Sau cuộc điện đàm với các nhà đàm phán thương mại châu Âu vào sáng 20/7, Bộ trưởng Thương mại Mỹ Howard Lutnick cùng ngày đánh giá "vẫn còn nhiều cơ hội" để đạt được thỏa thuận.

"Hai đối tác thương mại lớn nhất thế giới đang đàm phán với nhau. Chúng tôi sẽ có thỏa thuận. Tôi tự tin là như vậy", ông nói trong cuộc phỏng vấn trên chương trình "Face the Nation" của CBS.

Trước đó, hôm 12/7, Tổng thống Mỹ Donald Trump công bố lá thư gửi Chủ tịch Ủy ban châu Âu (EC) Ursula von der Leyen, thông báo áp thuế 30% với hàng nhập khẩu của Liên minh châu Âu từ 1/8. Hiện châu Âu đang chịu thuế phổ quát 10%, thuế ôtô 25%, thuế thép và nhôm 50% nhập khẩu vào Mỹ.

Ông Trump gần đây còn công bố mức thuế 50% với đồng và dọa áp thuế mới lên dược phẩm, chất bán dẫn từ tháng tới. Tổng cộng, EU ước tính các loại thuế của Mỹ hiện đã bao phủ khoảng 380 tỷ euro (442 tỷ USD), tương đương 70% kim ngạch xuất khẩu của khối này sang Mỹ.

Cờ EU trước trụ sở Ủy ban châu Âu ở Brussels, Bỉ năm 2022. Ảnh: AFP

Mỹ và EU có mối quan hệ thương mại và đầu tư song phương lớn nhất thế giới, chiếm gần 30% thương mại hàng hóa - dịch vụ và 43% GDP toàn cầu. Riêng năm ngoái, giao dịch xuyên Đại Tây Dương đạt 1.960 tỷ USD. Ông Trump nhiều lần chỉ trích EU vì mối quan hệ được ông cho là không công bằng do thâm hụt thương mại hàng hóa, dù Mỹ thặng dư dịch vụ với khối này.

Trong kịch bản cơ sở hồi tháng 6, Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB) từng tin rằng họ đang ở "vị thế thuận lợi", giả định mức thuế của Mỹ chỉ là 10% và kịch bản xấu nhất cũng chỉ 20%. Tuy nhiên, việc tăng lên 30% sẽ giáng đòn mạnh hơn tới nền kinh tế eurozone, theo ngân hàng đầu tư ING (Hà Lan).

"Đà tăng của euro và những đe dọa thuế quan mới đang làm tăng nguy cơ giảm phát ở eurozone, khiến lạm phát có thể thấp hơn mục tiêu, đồng thời đẩy khả năng ECB phải cắt giảm thêm lãi suất trong thời gian tới", Carsten Brzeski, Trưởng bộ phận phân tích kinh tế vĩ mô toàn cầu của ING, nhận định.

Michal Baranowski, Thứ trưởng Bộ Phát triển Kinh tế và Công nghệ Ba Lan, cho rằng EU đại diện cho "mối quan hệ kinh tế quan trọng nhất" đối với Mỹ, lưu ý Washington "được hoặc mất từ mối quan hệ này cũng nhiều như châu Âu". Trong bối cảnh hai nền kinh tế còn thương thảo một thỏa thuận, ông Michal Baranowski cho biết khối này thực hiện chiến lược 4 phần.

Đầu tiên, đàm phán thiện chí với các quan chức Mỹ. Một trong những kỳ vọng của khối là có thể thương lượng lại mức thuế ôtô. Financial Times cho hay đoàn đàm phán của EC đang muốn Mỹ giảm thuế ôtô. Họ đề xuất giảm thuế còn 10% với xe hơi Mỹ nhập khẩu nếu chính quyền Trump hạ từ 25% hiện tại xuống dưới 20%.

Thứ hai, EU chuẩn bị các biện pháp đối phó trong trường hợp đàm phán bất thành. "Chúng tôi đã có các biện pháp đối phó với cả thuế thép và nhôm cũng như gói đáp trả ban đầu trị giá 72 tỷ euro cho thuế đối ứng", ông Baranowski nói trong chương trình "Europe Early Edition" của CNBC hôm 18/7. Gói này chủ yếu nhắm vào hàng hóa công nghiệp như máy bay Boeing, ôtô và rượu bourbon.

