Nhằm kiểm soát khí thải tại các thành phố lớn, nhiều quốc gia và vùng lãnh thổ trên thế giới áp dụng việc quản lý phương tiện, nhiên liệu và giao thông. Trong đó, một số thành phố có lượng xe máy chiếm tỷ lệ lớn trong số các phương tiện tham gia giao thông có những chính sách riêng.

Indonesia, nền kinh tế lớn nhất Đông Nam Á, đang giảm thiểu phát thải carbon trong lĩnh vực giao thông bằng cách chuyển sang sử dụng xe điện, bao gồm cả xe máy điện. Hiện có hơn 120 triệu xe máy lưu thông trên đường, nhưng tỷ lệ xe máy điện không đáng kể.

Với mục tiêu cắt giảm 29% lượng khí thải nhà kính vào năm 2030, trọng tâm của chiến lược xe điện là điện khí hóa xe buýt công cộng và xe hai bánh chạy điện. Ở quốc gia này, số người sử dụng xe máy nhiều hơn số người sử dụng ôtô và cũng có nhiều nhà sản xuất xe máy điện hơn.

Năm 2022, chính phủ Indonesia đặt mục tiêu có 2 triệu xe máy điện vào năm 2025. Các chính sách hỗ trợ xe máy điện bao gồm quy định năm 2019 về việc đẩy nhanh chương trình xe máy chạy pin cho giao thông đường bộ và chỉ thị năm 2022 về việc sử dụng xe máy chạy pin làm xe dịch vụ và/hoặc xe cá nhân cho các cơ quan chính quyền trung ương và chính quyền khu vực.

Một cảnh sát đang điều tiết giao thông tại Jakarta, Indonesia, ngày 18/4/2025. Ảnh: Kompas

Nghiên cứu của Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB) ước tính rằng để đạt được mục tiêu năm 2025 đối với xe máy điện, cần 1,1 tỷ USD trợ cấp chủ yếu cho xe máy và các trạm sạc. Tuy nhiên, giá trị kinh tế của việc giảm phát thải chỉ từ hai triệu xe máy điện không thể bù đắp được chi phí.

Thay vì trợ cấp, báo cáo cho biết chính phủ nên áp dụng phương pháp tiếp cận theo từng giai đoạn và có thể bắt đầu hạn chế việc sử dụng xe máy chạy bằng nhiên liệu hóa thạch ở khu vực thành thị vào năm 2023 và mở rộng sang khu vực nông thôn, với mục tiêu tăng số lượng xe máy điện lên 12 triệu chiếc vào năm 2030 và 55 triệu chiếc vào năm 2030. Chính sách này nhắm vào người dùng xe máy tư nhân và thương mại, những người sẽ chỉ có thể vào các khu vực cụ thể nếu sử dụng xe máy điện. Ngoài ra, các công ty dịch vụ gọi xe và giao hàng có thể được yêu cầu "tăng dần tỷ lệ số km di chuyển bằng xe điện".

Nghiên cứu cũng ước tính cần khoảng 5,5 triệu bộ sạc ở các điểm đến vào năm 2030 cũng như dịch vụ đổi pin rộng khắp.

Trong nửa đầu 2025, doanh số xe máy điện ở Indonesia giảm 40% so với cùng kỳ năm trước, do sự do dự của người tiêu dùng trong bối cảnh không chắc chắn về việc chính phủ có tiếp tục trợ cấp cho các giao dịch mua mới hay không.

Tại Trung Quốc, các biện pháp hạn chế và cấm xe máy chạy xăng được áp dụng tại một số thành phố lớn như Bắc Kinh từ 1985, Thượng Hải từ 2002, Quảng Châu vào 2007. Như ở Thượng Hải, lộ trình cụ thể thực hiện trong nhiều năm.

Một điểm giao cắt ở Quảng Châu, với nhiều xe đạp và xe máy điện dừng chờ đèn đỏ. Ảnh: Caixin

Năm 1996, 500.000 xe máy xăng bị đổ lỗi cho 20% ô nhiễm không khí ở Thượng Hải, vì vậy vào năm 1997, thành phố ngừng cấp biển số mới cho dòng xe này, theo China Daily. Năm 2000, thành phố ngừng gia hạn biển số cho các xe máy xăng hiện có và số xe này hết hạn vào năm 2008.

