Romulus và Remus chào đời vào tháng 10/2024. Ảnh: Colossal Biosciences

Trong thông báo hôm 7/4, một nhóm nhà khoa học ở công ty công nghệ sinh học Colossal Biosciences tiết lộ họ đã đưa loài sói trắng tuyệt chủng từ lâu trở lại với công nghệ gene. Họ chia sẻ hình ảnh của ba con sói non lông trắng muốt và tuyên bố đây là thành quả "hồi sinh loài đầu tiên trên thế giới", theo Live Science.

Sói trắng (Aenocyon dirus) tuyệt chủng vào cuối kỷ Băng hà cuối cùng. Thông qua tạo ra sói non giống hệt về hình dáng, Ben Lamm, giám đốc điều hành Colossal, cho biết công ty đã tạo ra sói trắng con khỏe mạnh và hồi sinh loài động vật ăn thịt này sau 12.500 năm tuyệt chủng. Tuy nhiên, nhiều chuyên gia cho rằng ngôn ngữ mà Colossal sử dụng để mô tả kết quả nghiên cứu dễ gây nhầm lẫn. "Những gì Colossal tạo ra là một con sói xám có những đặc điểm giống sói trắng" Nic Rawlence, phó giáo sư kiêm đồng giám đốc Phòng thí nghiệm cổ di truyền học Otago ở Đại học Otago, nhấn mạnh. "Đây không phải là sói trắng được hồi sinh mà giống một loài lai hơn".

Để tạo ra con non, các nhà khoa học tách ADN từ hai hóa thạch sói trắng tiền sử gồm một chiếc răng 13.000 năm phát hiện ở hố Sheridan, Ohio, và một chiếc xương tai trong 72.000 năm từ thác American ở Idaho. Sử dụng ADN này, nhóm nghiên cứu ghép lại thành hệ gene cục bộ của sói trắng. Sau đó, họ so sánh với hệ gene từ những họ hàng gần nhất của chúng, gồm chó sói, chó rừng và cáo. Dựa trên kết quả, họ lựa chọn sói xám (Canis lupus) như vật hiến trứng để đưa sói trắng trở lại, dù hai loài không thực sự có quan hệ gần.

"Thông tin mới cho thấy bản thân sói trắng nguyên bản không thực sự là chó sói", David Mech, giáo sư liên kết chuyên về hệ sinh thái và hành vi của chó sói ở Đại học Minnesota và Cục Khảo sát Địa chất Mỹ, cho biết.

Về mặt tiến hóa, sói trắng tách ra từ chó sói cách đây khoảng 6 triệu năm, hình thành một nhóm hoàn toàn riêng biệt với sói xám hiện đại. "Sói trắng là chi riêng, vì vậy đó là một loài rất khác", Philip Seddon, giáo sư động vật học ở Đại học Otago, nhấn mạnh. "Chó rừng châu Phi có thể có quan hệ gần gũi với sói trắng hơn".

Quá trình hồi sinh đòi hỏi tế bào trứng từ một động vật sống để chứa và phát triển vật liệu di truyền của loài vật mà các nhà khoa học muốn tạo ra. Sau khi lựa chọn sói xám để tiến hành bước này, nhóm chuyên gia ở Colossal thu thập tế bào từ mẫu vật máu sói xám và biến đổi để chúng sống tế bào tìm thấy trong hóa thạch sói trắng. Sử dụng công nghệ chỉnh sửa gen CRISPR, nhóm nghiên cứu thực hiện tổng cộng 20 chỉnh sửa ở 14 gene mà họ xác định là quan trọng giúp mang đến cho sói trắng những đặc điểm riêng biệt.

Tiếp theo, trong quá trình tương tự cách nhân bản cừu Dolly năm 1996, các nhà khoa học chèn ADN của tế bào chỉnh sửa vào tế bào trứng sói xám sau khi loại bỏ vật liệu di truyền. Ở mốc này, tế bào trứng sói xám chứa tất cả thông tin di truyền cần thiết để tạo ra chó sói với một số đặc điểm của sói trắng. Tế bào trứng sau đó trưởng thành trong phòng thí nghiệm. Phôi thai được cấy vào tử cung của chó thuần chủng, được xem như phân loài của sói xám.

Những con "sói trắng" non đầu tiên của Colossal tên Romulus và Remus ra đời vào ngày 1/10/2024. Theo Colossal, chúng được nuôi nhốt và theo dõi liên tục trong khu bảo tồn thiên nhiên bao quanh bởi hàng rào cao 3 m. "Chúng sẽ sống cả đời trong khu bảo tồn sang trọng dưới sự chăm sóc của con người", Bridgett vonHoldt, giáo sư hệ gene tiến hóa và di truyền học biểu sinh ở Đại học Princeton, người cộng tác với Colossal trong dự án này, cho biết. "Giống như với nhiều động vật nhân bản trước đây, sức khỏe của chúng vẫn là điều không thể dự đoán và đáng quan tâm".

Con non thứ ba là Khaleesi chào đời vào ngày 30/1/2025. Chưa rõ những con vật này nguy hiểm tới mức nào nhưng hành vi của chúng ít khả năng khác biệt nhiều với sói xám nuôi nhốt, đặc biệt khi con người thường xuyên ở xung quanh. Romulus, Remus và Khaleesi sẽ không được thả vào tự nhiên, nhưng trong tương lai, Colossal chia sẻ họ sẽ cân nhắc khả năng đưa động vật vào "những khu bảo tồn sinh thái an toàn và trải rộng ở vùng đất của người da đỏ". Nhưng các chuyên gia nghi ngờ việc giới thiệu động vật như vậy sẽ khó thành công.

Về sói trắng, Mech đặt câu hỏi liệu chúng có phù hợp với hệ sinh thái cổ đại. Chúng sinh sống trong phân khúc sinh thái hoàn toàn khác ngày nay. Nhiều chuyên gia chỉ trích thông báo của Colossal trong khi một số người ca ngợi đột phá công nghệ mà công ty đạt được.

Một loài có thể hưởng lợi từ đột phá của Colossal là sói đỏ (Canis rufus), loài sói nguy cấp nhất thế giới. Công ty thông báo sự ra đời của hai lứa sói đỏ nhân bản hôm 7/4, giúp tăng số lượng sói đỏ nuôi nhốt ở Mỹ và hy vọng mới cho loài này. Dù vậy, thông báo hồi sinh sói trắng của Colossal không chính xác. Colossal so sánh hệ gene của sói trắng và sói xám, từ khoảng 19.000 gene, họ xác định 20 thay đổi ở 14 gene giúp tạo ra sói trắng, theo Rawlence.

Ngoài ra, "sói trắng" của Colossal không phải loài hồi sinh đầu tiên trên thế giới về mặt kỹ thuật. năm 2003, các nhà khoa học ở Tây Ban Nha nhân bản một loài dê hoang dã đã tuyệt chủng có tên bucardo hay dê núi Pyrene (Capra pyrenaica pyrenaica). Con dê non chào đời nhưng chết sau đó 7 phút do dị tật phổi.

An Khang (Theo Live Science)