Châu Âu cũng đã phê duyệt biện pháp đáp trả với thuế kim loại của ông Trump. Gói này có quy mô 21 tỷ euro, nhắm vào các bang nhạy cảm về chính trị của Mỹ như đậu nành từ Louisiana - quê hương của Chủ tịch Hạ viện Mike Johnson, các sản phẩm nông nghiệp khác, gia cầm và xe máy.

Ngoài ra, theo Bloomberg, ngày càng nhiều quốc gia thành viên muốn kích hoạt công cụ thương mại chống cưỡng ép (ACI) nếu đàm phán đổ bể. ACI trao quyền cho giới chức đánh thuế lên các tập đoàn công nghệ lớn của Mỹ hoặc triển khai các biện pháp hạn chế có mục tiêu như chặn các công ty Mỹ tiếp cận một số khu vực thị trường nhất định, hạn chế được đấu thầu hợp đồng mua sắm công.

Thứ ba, EU tiếp tục theo dõi tiến độ đàm phán thuế quan của các nước khác với Mỹ. "Không nhất thiết để phối hợp mà nắm bắt tình hình quốc gia khác cũng đang chùng chiến tuyến", ông Baranowski nói.

Ở bước thứ tư, châu Âu đang tìm cách gia tăng năng lực cạnh tranh toàn diện, không chỉ về kinh tế. Tuần trước, bà Ursula von der Leyen đệ trình gói ngân sách trị giá 2.000 tỷ euro "tham vọng nhất từ trước đến nay" và lớn hơn bất kỳ ước tính nào được đồn đoán trước đó.

"Ngân sách này mang tính chiến lược hơn, linh hoạt hơn, minh bạch hơn. Chúng ta đang đầu tư nhiều hơn vào năng lực phản ứng của mình và vào tính tự chủ", bà nói.

Chủ tịch EC Ursula von der Leyen tại Brussels ngày 3/4. Ảnh: AFP

Chủ tịch EC cho biết trải nghiệm qua hàng loạt cuộc khủng hoảng gần đây là nguồn cảm hứng cho bản kế hoạch ngân sách này. Trong 6 năm ở Brussels, bà đã phải đối mặt với Covid-19, xung đột Ukraine, giá năng lượng tăng vọt, lạm phát kỷ lục, cạnh tranh từ Trung Quốc, thiên tai nghiêm trọng, tấn công mạng và gần đây nhất là thuế quan từ Tổng thống Donald Trump.

Chuỗi thử thách dồn dập này đã đặt gánh nặng chưa từng có lên ngân sách chung của khối, đến mức bà von der Leyen buộc phải đề nghị 27 lãnh đạo quốc gia phê chuẩn một khoản bổ sung tài chính ngay giữa nhiệm kỳ đầu tiên.

"Lần (khủng hoảng) nào cũng rất khó để phản ứng nhanh và đủ tài chính cần thiết", bà thừa nhận. Chủ tịch EC lưu ý rằng 90% ngân sách hiện tại đã được phân bổ cố định, khiến khả năng điều chỉnh trở nên vô cùng hạn chế.

Tuy nhiên, gói ngân sách cần tất cả 27 nước thành viên chấp thuận nên dự báo phải trải qua quá trình bàn bạc căng thẳng. "Không quốc gia nào sẵn sàng chấp nhận ngân sách như hiện nay", Bộ trưởng Đan Mạch Marie Bjerre nhận xét.

Với vai trò Chủ tịch luân phiên của Hội đồng EU, Đan Mạch sẽ dẫn dắt các cuộc họp về gói ngân sách mới đến hết năm nay. "Chúng ta sẽ còn thảo luận lâu dài, rõ ràng có những quan điểm khác nhau về cách cấu trúc ngân sách, và đây cũng sẽ là quá trình không dễ dàng. Nhưng châu Âu cần một ngân sách", bà nói.

Phiên An (theo Reuters, CNBC, FT, Bloomberg)