Báo cáo của ResearchAndMarkets được công bố trên GlobeNewswire chỉ ra rằng thị trường xe điện thương mại toàn cầu đang chứng kiến tốc độ tăng trưởng bùng nổ, với CAGR đạt 23,8% trong giai đoạn 2024-2030. Từ quy mô 70,9 tỷ USD năm 2024, ngành này được kỳ vọng đạt giá trị 255,6 tỷ USD vào năm 2030.

Báo cáo phân tích ba lực kéo lớn cho tăng trưởng. Thứ nhất, áp lực từ các quy định khí thải nghiêm ngặt ở Mỹ, EU và Trung Quốc buộc doanh nghiệp vận tải phải "xanh hóa" đội xe. Thứ hai, chi phí nhiên liệu hóa thạch liên tục biến động, khiến nhu cầu tìm kiếm giải pháp ổn định hơn tăng cao. Yếu tố cuối cùng là khách hàng của các doanh nghiệp logistics bao gồm cả các hãng bán lẻ, chuỗi cung ứng toàn cầu đang đòi hỏi các tiêu chuẩn ESG nghiêm ngặt hơn. Xe tải điện chính là câu trả lời tức thời cho cả ba áp lực này.

Theo Mike Brown, Phó chủ tịch Công ty VEV (đơn vị tư vấn chuyên về chuyển đổi năng lượng trong logistics), các điều kiện thúc đẩy quá trình điện hóa đang hội tụ rõ rệt. Trong bài viết 2025: The Year of the Electric Truck đăng trên trang chính thức của VEV, ông cho biết hệ sinh thái đang thay đổi từ tài chính, sản xuất đến quy định pháp lý. Điện hóa ngành vận tải không còn là lựa chọn chiến lược, mà là yêu cầu tất yếu nếu doanh nghiệp muốn tồn tại trong một nền kinh tế đang hướng tới phát thải ròng bằng 0.

Phó chủ tịch Công ty VEV nhấn mạnh một khi các yếu tố cốt lõi như tổng chi phí sở hữu (TCO) trở nên cạnh tranh, thậm chí thấp hơn xe diesel truyền thống thì rào cản lớn cuối cùng của việc triển khai xe tải điện quy mô lớn gần như không còn.

Các lợi thế bao gồm hạ tầng trạm sạc đang phát triển nhanh, công nghệ pin cải tiến giúp tăng quãng đường hoạt động, trong khi thời gian sạc rút ngắn đáng kể. Đặc biệt, dòng vốn đầu tư hiện nay đang dịch chuyển từ giai đoạn "thử nghiệm" sang "triển khai đại trà" - điều chưa từng xảy ra trước đây.

Đoàn xe tải thương mại di chuyển trên cung đường xuyên rừng tại Anh. Ảnh: ResearchAndMarkets

Minh chứng rõ nhất đến từ Wincanton (doanh nghiệp logistics lâu đời tại Anh) khi họ công bố kế hoạch đưa vào vận hành 24 xe tải điện hạng nặng (eHGV) trong năm 2025. Đây là lần đầu tiên đội xe vận tải trọng tải trên 40 tấn được triển khai ở quy mô lớn tại thị trường này. Các mẫu eHGV do DAF Trucks, Volvo Trucks và Renault Trucks cung cấp, có khả năng hoạt động ở tần suất cao tương đương xe diesel, nhưng giảm được khoảng 2.400 tấn CO2 mỗi năm, tương đương lượng khí thải của hơn 500 xe ôtô cá nhân.

Dự án này là một phần trong chiến lược dài hạn giúp Wincanton đạt mục tiêu Net Zero vào năm 2040. Đại diện công ty cho biết quá trình triển khai được hỗ trợ bởi hệ thống trạm sạc công nghiệp mới xây dựng, đồng thời tích hợp công nghệ theo dõi tiêu thụ năng lượng, giúp doanh nghiệp tối ưu chi phí và hiệu quả vận hành.

Thị trường vận tải toàn cầu đang bước vào giai đoạn chuyển mình mạnh mẽ khi các loại xe thương mại, vốn là "xương sống" của hoạt động logistics, bắt đầu rời bỏ nhiên liệu hóa thạch để tiến tới điện khí hóa. Quá trình này không chỉ diễn ra ở quy mô thí điểm, mà đã lan rộng thành một làn sóng đầu tư nghiêm túc, có hệ thống và được thúc đẩy bởi mục tiêu Net Zero. Năm 2025 được nhiều chuyên gia quốc tế dự báo là điểm bùng phát của cuộc cách mạng xe tải điện.

Tại Việt Nam, làn sóng xe điện thương mại cũng đang hình thành những bước đi đầu tiên, nổi bật với thương vụ Gozo Express đặt mua 2.000 xe tải điện cỡ nhỏ VinFast EC Van. Đây là một trong những đơn hàng xe điện thương mại quy mô lớn đầu tiên tại thị trường nội địa, đồng thời phản ánh xu thế điện khí hóa không còn là câu chuyện riêng của các nền kinh tế phát triển.

Dù chưa đạt quy mô như châu Âu hay Trung Quốc, động thái của Gozo được đánh giá là bước khởi động cho một thị trường tiềm năng lớn. VinFast EC Van - dòng xe được thiết kế riêng cho hoạt động giao hàng đô thị đang nhắm đến phân khúc mà các doanh nghiệp như GHN, GHTK hay Lazada Logistics cũng có thể tham gia trong tương lai. Việc triển khai đội xe điện giúp doanh nghiệp vừa giảm chi phí nhiên liệu, vừa gia tăng chỉ số ESG - yếu tố ngày càng được khách hàng và nhà đầu tư quan tâm.

Dòng xe tải thuần điện VinFast EC Van. Ảnh: VinFast

Tuy nhiên, thách thức vẫn còn nhiều. Một trong những rào cản lớn là hạ tầng sạc chưa theo kịp tốc độ phát triển xe điện thương mại, đặc biệt với nhóm xe tải hạng nặng. Thêm vào đó, việc đầu tư ban đầu vẫn khá cao, gây khó khăn cho doanh nghiệp vừa và nhỏ trong việc chuyển đổi đội xe. Về mặt kỹ thuật, thời gian sạc nhanh cho xe tải trọng tải lớn vẫn đang được cải tiến nhưng chưa phổ biến rộng rãi tại các thị trường mới nổi.

Dù vậy, những gì đang diễn ra cho thấy cuộc cách mạng vận tải điện không còn là dự báo. Từ Anh, Mỹ, Trung Quốc cho đến Việt Nam, dòng xe thương mại chạy điện đang lăn bánh ngày một nhiều hơn, không chỉ trên đường phố, mà cả trong chiến lược phát triển dài hạn của các doanh nghiệp logistics.

Thái Anh