Các nhà khoa học VinFuture 2023 gồm: Giáo sư Daniel Joshua Drucker, Giáo sư Joel Francis Habener, Giáo sư Jens Juul Holst, Phó giáo sư Svetlana Mojsov. Tại Breakthrough 2025 cùng với Giáo sư Lotte Bjerre Knudsen, nhóm nhà khoa học nhận giải thưởng trong lĩnh vực "Khoa học sự sống".
Các nhà khoa học được vinh danh nhờ xác định được gen mã hóa hormone GLP-1, nền tảng cho các phương pháp điều trị bệnh tiểu đường và béo phì, mở ra triển vọng mới trong việc chữa trị các bệnh thoái hóa thần kinh.
Những đóng góp mang tính nền tảng của phát kiến này - từ việc phát hiện ra hormone cơ bản thông qua kiến thức sinh lý học đến phát triển dược phẩm - đã dẫn đến sự ra đời của các loại thuốc điều trị tiểu đường và béo phì hiệu quả cao, mở ra một kỷ nguyên mới trong việc điều trị các rối loạn tim mạch và chuyển hóa bằng thuốc peptide giống glucagon - 1 (GLP-1).
Theo đánh giá của Breakthrough 2025, các thành tựu đột phá của nhóm nhà khoa học gồm nhiều khía cạnh quan trọng. Họ đã xác định được gen mã hóa hormone GLP-1; đồng thời tiến hành tổng hợp, phân lập và mô tả các dạng có hoạt tính sinh học của hormone này. Nhóm cũng chứng minh được GLP-1 được sản xuất tại ruột và có khả năng kích thích cơ thể tạo ra insulin. Ngoài ra, các nhà khoa học giải thích nhiều vai trò sinh lý khác của GLP-1, bao gồm việc kiểm soát cảm giác thèm ăn và duy trì cân bằng năng lượng. Một bước tiến lớn khác là phát triển phiên bản GLP-1 ổn định hơn, có thể hoạt động trong nhiều ngày thay vì chỉ vài giờ. Nhóm tác giả đã chuyển hóa các khám phá này thành một nhóm thuốc mang tính cách mạng, đang giúp cải thiện cuộc sống cho hàng trăm triệu người mắc các bệnh lý chuyển hóa trên toàn cầu.
 |
Từ phải sang trái: GS. Jens Juul Holst, PGS. Svetlana Mojsov và GS. Daniel J. Drucke - chủ nhân giải Đặc biệt dành cho "Nhà khoa học nghiên cứu lĩnh vực mới" tại lễ trao giải VinFuture năm 2023. Ảnh: VinFuture Prize |
Giải thưởng Breakthrough được khởi xướng bởi các nhà lãnh đạo doanh nghiệp từ Thung lũng Silicon (Mỹ) nhằm tôn vinh những phát kiến khoa học đột phá trong thời đại này.
Trước đó, vào tháng 12/2023, tại lễ trao giải "VinFuture" mùa 3, 4 nhà khoa học gồm GS. Drucker, GS. Habener, PGS. Mojsov cùng GS. Holst được trao giải Đặc biệt VinFuture dành cho "Nhà khoa học nghiên cứu các lĩnh vực mới" trị giá 500.000 USD với công trình khám phá vai trò của các GLP-1. Công trình mở ra hy vọng mới trong việc điều trị cho hơn 400 triệu người mắc bệnh tiểu đường tuýp 2, hơn một tỷ người mắc bệnh béo phì và hơn 3 triệu người mắc hội chứng ruột ngắn. Năm 2023, có hơn 20 triệu liều thuốc GLP-1 được sử dụng trên thế giới với tỷ lệ tăng ấn tượng 6,7%.
VinFuture cũng là giải thưởng khoa học công nghệ quốc tế lớn đầu tiên vinh danh PGS. Mojsov cho sự đóng góp của bà vào công trình này. Sau giải thưởng VinFuture nhóm các chủ nhân công trình GLP-1 liên tiếp được vinh danh ở nhiều giải thưởng và bảng xếp hạng uy tín trên thế giới. Trong đó, Tạp chí Time bình chọn các GS. Drucker, GS. Habener và PGS. Mojsov vào danh sách "Top 100 người ảnh hưởng nhất thế giới năm 2024" nhờ công trình này.
Sau 5 năm hoạt động, VinFuture khẳng định uy tín khi nhiều chủ nhân giải thưởng liên tiếp được vinh danh ở các giải thưởng quốc tế danh giá, trong đó có giải Nobel. Điển hình là các nhà khoa học TS. Katalin Karikó, GS. Drew Weissman (giải thưởng Chính VinFuture 2021, giải Nobel Y học 2023), TS. Demis Hassabis, TS. John Jumper (giải Đặc biệt VinFuture 2022, giải Nobel Hóa học 2024), và GS. Geoffrey Hinton (giải thưởng Chính VinFuture 2024, Nobel Vật lý 2024).
Hải My
