Theo Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP), 6 tháng đầu năm, Mỹ nhập khẩu khoảng 905 triệu USD thủy sản từ Việt Nam, tăng gần 18% so với cùng kỳ năm ngoái. Riêng tháng 5, kim ngạch xuất thủy sản sang Mỹ đạt gần 195 triệu USD - mức cao nhất kể từ đầu năm, tăng 61% so với tháng 4. Đây là giai đoạn các doanh nghiệp Việt đẩy nhanh xuất khẩu nhằm "né" chính sách thuế mới của Mỹ.

Tuy nhiên, sau đợt tăng đột biến, thị trường Mỹ đã giảm nhiệt ngay sau đó. Tháng 6, xuất khẩu thủy sản sang nước này giảm gần 18% so với cùng kỳ, trong đó tôm hạ hơn 36%, cá ngừ giảm hơn 40%.

"Nhiều nhà nhập khẩu Mỹ đang dè chừng các rủi ro phát sinh từ căng thẳng thương mại, nên họ hạn chế đơn hàng, giảm khối lượng hoặc chỉ đặt theo tháng", VASEP dẫn lời một doanh nghiệp chia sẻ.

Trong khi đó, Trung Quốc đang trở thành điểm sáng. Sáu tháng qua, xuất khẩu thủy sản của Việt Nam sang thị trường này đạt hơn 1,1 tỷ USD, tăng gần 45% so với cùng kỳ. Trung Quốc lần đầu vượt Mỹ để trở thành nhà nhập khẩu thủy sản lớn nhất của Việt Nam.

Công nhân đang phân loại cá tại nhà máy sản xuất cá của Navico. Ảnh: Thi Hà

Theo VASEP, Trung Quốc ngày càng siết tiêu chuẩn chất lượng, nhưng chính sách thương mại ổn định hơn đã giúp doanh nghiệp dễ lên kế hoạch sản xuất, ký hợp đồng dài hạn.

Hiệp hội này cho rằng bức tranh chung toàn ngành đang dần phục hồi, một số doanh nghiệp lớn cũng ghi nhận kết quả tích cực. Đơn cử như Công ty cổ phần Nam Việt (ANV) - đơn vị xuất khẩu cá tra lớn ghi nhận doanh thu hơn 73 tỷ đồng trong 6 tháng, tăng 96% so với cùng kỳ và là mức cao nhất trong một thập kỷ.

Lãi ròng của công ty này đạt hơn 12 tỷ đồng, tăng 9%, cũng là mức bán niên cao nhất từ trước đến nay. Đại diện công ty cho biết năm nay, thị trường châu Á và châu Mỹ tăng trưởng tốt, đặc biệt Trung Quốc là điểm sáng. Công ty đã hoàn thành hơn 92% kế hoạch doanh thu và 71% mục tiêu lợi nhuận cả năm chỉ sau nửa đầu năm.

VASEP nhận định xu hướng dịch chuyển đơn hàng giữa các thị trường vẫn sẽ tiếp diễn trong nửa cuối năm, khi doanh nghiệp Việt chủ động thích ứng với các thay đổi từ chính sách thuế, tiêu chuẩn kỹ thuật và yêu cầu truy xuất nguồn gốc. Bên cạnh việc thâm nhập sâu hơn vào Trung Quốc và khối CPTPP, nhiều doanh nghiệp cũng đặt mục tiêu giữ thị phần tại Mỹ thông qua mô hình sản xuất "xanh", bền vững, tăng hàm lượng chế biến sâu để gia tăng giá trị.

Mỹ vốn là thị trường cao cấp, giá bán tốt, song với rủi ro chính sách ngày càng khó đoán, doanh nghiệp Việt cho biết buộc phải dịch chuyển. Một số công ty đã tái cơ cấu lại thị trường xuất khẩu, mở rộng sang Hàn Quốc, Nhật Bản, EU và khối CPTPP. Đồng thời, họ cũng đầu tư mạnh vào công nghệ, chuỗi lạnh và truy xuất nguồn gốc để tăng tính cạnh tranh.

Tính chung 6 tháng đầu năm, kim ngạch xuất khẩu thủy sản cả nước đạt khoảng 4,4 tỷ USD, tăng gần 7% so với cùng kỳ 2024. Tuy đã có dấu hiệu khởi sắc so với năm ngoái, mức tăng này vẫn chưa trở lại đỉnh cao năm 2022.

Thi Hà