Ngày 14/6, Quốc hội chính thức thông qua Luật Công nghiệp Công nghệ số. Đây là lần đầu tiên Việt Nam xây dựng khung pháp lý riêng cho các ngành then chốt như trí tuệ nhân tạo (AI), dữ liệu lớn và đặc biệt là bán dẫn - lĩnh vực được ví như "xương sống" của mọi nền công nghiệp số hiện đại. Luật quy định ưu đãi về thuế, đất đai, tín dụng và nhân lực cho các tổ chức, doanh nghiệp tham gia vào nghiên cứu, thiết kế, sản xuất, đóng gói và kiểm thử chip.

Một điểm đáng chú ý là luật cho phép thử nghiệm có kiểm soát (sandbox) cho các sản phẩm công nghệ số, bao gồm cả chip và thiết kế vi mạch. Cơ chế này giúp doanh nghiệp có thể triển khai sản phẩm trong môi trường thực tế mà chưa phải chịu ràng buộc pháp lý như trong thương mại chính thức, tạo điều kiện cho các startup bán dẫn phát triển.

Nhiều tổ chức lớn như PwC và Deloitte dự báo thị trường bán dẫn toàn cầu có thể vượt mốc 1.000 tỷ USD vào năm 2030, khi các quốc gia và doanh nghiệp tiếp tục đẩy mạnh đầu tư vào hạ tầng số, tự động hóa và sản xuất vi mạch tiên tiến.

Trong bối cảnh chuỗi cung ứng thế giới đang tái cấu trúc, Việt Nam được đánh giá là điểm đến thay thế tiềm năng nhờ chi phí cạnh tranh, lực lượng lao động kỹ thuật trẻ và môi trường chính trị ổn định.

Hiện nhiều tập đoàn công nghệ lớn đã đầu tư vào lĩnh vực này tại Việt Nam. Intel đầu tư khoảng 1,5 tỷ USD vào nhà máy đóng gói và kiểm thử tại Khu công nghệ cao TP HCM. Samsung mở rộng sản xuất vi mạch tại Thái Nguyên. Gần đây, Amkor, một trong những tên tuổi hàng đầu thế giới trong lĩnh vực OSAT (đóng gói và kiểm thử chip), cũng đã đưa vào vận hành giai đoạn đầu nhà máy tại Bắc Ninh, với mục tiêu sản xuất hơn 3,6 tỷ chip mỗi năm từ 2025.

Chính quyền Bắc Ninh xác định công nghiệp bán dẫn là mũi nhọn trong chiến lược phát triển kinh tế địa phương, đặt mục tiêu đào tạo tối thiểu 30.050 nhân lực kỹ thuật đến năm 2030, phát triển hệ sinh thái gồm sản xuất, logistics, đào tạo và dịch vụ hỗ trợ.

Phòng sạch, Trung tâm Nano và Năng lượng, trường Đại học Khoa học Tự nhiên, Đại học Quốc gia Hà Nội, nơi đào tạo và nghiên cứu về bán dẫn. Ảnh: Giang Huy

Tuy nhiên, thách thức lớn nhất hiện nay là thiếu hụt nhân lực. Theo thống kê, Việt Nam hiện mới có khoảng 5.000-6.000 kỹ sư chuyên ngành bán dẫn, trong khi nhu cầu thực tế đến năm 2030 có thể lên tới 50.000-100.000 người. Luật mới cho phép các địa phương xây dựng chính sách riêng để hỗ trợ doanh nghiệp chi trả chi phí thuê, đào tạo lại nhân lực chất lượng cao, từ đó mở ra cơ hội đầu tư vào lĩnh vực đào tạo, phát triển kỹ năng chuyên sâu.

Theo đánh giá của Nikkei và Financial Times, Việt Nam đang là điểm sáng mới trong chuỗi cung ứng bán dẫn châu Á. Không chỉ thu hút vốn FDI, Việt Nam còn từng bước xây dựng năng lực nội sinh thông qua chính sách dài hạn, ưu đãi và khuyến khích mô hình hợp tác công tư.

Hải Long