Việc đăng ký bảo hiểm cho xe trước khi bán ra cho phép những hãng này, dưới quy trình đăng ký xe của ngành công nghiệp Trung Quốc, ghi nhận doanh số sớm để đạt mục tiêu hàng tháng và hàng quý.

Neta ghi nhận doanh số trước ít nhất 64.719 xe trong tháng 1/2023-3/2024 thông qua phương pháp này, theo Reuters, chiếm hơn một nửa tổng doanh số 117.000 xe được báo cáo trong vòng 15 tháng.

Zeekr, thương hiệu ôtô điện cao cấp thuộc sở hữu của Geely, đã sử dụng cùng phương pháp để ghi nhận doanh số sớm vào cuối năm 2024 tại thành phố Hạ Môn thông qua đại lý chính ở đó là Xiamen C&D Automobile thuộc sở hữu nhà nước.

Các nhà phân tích và nhà đầu tư theo dõi ngành công nghiệp ôtô Trung Quốc đánh giá hiệu suất và ước tính mức tồn kho dựa trên hai bộ dữ liệu doanh số. Số liệu bán buôn do các nhà sản xuất báo cáo cho hiệp hội ngành thể hiện doanh số từ nhà sản xuất đến đại lý, trong khi dữ liệu bán lẻ từ hồ sơ đăng ký bảo hiểm bắt buộc thể hiện doanh số đến người sử dụng.

Xe điện Zeekr 001 tại triển lãm ôtô Thượng Hải 2024. Ảnh: CnEVPost

Những xe được ghi nhận là đã bán trước khi đến tay người mua được gọi là "xe đã qua sử dụng chưa đi được km nào" trong ngành công nghiệp ôtô Trung Quốc. Thực tế này xuất hiện do sự cạnh tranh khốc liệt về doanh số tại thị trường ôtô lớn nhất thế giới, nơi đang phải vật lộn với cuộc chiến giá cả kéo dài nhiều năm do tình trạng dư thừa sản lượng kinh niên.

Ngành công nghiệp này đang phải đối mặt với thời khắc quyết định khi phương tiện truyền thông nhà nước lên án chiêu thức nêu trên, và chính phủ cam kết sẽ quản lý sự cạnh tranh "phi lý", cũng như các cơ quan quản lý tổ chức các cuộc họp với những công ty lớn nhất trong ngành để bày tỏ mối quan ngại về những phương pháp này.

Ngày 19/7, một ấn phẩm do Hiệp hội các nhà sản xuất ôtô Trung Quốc (CAAM) phát hành cho biết Bộ Công nghiệp đang có kế hoạch siết chặt hoạt động này bằng cách cấm bán lại ôtô trong vòng 6 tháng kể từ ngày đăng ký là đã bán.

Cùng ngày, truyền thông Trung Quốc đưa tin rằng Zeekr đã bán những chiếc xe đã mua bảo hiểm để thổi phồng doanh số. Đây là lần đầu tiên một nhà sản xuất ôtô cụ thể bị nêu tên, dấu hiệu cho thấy chính quyền đang nghiêm túc hơn trong hành động.

Trong một bài viết trên trang nhất, tờ China Securities Journal, một trong những ấn phẩm tài chính quan trọng nhất của Trung Quốc, phỏng vấn những người mua xe Zeekr tại các thành phố như Quảng Châu và Trùng Khánh. Những khách hàng này cho biết họ phát hiện ra xe đã có bảo hiểm trước khi bán. Họ cũng cho biết mình bị từ chối hoàn tiền, mặc dù cảm thấy bị lừa.

Tờ báo đặt câu hỏi về doanh số cao bất thường của Zeekr tại các thành phố Thâm Quyến và Hạ Môn vào tháng 12/2024. Doanh số được báo cáo dựa trên hồ sơ đăng ký bảo hiểm tại Hạ Môn đã tăng vọt lên 2.737 trong tháng đó, cao hơn 14 lần so với mức trung bình hàng tháng.

Tờ báo cũng đặt câu hỏi về doanh số của Neta và cho rằng có dấu hiệu bất thường.

Geely bác bỏ báo cáo nêu trên. Còn Zeekr, vào ngày 20/7, đăng trên tài khoản mạng xã hội Weibo rằng những chiếc xe được đề cập trong các bản tin truyền thông là để trưng bày. Văn bản xác nhận những chiếc xe này đã được mua bảo hiểm bắt buộc, nhằm đảm bảo an toàn khi trưng bày và về mặt pháp lý, chúng vẫn còn mới khi bán cho người mua.

Công ty này không trả lời trực tiếp câu hỏi của Reuters về việc liệu họ có tính chúng vào doanh số bán lẻ hay không. Tuy nhiên, trong tuyên bố trên cho biết họ đã thành lập một nhóm đặc biệt để điều tra các vấn đề về doanh số được nêu trong các báo cáo truyền thông, mà không cung cấp thêm thông tin chi tiết.

