Phiên phúc thẩm được TAND Cấp cao tại Hà Nội xét xử công khai do có đơn kháng cáo của cả 8 bị cáo sau phiên sơ thẩm. Các bị cáo đều kháng cáo xin giảm nhẹ hình phạt hoặc xin được hưởng án treo, không ai kêu oan.

20 bị hại và đại diện hợp pháp cũng có kháng cáo về dân sự sẽ được HĐXX triệu tập trong phiên phúc thẩm.

Trong phiên sơ thẩm kéo dài 4 ngày hồi tháng 3 tại TAND Hà Nội, ông Nghiêm Quang Minh, 45 tuổi, chủ chung cư mini ở phố Khương Hạ, bị tuyên mức án cao nhất trong 8 người về tội Vi phạm quy định về phòng cháy, chữa cháy, theo Điều 313 Bộ luật Hình sự.

Nghiêm Quang Minh bị tuyên 12 năm tù trong phiên sơ thẩm. Ảnh: Danh Lam

Trong 7 cựu cán bộ thuộc quận Thanh Xuân và phường Khương Đình bị kết tội Thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng, ông Chu Xuân Sơn (nguyên phó chủ tịch UBND phường, giai đoạn 2015-2020) án 6 năm; Nguyễn Đình Quân (nguyên tổ trưởng Thanh tra Xây dựng phường, giai đoạn 2014-2016) án 7 năm.

Ông Phạm Tần Anh (nguyên phó chủ tịch UBND phường từ năm 2018) và Nguyễn Tuấn Anh (nguyên phó Công an phường Khương Đình) mỗi người 4 năm tù.

Ông Trần Trọng Khang (cựu đội trưởng Thanh tra Xây dựng quận Thanh Xuân, giai đoạn 2013-2016) 3 năm tù; Nguyễn Thị Kim Trang (nguyên cán bộ địa chính - xây dựng phường, giai đoạn 2010-2018) và Phạm Thanh Tùng (cựu nhân viên hợp đồng phụ trách lĩnh vực môi trường đô thị) mỗi người 30 tháng tù.

Về dân sự, tòa đánh giá thiệt hại xảy ra do vi phạm quy định xây dựng và phòng cháy chữa cháy của bị cáo Minh, do đó toàn bộ thiệt hại về tài sản và bồi thường cho bị hại thuộc trách nhiệm bị cáo này, tổng hơn 23,7 tỷ đồng.

Bản án xác định ông Minh sở hữu thửa đất 240 m2 ở phố Khương Hạ, được cấp phép xây dựng nhà ở riêng lẻ. Diện tích xây dựng tầng một 167,4 m2 nhưng gia chủ đã tự ý thay đổi thiết kế, xây sàn tầng một tới 240 m2. Giấy phép cho xây 6 tầng, 33 phòng song đã xây 9 tầng, 45 phòng - vượt 3 tầng và 12 phòng.

Ông Minh không lập hồ sơ thiết kế, thẩm duyệt, nghiệm thu, quản lý về phòng cháy chữa cháy.

Tháng 7/2015, khi đang xây dựng tại tầng 7, Tổ thanh tra xây dựng phường Khương Đình lập biên bản yêu cầu ngừng thi công. Chủ nhà sau đó bị quận Thanh Xuân phạt 15 triệu đồng, buộc phá dỡ phần xây dựng sai phép; cưỡng chế thi hành.

Nhà chức trách cáo buộc khi nhận được quyết định cưỡng chế, 3 bị cáo Quân, Trang và Tùng, cán bộ của phường lại lập biên bản và ký xác nhận Minh "tự tháo dỡ phần công trình xây dựng sai phép tại tầng 7".

Với phần xây dựng sai mật độ so với giấy phép, 3 cán bộ này không yêu cầu phá dỡ. Sau khi lập biên bản, họ cũng không báo cáo về đường lối tiếp tục xử lý công trình xây dựng sai phép của Minh.

Ông Sơn khi đương chức Phó chủ tịch UBND phường Khương Đình đã không kiểm tra đôn đốc 3 cấp dưới việc cưỡng chế. Bị cáo Khang, Đội trưởng Thanh tra xây dựng quận Thanh Xuân khi đó biết sự việc "cưỡng chế nửa vời" nhưng không tiếp tục yêu cầu Tổ thanh tra xây dựng và UBND phường Khương Đình phải thực hiện quyết định cưỡng chế.

Tháng 4/2016, bị cáo Minh bán xong 45 căn hộ cho các cá nhân và hộ gia đình.

Bị cáo Chu Xuân Sơn, cựu phó chủ tịch UBND phường Khương Đình tại phiên sơ thẩm. Ảnh:Danh Lam

Ngày 24/6/2020, quận Thanh Xuân ra quyết định đình chỉ hoạt động tầng một của tòa nhà. Minh và các hộ dân sinh sống tại đây, theo đó, phải thực hiện các yêu cầu về đảm bảo an toàn PCCC nhưng không thực hiện. Công an quận Thanh Xuân tiếp tục gửi công văn cho họ và cả Công an phường Khương Đình nhưng không có chuyển biến.

Đêm 12/9/2023, mạch điện trên đường dây dẫn tại khu vực bình ắc quy đặt ở giáp tường bị chập, gây cháy. Lửa lan vào khu vực cáp điện, các hộp công tơ điện gắn trên tường tầng một rồi cháy lan ra xung quanh. Hỏa hoạn đã làm 56 người tử vong, 44 người bị thương, thiệt hại 3,2 tỷ đồng về tài sản.

Tại tòa, bị cáo Minh thừa nhận hành vi xây nhà trái phép, chỉ phải nộp phạt hành chính 15 triệu đồng, không có cán bộ nào yêu cầu nghiệm thu thiết kế phòng cháy chữa cháy. Minh nói xây thêm 3 tầng nhưng không bị địa phương nhắc nhở. Chủ chung cư mini hai lần khẳng định không đưa tiền cho ai để được làm ngơ việc này.

7 cựu cán bộ quận Thanh Xuân và phường Khương Đình dành lời xin lỗi các nạn nhân, nhận phần trách nhiệm song lấy lý do "bận bịu, nhiều việc", không được phân công" nên không sâu sát xử lý sai phạm xây trái phép.

Các bị hại nhận có phần lỗi trong hỏa hoạn song khẳng định đã làm mọi cách có thể, liên hệ với ông Minh nhiều lần để giải quyết vấn đề phòng cháy của tòa nhưng không được phản hồi.

Bị hại, người liên quan có mặt theo triệu tập của tòa tại phiên sơ thẩm. Ảnh: Danh Lam

Nhiều bị hại cho hay mất 3-4 người thân trong hỏa hoạn, hiện khánh kiệt về tài sản, khủng hoảng nặng nề về tinh thần, mong được sớm có cơ chế tháo gỡ để họ được về ở lại, ổn định cuộc sống.

Tòa đánh giá, hành vi của bị cáo Minh rất nguy hiểm, gây hậu quả đặc biệt nghiêm trọng cả người và tài sản, cả về số lượng người chết, người bị thương, giá trị tài sản đặc biệt lớn.

Trong số người chết và bị thương có nhiều trẻ em, nhiều người thuộc cùng một gia đình, điều này gây mất mát đau thương rất lớn cho bản thân các gia đình và cả xã hội.

Cho rằng Minh dù có các tình tiết giảm nhẹ về nhân thân, tòa thấy cần áp dụng hình phạt nghiêm khắc nhất mới đủ sức răn đe, và phù hợp tính chất hành vi và mức độ thiệt hại.

Thanh Lam