Những ngày qua, nhiều chủ cửa hàng quần áo, mỹ phẩm, đồ ăn, tạp hóa ở Hà Nội và một số địa phương dừng nhận thanh toán chuyển khoản từ 1/6. Một số đơn vị chấp nhận chuyển khoản nhưng thông báo cộng thêm phí thuế, trong khi nhiều người bán nhỏ lẻ dặn khách không ghi nội dung giao dịch liên quan đến các chữ "mua bán", "trả tiền", "cọc tiền".

Ngày 4/6, Chi cục Thuế Khu vực I (Hà Nội, Hòa Bình) cho biết doanh thu tính thuế giá trị gia tăng (VAT) với hộ, cá nhân kinh doanh gồm toàn bộ tiền bán hàng, cung ứng dịch vụ và không phân biệt đã thu được tiền hay chưa.

Theo cơ quan thuế, thông báo "chỉ nhận tiền mặt" hoặc nội dung chuyển khoản mập mờ, ví dụ "trả tiền mượn", "tiền cafe", "tiền ship"... để cơ quan chức năng gặp khó khi xác định doanh thu không làm giảm nghĩa vụ thuế của hộ, cá nhân kinh doanh. Ngược lại, việc này có thể trở thành dấu hiệu nghi ngờ cho hành vi che giấu doanh thu của họ.

Bên cạnh đó, việc né thuế còn đi ngược với xu hướng kinh tế số, chủ trương thanh toán không dùng tiền mặt. Chưa kể, một số trường hợp người bán yêu cầu thu thêm tiền nếu thanh toán bằng chuyển khoản ảnh hưởng đến quyền lợi của người mua và có dấu hiệu vi phạm.

"Các trường hợp cố tình giấu doanh thu, kê khai thuế không trung thực sẽ bị truy thu, xử phạt hoặc có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự", cơ quan thuế cho biết, đồng thời khuyến cáo các hộ, cá nhân kinh doanh tìm hiểu quy định pháp luật, khai đúng và đủ doanh thu khi bán hàng, dịch vụ.

Ngành thuế khẳng định sẽ hỗ trợ, khuyến khích các hộ, cá nhân kinh doanh chuyển đổi, phát triển lên doanh nghiệp để được hưởng ưu đãi đầu tư kinh doanh và thuế, theo Nghị quyết 198 phát triển kinh tế tư nhân.

Một cửa hàng bán tạp hóa tại quận Ngô Quyền, Hải Phòng đề biển "không nhận chuyển khoản". Ảnh:Thu Minh

Thực tế, việc từ chối nhận chuyển khoản là phản ứng chung của nhiều người kinh doanh trước thay đổi chính sách thuế khoán từ 1/6. Theo đó, các hộ kinh doanh có doanh thu trên 1 tỷ đồng mỗi năm thuộc một số ngành nghề (ăn uống, khách sạn, bán lẻ, vận tải hành khách, thẩm mỹ, vui chơi giải trí...) phải sử dụng hóa đơn điện tử qua máy tính tiền kết nối với cơ quan thuế.

Người kinh doanh phải trang bị thiết bị, phần mềm và xuất hóa đơn cho mỗi giao dịch bán hàng. Trên cơ sở đó, cơ quan thuế sẽ nắm được doanh thu thực tế. Tức là, doanh thu của các hộ, cá nhân kinh doanh sẽ được xác định lại, có thể bị điều chỉnh, thay vì "mức khoán" áp dụng trước đây.

Theo quy định, người bán hàng sẽ phải nộp thuế VAT và thu nhập cá nhân nếu có doanh thu từ 100 triệu đồng một năm. Số thuế được cơ quan quản lý tính trên tổng doanh thu, tỷ lệ thuế VAT hàng hóa, dịch vụ và thu nhập cá nhân, với từng hoạt động kinh doanh.

Chẳng hạn, cá nhân phân phối, cung cấp hàng hóa thì thuế phải nộp = doanh thu * (1% thuế VAT + 0,5% thu nhập cá nhân). Còn nếu cá nhân có thu nhập từ quảng cáo trên sản phẩm, dịch vụ nội dung thông tin số, dịch vụ khác sẽ nộp thuế thu nhập cá nhân với thuế suất 2%, VAT 5%.

Theo số liệu của Cục Thống kê (Bộ Tài chính) đến cuối 2024, cả nước có 3,6 triệu hộ kinh doanh được quản lý thuế, đóng góp 25.953 tỷ đồng vào ngân sách. Trong số này, gần hai triệu hộ đóng thuế khoán, bình quân nộp 700.000 đồng mỗi tháng. Dự kiến có khoảng 37.000 hộ, cá nhân kinh doanh nộp thuế theo hình thức khoán sẽ phải chuyển đổi hình thức.

Thực tế, ngành thuế không có quyền truy cập tài khoản ngân hàng để nắm được doanh thu của các cá nhân. Tuy nhiên, theo cơ quan thuế, họ có quyền yêu cầu các sàn giao dịch thương mại điện tử, ngân hàng, đơn vị vận chuyển... cung cấp thông tin liên quan để thanh, kiểm tra nghĩa vụ thuế hoặc khi cơ quan quản lý thực hiện các biện pháp cưỡng chế với người nộp thuế.

Phương Dung