Li Yanwei, một nhà phân tích của Hiệp hội đại lý ôtô Trung Quốc (CADA), nói ông tin rằng Zeekr và Neta đã thực hiện những hành vi như vậy để tô điểm cho báo cáo tài chính và đạt được mục tiêu hiệu suất. "Cách che đậy này là không thể chấp nhận được", ông nói.

Tháng trước, People's Daily, cơ quan ngôn luận của đảng Cộng sản Trung Quốc, đăng một bài xã luận lên án việc bán xe đã qua sử dụng nhưng chưa chạy ở trong nước và liệt kê một loạt tác hại mà hoạt động này gây ra cho ngành công nghiệp và người mua.

Tháng này, bốn hiệp hội đại lý có trụ sở tại đồng bằng sông Dương Tử đã thúc giục các nhà sản xuất ôtô đặt ra mục tiêu bán hàng và chính sách khuyến khích hợp lý hơn.

Theo hồ sơ được chia sẻ với Reuters, có thông tin chi tiết về từng chiếc xe và các chính sách bảo hiểm đã mua cho những chiếc xe đó, cùng tên của các đại lý bảo hiểm của Neta. Các đại lý có thể tham khảo những điều khoản này khi họ tìm được người mua để chuyển nhượng hợp đồng bảo hiểm. Công ty có doanh số sớm của 64.719 xe theo cách này.

"Trong trường hợp của Neta, công ty đã nói rõ với các đại lý rằng những chiếc xe này đã được bảo hiểm trước và do đó được coi là đã bán", một đại lý giấu tên cho biết.

Người này nói thêm: "Chúng tôi phải giải thích với người mua rằng bảo hiểm giao thông là bảo hiểm bổ sung và nhắc họ rằng nó sẽ hết hạn sớm và cần được gia hạn đúng hạn".

Tuy nhiên, ba người mua xe Neta, nói rằng các đại lý không hề thông báo với họ rằng các chính sách bảo hiểm đã có hiệu lực từ trước ngày mua xe, mà chỉ phát hiện ra khi các chính sách này hết hạn.

Đại lý cho biết Neta bắt đầu làm điều này vào cuối năm 2022 để nhận được trợ cấp cho xe điện, dự kiến kết thúc vào năm đó.

Doanh số của Neta đạt đỉnh vào năm 2022 khi được xếp hạng là nhà sản xuất xe điện mới lớn thứ 8 tại Trung Quốc với doanh số 152.000 xe. Theo dữ liệu từ CAAM, doanh số 2024 đã giảm xuống còn 87.948 xe, bao gồm 23.399 xe xuất khẩu và chỉ bán được 1.215 xe trong quý đầu tiên của năm 2025.

Thương hiệu này gặp khó khăn về tài chính kể từ cuối 2024 và chủ sở hữu, Zhejiang Hozon New Energy Automobile, đã nộp đơn xin phá sản tại Trung Quốc vào tháng trước, theo truyền thông nhà nước.

Với Zeekr, theo 4 đại lý và hai người mua, cũng như biên lai được chia sẻ với Reuters, Xiamen C&D đã đăng ký các chính sách bảo hiểm xe dưới tên của hai công ty con vào tháng 12/2024, cho phép Zeekr thống kê doanh số trước cuối năm dù xe chưa bán ra.

Một người mua cho biết: "Nhân viên bán hàng của Zeekr nói rằng giá xe rẻ hơn 3.000 nhân dân tệ (420 USD) so với xe tôi mua ở cửa hàng và tôi cũng sẽ nhận được một phiếu sạc trị giá 10.000 nhân dân tệ".

Tạp chí China Securities Journal đưa tin rằng hầu hết chủ xe mà họ phỏng vấn đều cho biết xe của họ được bảo hiểm bởi Xiamen C&D và các công ty liên kết.

Dữ liệu của CADA cho thấy 2.508 trong số 2.737 xe Zeekr bán tại Hạ Môn vào tháng 12/2024 đã được bán cho các công ty, trong khi 257 xe bán cho khách hàng cá nhân.

Nhưng dữ liệu do cục quản lý xe cơ giới của Hạ Môn công bố cho thấy chỉ có 271 ôtô được đăng ký biển số vào tháng 12, biển số mà người mua thực sự có được khi nhận xe.

Đại lý Neta cho biết nhiều xe cũ chưa chạy bao giờ nhận từ công ty vẫn nằm trong kho và chưa bán được. Công ty "chỉ có một thông điệp: Cứ làm đi, mọi người đều đang làm như vậy".

Mỹ Anh