Trong dự thảo Bộ luật Hình sự sửa đổi, Chính phủ đề xuất bỏ hình phạt tử hình, thay bằng "tù chung thân không xét giảm án" với 8 tội danh, trong đó có Tham ô tài sản (Điều 353); Nhận hối lộ (Điều 354).

Phát biểu sáng 27/5 trước Quốc hội, đại biểu Nguyễn Thanh Sang (Phó ban Nội chính Thành ủy TP HCM) không đồng tình với đề xuất tại dự thảo. Ông nói tình trạng tham ô tài sản diễn biến hết sức phức tạp không chỉ lĩnh vực công mà cả lĩnh vực tư nhân, vụ án bà Trương Mỹ Lan ở ngân hàng SCB là ví dụ điển hình. "Bằng nhiều thủ đoạn tinh vi, bị cáo đã chi phối, lũng đoạn ngân hàng gây hậu quả đặc biệt nghiêm trọng, đến giờ không thể khắc phục, thu hồi triệt để", ông Sang nói.

Cho rằng giữ hình phạt tử hình để răn đe và tạo điều kiện khắc phục hậu quả được tốt hơn, ông lấy dẫn chứng từ việc giữ hình phạt tử hình giúp đạt hiệu quả cao trong thu hồi tài sản bị thất thoát. Ví dụ, vụ án AVG có số tiền hối lộ 3 triệu USD và vụ án chuyến bay giải cứu có mức hối lộ là 42 tỷ đồng.

Hai vụ án này có đặc điểm chung là sau khi tuyên tòa sơ thẩm tuyên tử hình, bị cáo và gia đình mới bắt đầu khắc phục toàn bộ hậu quả. Theo ông Sang, cơ quan soạn thảo cần xem xét kỹ lý do họ chờ đến cấp phúc thẩm mới khắc phục.

Đại biểu Nguyễn Thanh Sang (Phó ban Nội chính Thành ủy TP HCM). Ảnh: Cổng TTĐT Quốc hội

"Tội phạm tham ô, tham nhũng cân đong đo đếm xem tòa có tuyên án tử hình hay không. Họ chờ sau khi bị tuyên mức án cao nhất mới nộp khắc phục hậu quả vì họ biết rằng đây là bước ngoặt cuối cùng, nếu không nộp là chết", đại biểu Sang phân tích.

Ông đề nghị cơ quan soạn thảo cân nhắc kỹ quy định này, lo ngại bỏ án tử hình với tội danh này làm giảm hiệu quả khả năng thu hồi tài sản.

Đại biểu Phạm Văn Hòa, Phó chủ tịch Hội Luật gia tỉnh Đồng Tháp, cũng không đồng tình bỏ án tử hình với tội Tham ô và Vận chuyển ma túy. Từ vụ án tại ngân hàng SCB, ông cho rằng mức phạt cao nhất này có tác động lớn đến kết quả thu hồi tài sản. Khi đó, gia đình bị cáo chờ đến khi Viện kiểm sát đề nghị mức án tử hình mới tích cực khắc phục hậu quả.

Đánh giá mức án tử hình có tác động không chỉ trong phòng ngừa, răn đe mà còn giúp trừng trị thích đáng các loại tội phạm nghiêm trọng, trong đó có tội phạm tham nhũng, ông Hòa đề nghị giữ quy định cũ với các tội danh này.

Tuy nhiên, tòa có thể căn cứ mức độ khắc phục hậu quả để xem xét giảm án xuống chung thân, thậm chí tù có thời hạn.

Cùng vấn đề trên, đại biểu Lê Tất Hiếu (Viện trưởng VKSND tỉnh Vĩnh Phúc) đồng tình nên duy trì án tử hình để đảm bảo tính răn đe với tội tham ô, nhận hối lộ. Ông đề nghị xem xét nếu các bị cáo khắc phục toàn bộ thiệt hại thì có thể "giảm án tử hình".

Đại biểu Lê Tất Hiếu (Viện trưởng VKSND tỉnh Vĩnh Phúc). Ảnh: Cổng TTĐT Quốc hội

Phát biểu tiếp thu, giải trình cuối phiên họp, Phó thủ tướng Lê Thành Long cho biết, trong quá trình đề xuất các nội dung cơ quan soạn thảo dự luật đã cân nhắc kỹ nhiều mặt, trong đó có yêu cầu giảm án tử hình, tăng hình phạt tiền và thực tiễn phòng, chống tội phạm của cơ quan tố tụng.

Ông nói từ năm 2024, 142/193 thành viên Liên hợp Quốc bỏ án tử hình trong quy định hoặc có nghĩa là có quy định nhưng không áp dụng trên thực tế. Đối với Việt Nam, Chính phủ đề xuất bỏ 8 tội danh là bước tiến rất dài trong quan điểm về chính sách hình sự đối với một số tội.

Nếu năm 1985, Bộ Luật Hình sự đầu tiên có 44 tội danh tử hình, năm 1999 còn 29, năm 2017 còn 18. Kỳ này nếu Quốc hội cho phép bỏ đi 8 tội danh thì còn 10. "Đây là bước tiến rất dài trong thay đổi chính sách hình sự, đặc biệt với hình phạt nghiêm trọng nhất đó là tước bỏ quyền sống của con người", Phó thủ tướng nói.

Quốc hội sẽ biểu quyết thông qua dự án Luật sửa đổi bổ sung một số điều Bộ luật Hình sự vào 25/6.

Sơn Hà