Số liệu mới nhất của ngân hàng Bank of America (Mỹ) cho biết ruble Nga hiện là tiền tệ có diễn biến tốt nhất thế giới năm nay. Đồng tiền này đã tăng giá hơn 40% so với đôla Mỹ.

Diễn biến này trái ngược với hai năm trước đó, khi ruble liên tiếp mất giá. Hiện tại, mỗi USD đổi được 78,4 ruble. Đầu năm nay, tỷ giá là 113 RUB một USD.

Trên CNBC, giới phân tích cho rằng sức mạnh của đồng ruble không đến từ việc nhà đầu tư nước ngoài đột ngột tin tưởng vào nền kinh tế Nga, mà chủ yếu do các biện pháp kiểm soát vốn và chính sách thắt chặt tiền tệ.

Brendan McKenna - chiến lược gia ngoại hối tại ngân hàng Wells Fargo đưa ra 3 lý do chính. Đó là ngân hàng trung ương Nga (CBR) duy trì lãi suất ở mức cao, siết kiểm soát vốn và đàm phán hòa bình giữa Nga - Ukraine gần đây có tiến triển.

Diễn biến tỷ giá USD/RUB trong một năm qua. Đồ thị: Reuters

CBR thời gian qua giữ lập trường thắt chặt nhằm kiềm chế lạm phát, khiến lãi suất trong nước hiện duy trì ở mức 20%. Lãi vay cao khiến doanh nghiệp Nga hạn chế nhập khẩu hàng hóa, từ đó làm giảm nhu cầu ngoại tệ của doanh nghiệp và người tiêu dùng trong nước.

Bên cạnh đó, Andrei Melaschenko - chuyên gia kinh tế tại Renaissance Capital giải thích nhu cầu ngoại tệ từ các công ty nhập khẩu tại Nga cũng giảm do tiêu dùng yếu đi. Việc này hỗ trợ đồng nội tệ Nga vì các ngân hàng không cần bán ruble để mua USD hoặc nhân dân tệ.

Trong khi đó, chính phủ Nga yêu cầu các hãng xuất khẩu lớn, như ngành dầu khí, chuyển một phần doanh thu từ nước ngoài về nước và đổi sang ruble. Điều này làm tăng nhu cầu nội tệ. Theo dữ liệu của CBR trong 4 tháng đầu năm, các hãng xuất khẩu lớn bán ra tổng cộng 42,5 tỷ USD ngoại tệ, tăng gần 6% so với 4 tháng trước đó.

Kỳ vọng về thỏa thuận hòa bình giữa Nga và Ukraine sau khi Tổng thống Mỹ Donald Trump đắc cử cũng góp phần tạo ra tâm lý lạc quan cho nhà đầu tư, theo McKenna. Triển vọng Nga tái hội nhập kinh tế toàn cầu khiến một phần dòng vốn chảy về các tài sản định giá bằng ruble, qua đó hỗ trợ đồng tiền này.

Dù vậy, giới phân tích cảnh báo xu hướng này có thể không kéo dài. Giá dầu - một trong các trụ cột của xuất khẩu Nga - năm nay đã giảm mạnh. Việc này có thể làm sụt giảm số ngoại tệ thu về. "Chúng tôi cho rằng ruble đã gần đạt đỉnh và có thể sớm suy yếu. Giá dầu đã giảm đáng kể. Điều này sẽ được phản ánh qua sự sụt giảm doanh thu xuất khẩu và lượng ngoại tệ bán ra", Melaschenko nhận định.

Bên cạnh đó, McKenna cũng cho rằng nếu Nga - Ukraine đạt thỏa thuận hòa bình chính thức, sức mạnh của ruble có nguy cơ giảm sút vì các biện pháp kiểm soát ngoại hối - vốn đang hỗ trợ đồng tiền này - có thể bị gỡ bỏ.

Các hãng xuất khẩu, đặc biệt trong ngành dầu khí, ghi nhận biên lợi nhuận bị thu hẹp trong bối cảnh giá dầu toàn cầu giảm. Chính phủ Nga cũng chịu sức ép, khi giá dầu thấp kết hợp với đồng ruble mạnh làm giảm thu ngân sách từ dầu khí.

Heli Simola - nhà kinh tế cấp cao tại Ngân hàng Trung ương Phần Lan, cho biết ngân sách chính phủ Nga rất nhạy cảm với biến động giá dầu. Năm 2024, doanh thu từ dầu khí chiếm khoảng 30% tổng thu ngân sách liên bang.

"Bộ Tài chính Nga đang phải dựa nhiều hơn vào Quỹ Phúc lợi Quốc gia để bù chi tiêu. Nếu xu hướng này tiếp diễn, chính phủ có thể phải cắt giảm thêm các khoản chi không cấp thiết", Simola cho biết.

Dù vậy, ngoài lĩnh vực dầu mỏ, Nga hiện gần như không tham gia vào thị trường toàn cầu. "Điều này có nghĩa ruble yếu hơn cũng không mang lại nhiều lợi thế thương mại cho họ", McKenna kết luận.

Hà Thu (theo CNBC, Reuters)