Tập đoàn Trường Hải (Thaco) ngày 25/6 có văn bản gửi Thủ tướng, đề xuất được đầu tư xây dựng tuyến đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam.

Dự án do Thaco đề xuất có tổng mức đầu tư hơn 1,5 triệu tỷ đồng (khoảng 61,35 tỷ USD), chưa bao gồm chi phí bồi thường, hỗ trợ tái định cư. Phần này sẽ được Nhà nước thực hiện riêng thành một dự án độc lập. Theo tính toán, tổng vốn đầu tư toàn bộ tuyến nếu tính cả chi phí bồi thường, hỗ trợ tái định cư vào khoảng 1,7 triệu tỷ đồng, tương đương 67,34 tỷ USD.

Theo kế hoạch, Thaco sẽ góp 20% tổng vốn (gần 12,3 tỷ USD) bằng vốn chủ sở hữu và huy động hợp pháp trong nước. Số còn lại, khoảng 49 tỷ USD, doanh nghiệp sẽ vay từ các tổ chức tín dụng trong và ngoài nước. Thaco kiến nghị Chính phủ bảo lãnh và hỗ trợ toàn bộ lãi vay trong 30 năm, được đảm bảo bằng tài sản hình thành từ dự án.

Doanh nghiệp cho biết sẽ thành lập công ty dự án, giữ cổ phần chi phối, đồng thời mời các tập đoàn trong nước cùng góp vốn. Dự án không chuyển nhượng cho nhà đầu tư nước ngoài, kể cả cổ phần hay quyền khai thác.

Đoàn tàu cao tốc di chuyển qua thành phố Hakusan, tỉnh Ishikawa, Nhật Bản, hôm 16/3/2024. Ảnh: AFP

Thaco cũng đề xuất chia dự án làm hai giai đoạn triển khai và hoàn thành trong vòng 7 năm. Trong 5 năm đầu, Thaco sẽ xây dựng hai đoạn Hà Nội - Hà Tĩnh và TP HCM - Nha Trang, là những khu vực có nhu cầu vận tải lớn. Hai năm tiếp theo sẽ triển khai đoạn giữa từ Hà Tĩnh đến Nha Trang, khu vực có địa hình phức tạp, cần thêm thời gian khảo sát và thiết kế giải pháp kỹ thuật phù hợp.

Tuyến đường sắt cao tốc Bắc - Nam sẽ sử dụng công nghệ điện khí hóa, tiêu chuẩn quốc tế. Thaco cho biết sẽ hợp tác chuyển giao công nghệ từ các đối tác châu Âu như Đức, Pháp và châu Á như Nhật Bản, Hàn Quốc, đồng thời đào tạo nhân lực để tiến tới làm chủ kỹ thuật.

Không chỉ hướng đến hoàn thiện tuyến vận tải tốc độ cao, Thaco kỳ vọng dự án sẽ góp phần hình thành ngành công nghiệp đường sắt trong nước, thúc đẩy các ngành nền tảng như luyện kim, cơ khí, công nghiệp số.

Về phương án kinh doanh, nhà đầu tư đề xuất giá vé do cơ quan nhà nước phê duyệt, trên cơ sở đảm bảo phương án tài chính và thời gian hoàn vốn cho dự án. Thời gian hoạt động được kiến nghị là 70 năm.

Ngoài ra, doanh nghiệp mong muốn được ưu tiên giao quỹ đất để phát triển đô thị theo mô hình TOD (phát triển đô thị gắn với giao thông công cộng). Các ưu đãi khác gồm miễn thuế nhập khẩu máy móc, thiết bị, phương tiện trong nước chưa sản xuất được; áp dụng đầy đủ cơ chế, chính sách đặc thù, ưu đãi đầu tư ở mức cao nhất theo quy định hiện hành.

Trước đó, tại buổi làm việc với Thaco vào đầu tháng 2, Thủ tướng Phạm Minh Chính cũng đề nghị công ty này tham gia nghiên cứu, chuyển giao công nghệ, sản xuất toa tàu, đầu máy của đường sắt tốc độ cao.

Dự án đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam đã được Quốc hội thông qua chủ trương đầu tư tại Nghị quyết 172/2024. Dự án có quy mô 1.541 km, điểm đầu tại ga Ngọc Hồi (Hà Nội), điểm cuối tại ga Thủ Thiêm (TP HCM), đi qua 20 tỉnh thành.

Đây là một trong những công trình hạ tầng chiến lược được kỳ vọng tạo động lực tăng trưởng mới cho nền kinh tế. Toàn tuyến được đầu tư mới khổ đôi 1.435 mm, tốc độ thiết kế 350 km/h, tải trọng 22,5 tấn/trục; có 23 ga hành khách, 5 ga hàng hóa. Dự án được áp dụng hình thức đầu tư công, tổng mức đầu tư sơ bộ 1,713 triệu tỷ đồng (hơn 67 tỷ USD). Quốc hội yêu cầu lập báo cáo nghiên cứu khả thi từ năm 2025, phấn đấu hoàn thành dự án vào 2035.

Trước Thaco, một số tập đoàn trong nước như Hòa Phát, Đèo Cả, VinSpeed cũng thể hiện mong muốn tham gia vào dự án đường sắt Bắc - Nam tốc độ cao. Trong đó, VinSpeed đề xuất đầu tư dự án đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam theo hình thức đầu tư trực tiếp, thay vì vốn công hay PPP. Doanh nghiệp cũng cam kết tự thu xếp 20% vốn, tương đương 12,27 tỷ USD (không gồm chi phí giải phóng mặt bằng), phần còn lại đề nghị Nhà nước cho vay 49 tỷ USD không lãi suất trong 35 năm. Công ty cũng đề xuất Nhà nước lo công tác giải phóng mặt bằng và cam kết đưa dự án vào vận hành sau 5 năm thi công.

Thaco là doanh nghiệp tư nhân đa ngành do ông Trần Bá Dương sáng lập năm 1997, ban đầu phát triển từ lĩnh vực sản xuất và lắp ráp ôtô. Sau hơn 25 năm hoạt động, tập đoàn này đã mở rộng sang các lĩnh vực công nghiệp, logistics, nông nghiệp và đầu tư hạ tầng. Tại Chu Lai (Quảng Nam), Thaco xây dựng khu phức hợp công nghiệp - đô thị quy mô hàng nghìn hecta, là cơ sở sản xuất ôtô lớn nhất cả nước. Trong lĩnh vực hạ tầng, doanh nghiệp từng đầu tư các tuyến giao thông nội bộ, cảng, logistics và gần đây bắt đầu đề xuất các dự án lớn cấp quốc gia.

Năm ngoái, tập đoàn này nộp ngân sách Nhà nước hơn 23.700 tỷ đồng, tạo việc làm cho hơn 60.000 lao động. Họ cũng chiếm khoảng một phần ba thị phần ôtô nội địa, với doanh số bán ra 92.000 trong 2024.

Phương Uyên