Khoảng 190.000 xe máy xăng đã bị loại bỏ trong khoảng thời gian 2001-2004, thay thế bằng 140.000 xe máy chạy bằng LPG tính đến năm 2004, khi đó thành phố có hơn 100 trạm nạp LPG.

Phương pháp tiếp cận theo từng giai đoạn này cho phép thay thế dần xe máy xăng bằng các phương án thay thế sạch hơn, chủ yếu là xe máy chạy bằng LPG và xe điện, nhằm giảm ô nhiễm không khí trong thành phố.

Đối mặt với áp lực ô nhiễm không khí lớn, Đài Loan đặt mục tiêu loại bỏ xe máy chạy bằng nhiên liệu hóa thạch vào năm 2035 và ôtô chạy xăng vào 2040, theo kế hoạch đưa ra vào cuối năm 2017, theo Xinhua. Tuy nhiên, đây mới chỉ là mục tiêu và chưa có lộ trình cụ thể cho việc cấm hoàn toàn xe chạy nhiên liệu hóa thạch vào các mốc thời gian nêu trên.

Đầu năm 2018, Đài Loan quyết định lắp đặt 3.310 trạm sạc trong vòng 5 năm tiếp theo. Những ưu đãi khác để chuyển sang sử dụng xe máy điện bao gồm trợ cấp, biển số xe đặc biệt, bãi đỗ xe chuyên dụng và giảm giá đỗ xe.

Doanh số xe máy tại Đài Loan đạt mức cao là 663.628 chiếc trong 10 tháng đầu năm 2023, tăng 16,9% so với cùng kỳ năm trước, nhưng doanh số xe máy điện giảm 1,9% xuống còn 66.001 chiếc. Tỷ lệ xe máy điện trong tổng doanh số xe máy là 12,2% vào năm 2022. Trong khi đó, trong 10 tháng đầu năm 2023, con số này là 9,9%.

Gogoro, công ty chiếm 70% doanh số xe máy điện, triển khai các hoạt động khuyến mãi như lãi suất 0%, doanh số trong tháng 1-10/2023 vẫn trì trệ ở mức 46.648 chiếc, giảm 13,3% so với cùng kỳ năm trước.

Hàng trăm xe máy nối đuôi tại một cây cầu ở quận Đại Đồng, Đài Bắc, Đài Loan, tháng 3 vừa qua. Điểm dừng đèn đỏ ngay dưới dốc cầu, nhưng người đi xe máy vẫn dừng đúng vạch kẻ và chờ đợi. Ảnh: CN Photography

Doanh số ảm đạm của Gogoro do phí sử dụng cao và sự tiện lợi ngày càng giảm của Gogoro Network - hệ thống đổi pin đã trở thành tiêu chuẩn ở Đài Loan. Có 7 loại gói sạc pin hàng tháng mà người dùng có thể lựa chọn dựa trên số km và mức sử dụng hàng tháng.

Tuy nhiên, chi phí cho mỗi km di chuyển là 1,29-3,01 TWD/km, chưa bao gồm 0,60 TWD/km của gói sử dụng cao. So với mức giá 0,62 TWD/km của xe máy chạy xăng có mức tiêu thụ nhiên liệu 2 lít/100 km thì mức giá này cao hơn gấp đôi. Ngoài ra, khi nhu cầu thay pin tập trung ở một số khu vực và thời điểm nhất định, một số người dùng có thể không tìm được pin. Gogoro đã lắp đặt 2.580 trạm và 12.464 giá đỡ (8 hoặc 10 khe cắm pin) nhưng phải đối mặt với thách thức là loại bỏ sự khác biệt về khu vực và thời gian trong nhu cầu thay pin, vượt quá 400.000 lần mỗi ngày.

Trong khi đó, Kymco, đơn vị vận hành hệ thống thay pin Ionex, đã mở rộng số lượng trạm lên hơn 2.600. Công ty bán được 11.630 xe máy điện trong 10 tháng đầu 2023, nhanh chóng tăng thị phần xe máy điện từ 8,3% vào năm 2022 lên 17,6%.

Mỹ Anh