không chỉ đối với khả năng kỹ thuật cao cấp - như thiết kế kiến trúc hệ thống và tối ưu hóa cấu trúc dữ liệu, mà còn ở sự hiểu biết sâu sắc hơn về các vấn đề kinh doanh. Trong bối cảnh này, kỹ năng lập trình không phải là yếu tố duy nhất mà thay vào đó, cần có khả năng toàn diện, bao gồm khả năng xác định các thách thức hiện tại và xác định hướng xây dựng các hệ thống có thể giải quyết những thách thức này một cách hiệu quả.

Khi ngành IT tiếp tục thay đổi mạnh mẽ, AI mang đến những cơ hội mới cho các chuyên gia IT. "Tại ITviec, chúng tôi hướng đến việc cung cấp nội dung và dịch vụ cần thiết để hỗ trợ sự phát triển của nhân tài IT, đảm bảo không ai bị bỏ lại phía sau trong làn sóng chuyển đổi này", ông Naoto Iijima cho biết.

Thế Đan