Chỉ đạo được Tổng Bí thư Tô Lâm đưa ra tại buổi làm việc với Ban Chính sách, chiến lược Trung ương về cơ chế, chính sách quản lý hiệu quả thị trường vàng, ngày 28/5.

Tổng Bí thư Tô Lâm nhấn mạnh, cơ chế, chính sách quản lý thị trường vàng những năm qua đã điều chỉnh, hoàn thiện tích cực nhưng vẫn còn chậm đổi mới, chưa theo kịp sự phát triển của thị trường và thực tiễn. Do đó, ông cho rằng nhà điều hành cần được sớm đổi mới, hoàn thiện các cơ chế, chính sách này.

Về giải pháp, Tổng Bí thư nêu rõ nhà điều hành cần hoàn thiện pháp lý, sớm điều chỉnh Nghị định 24/2012 theo hướng thị trường hóa có kiểm soát và lộ trình, nhằm tạo kết nối hiệu quả giữa thị trường trong nước và quốc tế.

Tổng Bí thư nhắc tới yêu cầu xóa bỏ thế độc quyền Nhà nước trong sản xuất vàng miếng. Việc này trên nguyên tắc Nhà nước vẫn quản lý nhưng cho phép nhiều doanh nghiệp đủ điều kiện tham gia, nhằm tạo môi trường cạnh tranh bình đẳng, đa dạng nguồn cung và ổn định giá.

Tổng Bí thư yêu cầu mở rộng quyền nhập khẩu vàng có kiểm soát để tăng nguồn cung, góp phần giảm chênh lệch với giá thế giới, đồng thời hạn chế buôn lậu qua biên giới. Cùng với đó, thị trường vàng trang sức được khuyến khích phát triển để từng bước đưa Việt Nam thành trung tâm chế tác, xuất khẩu chất lượng cao mặt hàng này. Việc này cũng giúp chuyển hóa vàng tích trữ thành sản phẩm có giá trị gia tăng.

Tổng Bí thư Tô Lâm phát biểu tại cuộc họp, ngày 28/5. Ảnh: Ban Chính sách, chiến lược Trung ương

Ngoài ra, ông cho rằng Việt Nam cần phát triển các kênh đầu tư thay thế để huy động vàng trong dân cư, nghiên cứu thành lập Sở giao dịch vàng quốc gia hoặc cho phép đưa mặt hàng này vào giao dịch trên Sở giao dịch hàng hóa.

Bỏ độc quyền là giải pháp dài hạn, từng được nhiều chuyên gia ủng hộ để mở đường cho cạnh tranh lành mạnh, đa dạng nguồn cung và thu hẹp khoảng cách lớn giữa giá vàng trong nước và thế giới. Thực tế, việc độc quyền vàng miếng có từ khi Nghị định 24/2012 ra đời.

Theo đó, Ngân hàng Nhà nước trở thành đơn vị duy nhất được phép sản xuất vàng miếng, chọn SJC làm thương hiệu vàng miếng quốc gia, thay thế 9 thương hiệu trước đó. Cơ chế này cũng yêu cầu các ngân hàng dừng huy động và đóng cửa các sàn vàng.

Tuy nhiên, sau hơn một thập kỷ, những bất cập bắt đầu lộ rõ. Mạng lưới kinh doanh vàng miếng thu hẹp mạnh, từ 12.000 điểm xuống còn khoảng 2.600 địa điểm thuộc 37 ngân hàng và doanh nghiệp. Máy móc sản xuất vàng miếng của SJC bị niêm phong, trong khi Ngân hàng Nhà nước không cấp thêm phép sản xuất hay nhập khẩu nguyên liệu cho doanh nghiệp trong suốt thời gian dài.

Tại buổi làm việc, Tổng Bí thư cũng chỉ ra rằng thị trường vàng được quản lý kém linh hoạt, không phù hợp với diễn biến cung cầu chung trên thị trường thế giới, gây hệ lụy cho nền kinh tế, nhất là tình trạng buôn lậu vàng, chảy máu ngoại tệ ra nước ngoài. Theo ông, thị trường còn tồn tại tình trạng độc quyền, không kích thích cạnh tranh và thúc đẩy hoạt động kinh doanh vàng lành mạnh. Cơ chế, chính sách quản lý chưa tạo được động lực để huy động các nguồn lực nhàn rỗi trong dân cho phát triển kinh tế - xã hội, người dân đầu tư nhiều vào vàng.

Về chính sách thuế, theo Tổng Bí thư, cơ quan quản lý cần nghiên cứu, áp dụng thuế với giao dịch mua bán vàng để nâng tính minh bạch, khả năng theo dõi thị trường của cơ quan quản lý và hạn chế mua bán vì mục đích đầu cơ. Nhà điều hành nghiên cứu xóa bỏ thuế xuất khẩu với vàng trang sức mỹ nghệ để khuyến khích sản xuất và xuất khẩu.

Hiệp hội kinh doanh vàng cần phát huy vai trò, làm cầu nối giữa doanh nghiệp vàng với cơ quan quản lý, kịp thời phối hợp các biện pháp bình ổn thị trường. Ngoài ra, giải pháp căn bản, lâu dài là ổn định kinh tế vĩ mô và niềm tin vào đồng tiền Việt Nam, để chuyển hóa nguồn lực từ vàng vào phát triển kinh tế.

Cơ quan quản lý sớm xây dựng hệ thống thông tin, dữ liệu về thị trường vàng nhằm tăng tính công khai, minh bạch, để thu thuế, quản lý, đánh giá tác động với thị trường vàng ngoại hối, tỷ giá, các kênh đầu tư khác nhau.

Ông giao Đảng ủy Ngân hàng Nhà nước chủ trì, phối hợp với các cơ quan liên quan nghiên cứu, báo cáo và đề xuất cụ thể các giải pháp nêu trên.

Phương Dung